... ... ... тақырыбының өзектілігі. Кез келген кәсіпорынның бухгалтерлік есебінде көрініс табатын
... ... ... өмірінің барлық фактілері екі топтан құрылады: табыстар мен шығындар.
... ... ... жағынан, табыс – кәсіпорын билігіндегі қорлардың түсімі, ал
... ... ... - активтің азаюы болып табылады. Табыстар мен шығындар –
... ... ... шаруашылық қызметінің қаржылық нәтижесіне әсер ететін фактілер болып табылады.
... ... ... мәселелердің өзектілігін айқындап, дипломдық жұмыс тақырыбын таңдауға негіз болды.
Тақырыптың
... ... ... зерттелуі. Кәсіпорынның табыстары мен шығындарының әдістемелік сұрақтары отандық авторлардың
... ... ... көрініс тапты: Кеулімжаев К.К., Әжібаева З.Н., Байболтаева Н.Ә., Әлиев
... ... ... Алтынбеков М.А., Жетесова М.Т., Шамуратова Н.Б. және де тағы
... ... ... авторлар.
Жұмыстың өзектілігі кәсіпорынның табыстылығына анықтама бере отырып, олардың есептеу
... ... ... бухгалтерлік өткізбелермен көрсетіп, табыстар мен шығындарды жіктеп
... ... ... және кәсіпорынның пайда мен зиян есебінің құрылуын кәсіпорын
... ... ... мысалында көрсету.
Жұмыстың зерттеу пәні - табыстар мен шығындар
... ... ... мен аудитін ұйымдастырудың теориялық және тәжірибелік аспектілері, олардың ерекшеліктері
... ... ... заңдылықтары.
Дипломдық жұмыстың зерттеу объектісі ретінде «Capital Trade-01» жауапкерлік шектеулі
... ... ... 2015-2017 жылдардағы мәліметтері алынды.
Дипломдық жұмыстың мақсаты – табыстар мен
... ... ... есебінің ұйымдастырылуын зерттеу, оның аудитіне баға беру және есепті
... ... ... бойынша ұсыныстар беру. Кәсіпорынды зерттеу барысында, мекеменің экономикалық
... ... ... ұйымдастырылу сипаты қарастырылады, қаржылық есепті құру тәртібіне ерекше мән
... ... ... соның негізінде кәсіпорынның табыстары мен шығыстарының есебі бағаланды.
... ... ... мақсатқа қол жеткізу үшін дипломдық жұмыста келесідей міндеттерді
... ... ... алға қойылған:
– мекеменің табыстар
... ... ... шығындардың мәні мен мазмұнын ашу;
– мекеменің
... ... ... табыстар мен шығындар есебінің әдіснамалық нормалар мен ережелерін зерттеу;
... ... ... – мекеменің табыстар мен шығындар классификациясының негізгі
... ... ... зерттеу;
– мекеменің экономикалық - қаржылық
... ... ... қарастыру;
– ұйымда табыстар мен шығындар
... ... ... ұйымдастырылуы мен оның жағдайына баға беру;
–
... ... ... мен шығындар есебінің аудитін жүргізу;
– ұйымда
... ... ... табыстар мен шығындар есебін жетілдіру бойынша тәжірибелік ұсыныстарды беру.
Жұмыстың
... ... ... және әдістемелік негіздері. Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексі, «Бухгалтерлік есеп
... ... ... қаржылық есеп беру туралы» Қазақстан Республикасының Заңы, қаржылық есеп
... ... ... халықаралық стандарттары, қазақстандық бухгалтерлік есеп стандарттар бухгалтерлік есеп шоттарының
... ... ... жоспарының синтетикалық шоттары топтарының тізбесі, шетелдік және отандық экономистердің
... ... ... әдебиеттері, кезеңдік басылымдар «Capital Trade-01» жауапкерлік шектеулі серіптестігін бастапқы
... ... ... Статистикалық мәліметтер еңбек өнімділігін анықтау үшін және жұмыс
... ... ... пайдалану нәтижесінде анықтайды.
Зерттеу нәтижелерінің ғылыми жаңалығы. Нарықтық экономиканың жаңа
... ... ... сәйкес бухгалтерлік есеп және аудит саласындағы қызметтің бухгалтерлік
... ... ... ұйымдастырылуының теориялық түсініктер бере отырып ондағы
... ... ... қызмет көрсетуден түсетін табыстарды есептеу және шығыстар
... ... ... есебін жүргізуге қатысты мәселелер кешенін тәжірибелік және теориялық
... ... ... зерттеп, оларды одан әрі жетілдіруге байланысты нақты ұсыныстар беру
... ... ... табылады.
Зерттеудің ақпараттық базасы болып ҚР Бухгалтерлік есеп пен есеп
... ... ... аясындағы заң актілері, шетелдік және отандық авторлардың еңбектері; статистикалық
... ... ... мәліметтер «Capital Trade-01» жауапкерлік шектеулі серіптестігінің қаржылық, статистикалық есеп
... ... ... табылады.
Дипломдық жұмыстың тәжірибелік маңыздылығы. Дипломдық жұмыстың теориялық мәні мен
... ... ... нәтижелері бухгалтерлік есеп және аудит саласындағы қызметке табыс пен
... ... ... есебін ұйымдастыру бойынша, бухгалтерлік есептің жүйесін қалыптастырудың теориялық және
... ... ... базасын кеңейтеді және тереңдетеді. Тәжірибелік ұсыныстарды жоғарғы оқу орындарында
... ... ... білім беру қызметінің аймақтық нарығында қолдануға болады.
Зерттеудің логикалық, экономикалық
... ... ... экономикалық талдаудың классикалық әдістері қолданылды. Кәсіпорынның табыстар мен шығындар
... ... ... есебін жүргізу тәртібінің әдістемелік сұрақтары отандық авторлардың жұмыстарында көрініс
... ... ... жұмыстың көлемі мен құрылымы. Дипломдық жұмыс кіріспеден,
... ... ... бөлімнен, қорытындыдан, қолданылған әдебиеттер тізімінен, қосымшалардан тұрады.
1 КӘСІПОРЫН
... ... ... МЕН ШЫҒЫНДАРЫНЫҢ БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕБІНІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Кәсіпорын табыстары мен шығындарын
... ... ... бағалау, есепке алудың теориялық мәні
Экономикалық әдебиеттерде табыс пен
... ... ... негізгі категория ретінде қарастырылады, сол себепті табыстар мен шығындарды
... ... ... бағалау, есепке алу, талдау, жіктеуге арналған зерттеулер жиі кездеседі.
Қазақстан
... ... ... бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы заңына сәйкес:
Кірістер –
... ... ... кезең ішінде активтердің түсімі немесе өсімі немесе міндеттемелердің азаюы
... ... ... экономикалық пайданың ұлғаюы, олар капиталға қатысушы тұлғалардың жарнасымен байланысты
... ... ... өзгеше капиталдың ұлғаюына әкеп соғады.
Шығындар - есепті кезең ішінде
... ... ... қолдан кетуі немесе азаюы немесе міндеттемелердің пайда болуы
... ... ... экономикалық пайданың азаюы, олар капиталға қатысушы тұлғалардың жарнасымен байланысты
... ... ... өзгеше капиталдың азаюына әкеп соғады. Кірістер мен
... ... ... пайда мен зиян туралы есепте қызмет нәтижелерінің өлшемімен тікелей
... ... ... элементтер болып табылады [1].
18 ХҚЕС-да табыстардың келесі анықтамасы берілді:
«Табыс
... ... ... компанияның әдеттегі қызметі барысында, осындай ағын акционерлердің жарналары есебінен
... ... ... өзге капиталдың ұлғаюына әкеліп соқтырғанда туындайтын кезең ішіндегі экономикалық
... ... ... жалпы ағыны». Қаржы есептілігін дайындау және таныстыру принциптерінде акционерлердің
... ... ... қатысы жоқ капиталдың көбеюіне әкеліп соқтырған есепті кезеңінің ішінде
... ... ... көбеюі немесе азаюы немесе міндеттемелердің азаюы нысанында табыс экономикалық
... ... ... ұлғаюы ретінде танылады. Табысқа компанияның түсімі де, басқа түсімдер
... ... ... кіреді. Компанияның түсімі - олар қызметтің әдеттегі түрлерінен келіп
... ... ... қаражаттың түсуі, олар әр түрлі аталады, оның ішінде сату,
... ... ... пайыздар, дивидендтер және лицензиялық төлемдер. Бұл стандарт бойынша
... ... ... тек компаниямен алынған және оның өз жеке шотына түсуі
... ... ... экономикалық түсімдер кіреді. Үшінші тараптың пайдасына түскен сатылым салығы,
... ... ... және қызметтерден алынатын салық және қосымша құн салығы сияқты
... ... ... компанияға түсетін экономикалық пайда болып табылмайды, және жеке капиталдың
... ... ... әкелмейді. Сондықтан олар түсімнен алынып тасталды. Агенттік қарым-қатынас кезінде
... ... ... осылай экономикалық пайданың жалпы ағыны компанияның өз капиталының ұлғаюына
... ... ... соқтырмайтын принципал пайдасына жиналатын сомадан тұрады. Принципал пайдасына
... ... ... сомалар табыс болып табылмайды [2].
Қазақстан Республикасының Салық
... ... ... сәйкес: «Жылдық жиынтық табыс, салық мерзімінің ішінде Қазақстан Республикасындағы
... ... ... оның шекарасынан тыс жерлердегі заңды тұлғамен алуға жататын (алынған)
... ... ... тұрады.
К.Қ. Кеулімжаев оқулығында табыстарға төмендегідей түсінік берілген: «Шаруашылық субъектісінің
... ... ... – есепті кезеңдегі активтердің көбеюін (ақша қаражаттарының, басқа да
... ... ... келіп түсуін, кіріске алынуын) және міндеттемелердің азаюы (өтелінуі) негізінде
... ... ... көбеюін (үлес қосушылардың қосқан жарналарынан басқа) яғни экономикалық пайда
... ... ... айтамыз» [3].
Кооперативтер мен ұйымдардың сатқан өнімдерінің, тауарларының басқа да
... ... ... өзіндік құны, сондай-ақ оларды сату, есептен шығару барысында пайда
... ... ... шығындар сомасының жиынтығы субъектінің шығыстары болып табылады.
Н.В.Пошерстник: «Қатысушылардың салымдарын
... ... ... ұйым-дардың капиталының өсуіне әкелетін активтердің түсу және міндеттемелерді өтеудің
... ... ... экономикалық пайданың артуы ретіндегі ұйымдардың табыстарын анықтайды. Ол ұйымдардың
... ... ... активтердің шығып қалуы және міндеттемелердің пайда болуының қорытындысында
... ... ... пайдалардың төмендеуімен түсіндіреді» [4].
В.В.Ковалев «Табыстарды қысқа мерзімді активтердің ережесі
... ... ... өтімділігі жоғары ретінде түсіндірілетін ақша қаражатының және баламаларының ағымына
... ... ... және жанама айналымы ықтималдығында орнаған табыстармен түсіндіреді» [5].
В.К.Терехова табыстарға
... ... ... түсінік береді: «Табыстар – өнімдерді, тауарларды сатудан және орындалған
... ... ... қызмет көрсетулерден түскен ұйымдардың ақшалай түсімдері.
Шығындар дегеніміз -өнімдерді дайындауға
... ... ... сатуға, тауарларды дайындауға және сатып алуға, жұмыстардың орындалуларына байланысты
... ... ... болып табылады [6].
Шығындар- бұл шаруашылық жүргізуші субъектіге тиесілі келісімшарттар
... ... ... оқиғалар нәтиежесінде, сонымен қатар шығынның немесе акционерлік капиталды үйлестірудің
... ... ... болып табылатын субъектіге әсерін тигізетін барлық мәмілелер, оқиғалар мен
... ... ... нәтиежесінің азаюы.
Экономикалық көзқарас бойынша, Г.Мюллердің анықтауына сәйкес,
... ... ... табысты бір жағынан, кооператив шығынын бөлісудің қорытындысы ретінде,
... ... ... жағынан кәсіпкерлік қабілеттерді танытқаны үшін сыйақы ретінде қарастыру қажет
... ... ... айтуына сәйкес: «Шығындар – бұл шаруашылық жүргізуші субъектіге тиесілі
... ... ... және оқиғалардың ннәтижесінде, сонымен қатар шығынның немесе акционерлік капиталды
... ... ... үйлестірудің нәтижесі болып табылатындарын қоспағандағы субъектіге әсерін тигізетін
... ... ... басқа да мәмілелер, оқиғалар мен жағдайлар нәтижесінен капиталдың азаюы».
Табыс
... ... ... есепті кезең аралығындағы активтер ағымы немесе өсуі немесе банк
... ... ... табыс алуға бағытталған және капиталды өзгерте алатын түрлерінің нәтижесінде
... ... ... алған, жалпы қабылданған есептілік қағидаларына сәйкес өлшенген және мойындалған
... ... ... қарыздың азаюы нысанындағы экономикалық пайданың ұлғаюы. Табыстар әдетте
... ... ... орындалған және түсімді алу және оны өлшеу мүмкіндіктеріне қатысты
... ... ... сенімділік болған жағдайда мойындалады. Шығыс немесе шығындар шыыс немесе
... ... ... мойындалған актив болашақтағы экономикалық пайданы ұстай алмағн жағдайда мойындалыды
... ... ... мен шығыстардың әрбір түрі банктің қызмет етуінің тиімділік деңгейін
... ... ... үшін жеке ашылады. Банктің қарж- шаруашылық қызметінің нәтиежесі туралы
... ... ... құру үшін табыстар мен шығыстар маңызына қарай сәйкестілік қағидаларына
... ... ... топталады.
Табыстар және шығыстар баптарын бөлек ашып қарастыруға алып келген
... ... ... мыналарды қамтиды:
-тауарлы- материалдық қорлар құның өткізудің таза құнына дейін,
... ... ... мен құрал- жабдықтар құнының қалпына келтіру құнына дейін төмендеуі,
... ... ... қатар осынадай қайта бағалау;
-банк қызметі құрылымының өзгеруі және құрылымының
... ... ... бойынша шығынға есептелген резервтерді жою;
-жылжымайтын мүлік және құрал-жабдықтар баптарының
... ... ... шығуы;
- ұзақ мерзімді инвестициядардың жарамсыз болып қалуы;
- үзілмеген немесе
... ... ... операциялар;
-резервтер күшін жою және де тағы басқа жағдайлар.
Жалпы көлемде
... ... ... үлеске және бір реттік ие табыстар мен шығыстар жеке
... ... ... жеке аналитикадық жағдайға бөлінбей, банктің басқа да табыстары мен
... ... ... құрамында есептеледі. Жоғарыда көрселілгендердің барлығы дерлік клиенттерге ұлттық және
... ... ... валютасында қызмет көрсетуге пайдалынылады.
Ә. Әбдіманаповтың айтуы бойынша: «Ұйымдардың шаруашылық
... ... ... нәтижесі –алынған табыстар мен жұмсалынған шығындардан қалыптасады. Табыстар мен
... ... ... мекеменің қаржылық нәтижесін өзгертіп отырады [9].
Экономикалық тұрғыдан
... ... ... – табыс мекеменің меншігіне түсетін қаражаттар сапасында танылады.
... ... ... активтердің көбеюін көрсетеді.Мекеменің құрылған күніндегі құрылтайшылырдың салған қаражаты
... ... ... болып танылады. Нарықтық қатынастар жағдайында бастапқы кезеңде банктерден немесе
... ... ... да заңды тұлғалардан уақытша алынған қаражаттарда табыс сипатында болады.
Экономикалык
... ... ... тән белгісіздік салдарынан қаржылық есептің бірнеше баптары нықты өлшене
... ... ... Бұл жағдай соңғы мәліметтерді қоса есептегендегі пікірталастарды енгізетін бағалау
... ... ... жүргізіледі. Әр түрлі кезеңдерде қаржылық есептердің сәйкестілігін қамтамасыз ету
... ... ... есептік бағалардағы өзгерістерден бұрын кәсіпкерліктен түскен табыс немесе шығындар
... ... ... қосылған бағалар әсері таза пайда немесе шығын құрамына енгізіледі.
Қаржылық
... ... ... толтыру кезінде қате математикалық дұрыс есептелмеу нәтиежесінде, есеп саясатын
... ... ... фактілер, дұрыс талқыламау, жалған мәліметтер алу немесе абайсыздық нәтиежесінде
... ... ... мүмкін. Түзетулер, соның ішінде кезекті кезеңдегі әдетте есепті жылдағы
... ... ... табыс немесе шығынды анықтауға негізделеді.
Табыстар, пайдалар, шығыстар және шығындар
... ... ... ерекшеліктері – олардың қаржылық – шаруашылық қызметтің нәтиежелері жағдайында
... ... ... беру шоттары деп атайды, себебі мәліметтер тек есепті кезең
... ... ... ғана жинақтауда қолданылады. Әдетте бір жыл болып келетін әр
... ... ... кезеңге ауыстырылады немесе жабылады. Бөлінбеген табыс туралы есеп берудегі
... ... ... кезең ауыстырылады немесе жабылады. Бөлінбеген табыс туралы есеп берудегі
... ... ... кезең аралық көшіруші жабылатын өткізбелер көмегімен жүзеге асады, олар
... ... ... екі мақсатта қызмет етеді: таза табысты немесе шығынды бөлінбеген
... ... ... аудару, келесі есепті кезеңді бастау үшін әр уақытша шоттардан
... ... ... мөлдерлеме тағайындау. Осылайша, бұл шоттар келесі жылға мәліметтерді уақытша
... ... ... қызметтерін атқаруға дайын болады.
Экономикалық маңызына сай –шығындар табыс алу
... ... ... мекеменің меншігінен нақтылы жұмсалынған қаражаттар сапасында танылады. Жұмсалынған
... ... ... активтердің азаюын көрсетеді .
Сатылған өнімдер, тауарлар, жұмыстар мен қызметтер
... ... ... төленгенге дейін жұмсалған шығындар активті қаражаттар түрінде қаралады. Яғни,
... ... ... немесе тауарлар берілді) шығындар жұмсалады, ал табыстар ( ақща
... ... ... алынбады деп те түсіндіруге болады.
Бухгалтерлік есеп мазмұны тұрғысынан қарағанда
... ... ... түскен активтердің нәтижесінде (ақша қаражаттары, басқада құндылықтар) экономикалық пайда
... ... ... және осы ұйым капиталан көбейтуші міндеттемелердің жабылуын
... ... ... етуші категория.
Шығындар жұмсалған активтердің нәтижесінде (ақша қаражаттары , басқада
... ... ... экономикалық пайданың азаюын және осы мекеменің капиталын азайтушы
... ... ... алынуын көрсетуші категория сапасында да танылады [10].
Радостовецтің айтуы
... ... ... «Табыс дайын өнімдерден, сатып алынған тауарлардан және көрсеткен қызметтерден
... ... ... олардың құны тараптар аясында жасалған келісім –шартта анықталады [11].
Байболтаеваның
... ... ... сәйкес: «Табыстар (кірістер) дегеніміз-акционерлік капитал қатысу-шыларының салымымен байланысты емес
... ... ... капиталдың кобеюімен көрсетілетін, активтердің қосылуы (кірісі) немесе көбеюі не
... ... ... міндеттемелердің азаюы нысанында пайда болатын экономикалық пайданың есепті кезең
... ... ... өсімі. Егер сенімді түрде өлшенуі мүмкін активтердің көбеюуімен немесе
... ... ... азаюымен байланысты болашақ экономикалық пайданың өсуі туындайтын болса, онда
... ... ... қызметтің нәтижесі жөніндегі қорытынды есепте табыстар (кірістер) есепке алынады.
... ... ... мәнінде бұл, табыстың (кірістің) есепке алынуы (танылуы) активтердің көбеюінің
... ... ... міндеттемелердің азаюының есепке алынуымен (танылуымен) бір уақытта болатындығын көрсетеді.
... ... ... құн-белгілі бір мақсатпен жұмсалған ресурстер сомасының ақшалай өлшемі
... ... ... дарындағы табыстар мен шығындарды бухгалтерлік есепке алудың міндеттері мыналар
... ... ... табылады:
- категорияларға табыстар мен шығындарды есепке дұрыс жатқызу:
... ... ... және негізі емес қызметтен түскен табыстар мен шығындар;
-
... ... ... бойынша табыстар мен шығындарды есепке дұрыс жатқызу (негізгі және
... ... ... емес қызметтен түскен табыстар мен шығындар);
- келесі мерзімдерде
... ... ... мен шығындарды есепке дұрыс жатқызу;
- таратылмаған табысты есепке
... ... ... жатқызу (есеп беру мерзіміндегі және өткен жылдардағы);
- қорытынды табысын
... ... ... анықтау;
- бюджеттің алдындағы барлық міндеттемелерді өтегеннен кейінгі кооператив
... ... ... қалған таза табысты дұрыс шығындауға бақылау жасау.
- корпорациялық табыс
... ... ... сомаларын дұрыс анықтау [13].
Осылайша, кооперативтардағы табыстар мен шығындарды бухгалтерлік
... ... ... алудың негізгі міндеттерінің бірі, табыстар мен шығындарды дұрыс анықтауда
... ... ... жатқызуда, ұйымдардың барлық активтерін дұрыс және ұтымды қолдануда есепке
... ... ... бақылаушы қызметтерін жүзеге асыру болып табылады.
1.2 Қазақстан Республикасындағы
... ... ... актілерде ұйымдардың табыстары мен шығындарының жіктелуі
Қазіргі уақытта қолданыстағы
... ... ... Республикасындағы нормативтік актілерде ұйымдардың табыстары мен шығындары әртүрлі
... ... ... жазу кезінде негізінен басқа да міндеттер қойылатындықтан, қандай да
... ... ... амалмен бұл жіктелімдерді тұжырымдау және жүйелеу оңайға соқпайды. Сол
... ... ... нормативтік актілерге әртүрлі түсініктер түрінде ұсынылған осындай жіктелімдер қаржыгердің,
... ... ... және аудитордың жұмысын әжептәуір жеңілдете алады.
"Бухгалтерлiк есеп пен қаржылық
... ... ... туралы" Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 28 ақпандағы Заңының
... ... ... 5-тармағының 6) тармақшасын іске асыру мақсатында келесідей бұйрық
... ... ... 1. Қоса беріліп отырған Бухгалтерлік есеп шоттарының үлгілік жоспары
... ... ... Мемлекеттік активтерді басқару әдіснамасы департаменті (Ж.Н.Айтжанова) заңнамада белгіленген тәртіппен
... ... ... бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін және оның
... ... ... жариялануын қамтамасыз етсін.
3. "Қаржылық есептіліктің халықаралық стандарттарына сәйкес қаржылық
... ... ... жасайтын ұйымдар үшін бухгалтерлік есеп шоттарының жұмыс жоспарын әзірлеу
... ... ... нұсқаулықты (негізді) бекіту туралы" 2005 жылғы 22 желтоқсандағы
... ... ... 426 (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде N
... ... ... тіркелген, Қазақстан Республикасы орталық атқарушы және өзге мемлекеттік органдарының
... ... ... құқықтық актілер бюллетенінде жарияланған, 2006 ж. N 2, 201-құжат).
4.
... ... ... бұйрық 2008 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізіледі.
Министр
... ... ... Республикасы Қаржы министрінің 2007 жылғы 23 мамырдағы
... ... ... N 185 бұйрығымен бекітілген
Бухгалтерлік есеп шоттарының үлгілік жоспары
1.
... ... ... ережелер
1) Бухгалтерлік есеп шоттарының үлгілік жоспары "Бухгалтерлік есеп пен
... ... ... есептілік туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес әзірленді.
2. Үлгілік
... ... ... Үлгілік жоспар қаржылық есептілік элементтерін топтауға және құндық мәнде
... ... ... көрсетуге арналған.
3.Үлгілік жоспарда бухгалтерлік есептің синтетикалық шоттары осы Үлгілік
... ... ... қосымшаға сәйкес нысан бойынша өтімділігін азайту тәртібімен орналастырылған. Үлгілік
... ... ... бухгалтерлік есеп шоттары нөмірлерінің төрт саны бар. Нөмірдің бірінші
... ... ... бөлімдерге тиістілігін, екіншісі - кіші бөлімдерге тиістілігін, үшіншісі -
... ... ... шоттардың топтарына тиістілігін көрсетеді, төртінші санды ұйым дербес анықтайды.
... ... ... Операциялар мен оқиғалардың талдамалық есебiн жүргiзу тәртiбiн дара кәсiпкер
... ... ... заңды тұлғаның лауазымды адамдары белгiлейдi, олар Қазақстан Республикасының заңнамалық
... ... ... және құрылтай құжаттарға сәйкес дара кәсiпкердiң немесе ұйымның қажеттiлiктерiн
... ... ... ала отырып ағымдағы басшылықты және iстердi жүргiзудi жүзеге асырады.
Кәсіпорынға
... ... ... әр қандай қызмет түрлерінен келіп түседі , олар келесідей
... ... ... Тауарды сатқаннан түскен табыс.
Төменде көрсетілген барлық шарттар қанағаттандырылған жағдайда
... ... ... кірді деп саналады:
- субъект тауардың жеке меншік құқығына байланысты
... ... ... тәуекелдерді және сыйақыларды сатып алушыға берген жағдайда;
- субъект негізінен
... ... ... меншік құқығына ұқсайтын дәрежеде басқаруға қатыспайтын және сатылған тауарларға
... ... ... жасамайтын жағдайда;
- табыстың сомасы сенімді түрде өлшенуі мүмкін жағдайда;
-
... ... ... байланысты экономикалық пайдалар субъектіге түседі деп болжанған жағдайда;
- операцияларға
... ... ... келтірілген немесе күтіліп отырған шығындар сенімді түрде өлшенуі мүмкін
... ... ... Қызмет көрсетуден түскен кірістер.
Қызмет көрсетуді ұсынатын операциялардың қорытындыларын сенімді
... ... ... кезде, баланстың күніне операциялардың аяқталу кезеңін көрсету жолымен табыс
... ... ... Егер келесі шарттар орындалатын болса, операциялардың қорытындысы сенімді деп
... ... ... табыстың сомасы сенімді түрде танылады;
– операцияға байланысты
... ... ... пайдалар субъектіге түседі деп болжанса;
– баланстың күніндегі жағдай
... ... ... операциялардың аяқталу кезеңі сенімді түрде танылса;
– операцияларды жүзеге
... ... ... арналған шығындар және оның аяқталуына қажетті шығындар сенімді түрде
... ... ... болса.
Операциялардың аяқталу кезеңі орындалған жұмысты сенімді бағалауды қамтамасыз ететін
... ... ... анықталуы қажет, атап айтқанда:
– орындалған жұмыс туралы есептер;
–
... ... ... қызметтердің жалпы көлеміне пайызбен есеп беру күніне ұсынылған қызметтер;
–
... ... ... жасау күнгі келтірілген шарт бойынша шығынның мәміле бойынша жалпы
... ... ... бағалау шамасына теңбе-тең арақатынасы. Есеп дайындау күнінде келтірілген шығындарға
... ... ... осы күні көрсетілген қызметті көрсететін шығындар жатады. Шарт бойынша
... ... ... жиынтық шығындарға тек көрсетілген немесе көрсетілуі тиісті қызметтерді көрсететін
... ... ... кіреді.
№2 қаржы есептілігінің ұлттық стандартымен пайыз,
... ... ... және дивидендтер түріндегі табыстар қарастырылған.
Субъект пайыздар,
... ... ... және дивидендтер әкелетін субъект активтерінің басқа да жақтарымен қолданудан
... ... ... табыстарды мына жағдайларда мойындау қажет:
- операциялармен
... ... ... экономикалық пайдаларды субъектінің алу мүмкіндігі бар болған жағдайда;
... ... ... - табыстың сомасы сенімді түрде өлшенген болса.
Субъект келесі
... ... ... қолдана отырып, табысты мойындау қажет:
- пайыздардың
... ... ... мөлшерлемелері әдісін қолдана отырып, пайыздар мойындалады;
-
... ... ... сәйкес келетін келісім-шарттың мазмұнына сәйкес, есептеу әдісімен мойындалуы қажет;
... ... ... - дивидендтер төлемді алуға акционерлердің құқығы анықталған жағдайда
... ... ... қажет.
3. Қаржыландырудан түскен табыстар. №1 қаржы
... ... ... ұлттық стандартында қаржыландырудан түскен табыстар қарастырылған.
Қаржыландырудан
... ... ... табыстарға табыстардың келесі түрлері жатады:
- қаржылық
... ... ... бойынша (ақша қаражаттарын ұсыну және пайдалану үшін алынғандар, осы
... ... ... шотында жатқан ақша қаражатын банктің қолдануы үшін пайыздар) табыстарды
... ... ... байланысты, операциялар көрінетін сыйақыландыру жөніндегі табыстар;
-
... ... ... қағаздар бойынша дивидендтермен алынған табыстарды алумен байланысты операциялар көрінетін
... ... ... жөніндегі табыстар;
- қаржылық жалға берілген активтер
... ... ... табыстарды алуға байланысты операциялар көрінетін қаржылық жалға беру активтері;
... ... ... - капиталдың немесе басқаның құнының өсуінен жалға беру
... ... ... немесе табыстарын алу мақсатында, өкімде жатқан (жалға беру келісім-шарты
... ... ... иеленушінің немесе жалға алушының) жылжымайтын дүние-мүліктен (жер, ғимарат немесе
... ... ... бөліктері) табыстарды алуға байланысты операциялар көрсетілетін жылжымайтын дүние-мүлік инвестицияларымен
... ... ... операциялардан түскен табыстар;
- табыстардың басқа түрлерінде
... ... ... қаржыландырудан түскен басқа да табыстарда көрсетілетін қаржыландырудан түскен табыстар.
... ... ... 4. Басқа да табыстар. Аталған стандартта қарастырылған
... ... ... да табыстарға мына табыстар жатады:
- активтерден
... ... ... қалуынан түскен кірістер;
- ақысыз активтерден алынған;
... ... ... - мемлекеттік субсидиялардан;
- оң курстық
... ... ... - қаржылық жал бойынша кірістер;
... ... ... -келісім-шарттардың шарттарын бұзғаны үшін айыппұлдар, өсімпұлдар, айып ақылар.
... ... ... шарттарын бұзған үшін айыппұлдар, өсімпұлдар, айып ақылар, оларды
... ... ... алу туралы соттың шешімі шыққаннан кейін немесе егер олар
... ... ... мойындалса, есеп беру мерзімінде;
№1 Қаржы есептілігінің халықаралық
... ... ... сәйкес, шығындар мерзімдегі шығындарға және болашақ мерзімдегі шығындарға бөлінеді.
... ... ... Мерзімдегі шығындарға субъектімен сатып алынатын және құрылатын
... ... ... ХҚЕС-на сәйкес активтердің құрамына есептеуге жатпайтын шығындардың барлық түрлері
... ... ... [14]. Мерзімдегі шығындар, олар жүргізілген есеп
... ... ... мерзімінде есептен шығарылады (есептен шығару құқығы жеке меншік құқығына
... ... ... жағдайда ғана есептен шығару құқығы бар болатын дайын өнімді
... ... ... Болашақ кезең шығындарына субъектінің есепті кезеңде активтерді
... ... ... бойынша шығындар жатады және олар болашақта табыс алуға және
... ... ... жалғастыруға арналған.
1. Өнімдерді және қызмет көрсетулерді
... ... ... асыру жөніндегі шығындар.
2. Әкімшілік шығындар.
... ... ... 3. Қаржыландыруға кеткен шығындар мыналардан тұрады:
... ... ... Корпорациялық табыс салығы бойынша шығындар.
5. Өзге
... ... ... қарапайым қызмет процесіне қарамастан туындайтын басқа да өндіріске жатпайтын
... ... ... жатады.
Табыстар мен шығындардың жіктелуі дегеніміз басқару үшін
... ... ... сыртқы қаржы есептілігін жасақтау үшін тиімді, пайдалы ақпарат беретін
... ... ... топтарға бөлу. Осылайша табыстар мен шығындардың ерекшеліктері алдымен олардың жіктелуінде,
... ... ... және толық есепке алынуында болып табылады.
2 КӘСІПОРЫН ТАБЫСТАРЫ
... ... ... ШЫҒЫНДАРЫНЫҢ БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕБІНІҢ ҰЙЫМДАСТЫРЫЛУЫН ТАЛДАУ
2.1 «Capital Trade-01» ЖШС-ның қаржы-шаруашылық
... ... ... қызметіне талдау
«Capital Trade-01» Қазақстан Республикасының Азаматтық
... ... ... «Жауапкершілігі шектеулі және қосымша жауапкершілігі бар серіктестіктер туралы», жұмыскерлердің
... ... ... орташа саны бір жүз адамнан аспайтын және жылдық орташа
... ... ... үш жүз мың еселенген мөлшерінен аспайтын болса шағын
... ... ... субъектісі болып табылады.
Серіктестіктіктің құрылтайшысы болып Бекмухамедова Диана Сансызбаевна
... ... ... № 031622150 Қазақстан Республикасының Әділет Министрлігімен 20.05.2011ж. берілді, ЖСН
... ... ... Серіктестіктің оқшауланған мүлкі, дербес балансы, банкте ағымдағы
... ... ... және басқа шоттары, мөртаңбасы, штаттық кестесі және басқа да
... ... ... деректемелері бар.
«Capital Trade-01» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі Қазақстан
... ... ... 010000, Астана қаласы, Есіл ауданы, Қабанбай батыр даңғылы, 11
... ... ... тұрғын емес үй –жай-27 мекен жайы бойынша орналасқан.
Серіктестік
... ... ... қамтамасыз ету үшін қатысушы қаулысымен құрылған жарғылық капитал мөлшері
... ... ... теңгені құрайды. «Capital Trade-01» ЖШС қызметінің негізгі мақсаты –табыс
... ... ... болып табылады.
Аталған мақсатқа жету үшін «Capital Trade-01» ЖШС кәсіпорын
... ... ... сай келесі қызмет түрлері жүзеге асырылады:
- бухгалтерлік есеп және
... ... ... саласындағы қызмет ;
- салық салу бойынша консультациялар;
- заң бойынша
... ... ... консалтингтік қызметтер;
- заңды және жеке тұлғаларды тіркеу/ қайта тіркеу
... ... ... құжаттарға сараптама жүргізу;
- бизнесті дамыту бойынша қызмет көрсету;
- құрылыс
... ... ... жұмыстары;
- сауда –делдалдық қызметтері;
- өндірістік техникалық және халық тұтыну
... ... ... өндірі жаңа технологияларды құру және еңгізу;
- халықарралық және ішкі
... ... ... ұйымдастыру, туристік агенттіктерді ашу;
- автокөлік жөндеу және сервистік қызмет;
-
... ... ... мүлік операциялары;
-компьютерлік жұмыстар, программалық қамтамасыз ету;
- ақпараттық қызмет, маркетинг,
... ... ... Қазақстан Республикасының заңдарымен тыйым салынбаған басқа да қызметтер[15].
Кәсіпорын бухгалтерлік
... ... ... салықтық есепке алудың барлық бағыттарын қамтамасыз етумен де айналысады.
... ... ... да компаниялардың қажеттіліктеріне байланысты шотты ұйымдастыру.
Клиентке ыңғайлы уақыт кезеңіндегі
... ... ... қамтамасыз ету және консультациялар. Бұл қызметке мыналар кіреді: азаматтық-құқықтық
... ... ... жасау, талдау, хаттар дайындау, қажет болған жағдайда біздің серіктестің
... ... ... контрагенттердің қатысуымен біздің заңгеріміздің өзара әрекеттесуі.
Қызметкерлер жазбаларын жүргізу: еңбек
... ... ... жасау, барлық қажетті тапсырыстар, қызметкерлеріңіздің жеке жазбаларын жүргізу.
«Capital
... ... ... серіктестіктігі құрылтайшылар қатысуымен құрылған, құрылтайшы жеке тұлға болып табылады.
... ... ... мекемені «Capital Trade-01» жауапкершілігі шектеулі серіктестігінін директоры басқарып,
... ... ... кәсіпорын жарғысына сәйкес негізгі атқарылатын қызметтерді ұйымдастырумен айналысады. Кәсіпорын
... ... ... дұрыс ұйымдастырылуы негізгі атқарылатын қызмет сапасын арттыруға мүмкіндік береді.
Кәсіпорында
... ... ... капиталдың мөлшері құрылтайшылар жиналысында белгіленеді. Өндіріспен, саудамен немесе
... ... ... айналысатын шаруашылық субъектілерінің барлығының да шаруашылық қызметпен айналысу үшін
... ... ... бір мөлшерде материалдық құндылықтары, ақшалай қаражаттары, қаржылық салымдары мен
... ... ... уақыттарда табыс табу мақсатында жұмсаған шығындары және алашақтары болуы
... ... ... Осы жоғарыда аталғандардың ақшалай жиынтығы капитал болып саналады. Шаруашылық
... ... ... алғашқы құралған мөлшерден кем болмауы тиіс және де ол
... ... ... субъекті құрылтайшыларының, акционерлерінің ақшалай, заттай және басқа түрде қоғамға
... ... ... үлестерінен құралады.
«Capital Trade-01» жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің қызметін қамтамасыз ету
... ... ... Серіктестіктің Жарғылық капиталы құрылған. Кәсіпорын мемлекеттік тіркеуден өткен кезде
... ... ... салымының сомасына тең жарғылық қоры құрылтай құжаттарында көрсетілген. Жарияланған
... ... ... мөлшері 1000 теңгені құрайды және әділет органдарында тіркелген.
Кәсіпорынның дұрыс
... ... ... етуі экономикалық дұрыс және дәлелденген есептерге тәуелді. «Capital Trade-01»
... ... ... бухгалтерия бөлімі есеп және талдау жұмыстарымен айналысады. Бухгалтерия жұмысын
... ... ... бухгалтер басқарады және ұйымдастырады.
Аутсорсинг қағидаты бойынша кәсіби бухгалтерлік қызмет
... ... ... бұл біздің компанияның бухгалтерлік бөлімінің және (немесе) бас бухгалтерінің
... ... ... функцияларын беру.
Базалық құжаттамамен жұмыс жасай отырып және қажетті есептерді
... ... ... аяқтағаннан бастап бизнесті жүргізу үшін қажетті барлық есепке алу
... ... ... қабылдайды.
Бастапқы құжаттаманы Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасына сәйкес дайындайды. Келіп
... ... ... бастапқы құжаттама тіркеудің дұрыстығын міндетті түрде растауға жатады. Бастапқы
... ... ... беру және өңдеу механизмі клиентпен жеке келісіледі. Құжаттардың көшірмелерімен
... ... ... істей алады (егер клиент түпнұсқаларын өзі сақтағысы келген жағдайда)
... ... ... түпнұсқамен бірге жұмыс істей алады. Осылайша, түпнұсқа құжаттардың қауіпсіздігіне
... ... ... жауап береміз.
Бастапқы құжаттаманы өңдеуді біз 1С: Бухгалтерлік есеп негізінде
... ... ... асырады.
Барлық есептік процестердің құрылысы клиентпен жеке талқыланады. Әрқашан өз
... ... ... үздік нұсқа көрсетіп және соның арқасында ең жақсы
... ... ... ыңғайлысың, ең алдымен клиентке ұсынамыз.
Есеп беруде:
Қаржылық есептілік.
Әдетте, ол күнтізбелік
... ... ... нәтижелері бойынша есепті жылдан кейінгі жылдың 31 наурызынан кешіктірмей
... ... ... Клиенттің өтініші бойынша немесе қажет болған жағдайда айына бір
... ... ... жасалуы мүмкін. Жинау және ұсыну шарттары жеке талқыланады.
Басқару есептілігі.
Ол
... ... ... ыңғайлы форматта сұраныс пен клиенттің өтініші бойынша ғана жасалады.
Салық
... ... ... Қазақстан Республикасының қолданыстағы салық заңнамасына сәйкес жасалады және қатаң
... ... ... Біз салық есептілігін дайындауға және уақтылы ұсынуға арналған клиенттің
... ... ... міндеттемелерін есептеу үшін толық жауаптымыз.
Статистикалық есеп.
Ол Қазақстан Республикасының қолданыстағы
... ... ... сәйкес жасалады және қатаң жеткізіледі. Біз статистикалық есептерді жинау
... ... ... уақытында жеткізу үшін толығымен жауапты. Барлық жоғарыда айтылған есептіліктерге
... ... ... жауыпкершілікті өз мойындарына алады.
Қазіргі уақытта, бухгалтер мамандығы басқа
... ... ... салыстырғанда айтарлықтай беделді және жоғары бағаланатын мамандық болып отыр.
... ... ... дағдыларымен ұштастыра отырып кәсіби пәндерді терең тану
... ... ... жоғары біліктілігін қамтамасыз етеді.Аса білгір және тәжірбиелі бухгалтер әрқашан
... ... ... экономист, талдау жасаушы, банк қызметкері және қаржыгер мамандары ретінде
... ... ... еңбек ете алады. Бухгалтер бухгалтерлік есеп және аудит, талдау,
... ... ... салу, қаржы-банктік қызмет, азаматтық құқық, бухгалтерлік есептің қазақстандық
... ... ... халықаралық нормалары мен стандарттары салаларында өзінің кәсіби
... ... ... жетілдіріп отыруы тиіс. Ол өзінің кәсіби өкілеттігі мен
... ... ... Қазақстан Республикасының (ҚР) кәсіби бухгалтерлер мен аудиторлар институты арқылы
... ... ... кәсіби бухгалтер біліктілігін алуға сертификациядан өту жолымен растауына болады.
... ... ... келесі моральдық нормалар мен кәсіби этиканы білуі шарт:
-обьективтілік;
- тәуелсіздік
... ... ... өкілеттік және ақиқаттылық.
Бухгалтер обьективті түрде барлық туындайтын оқиғалар
... ... ... өзінің өкілеттілігі шегіне кіретін сауалдар бойынша нақты фактілерді қарастыруы
... ... ... өзінің жеке басының тарапынан болатын қысымдардың оның қызметінің
... ... ... әсер етуіне жол бермеуі керек. Тәуелсіздік бухгалтердің нақты және
... ... ... түрде қызмет етуін білдіреді: қандай да бір жағдайлардан
... ... ... тәуелсіз істерінің шынайы жағдайын көрсету; бухгалтерлік есп жүргізуді
... ... ... және қаржылық нәтежиелер құруды тек ҚР-ң бухгалтерлік
... ... ... алу және қаржылық есеп беру туралы заңына сүйене
... ... ... жүргізу. Өз қызметіндегі өкілеттілігі мен ақиқаттылығы−бұл бухгалтердің кәсіби қызметіндегі
... ... ... негізі. Егер бухгалтер қандай да бір мәcелеге қатысты өкілетті
... ... ... деп сезінсе, онда ол кәсіпорынның басшылығына бұл жайында жасырмай
... ... ... керек және осы қызметке неғұрлым өкілетті маманды шақыруы
... ... ... Әрбір бухгалтердің өз міндеттеріне мұқият және қатал қарауы,
... ... ... бухгалтерлік стандарттарды қадағалауы, өз білімінің әр кезде жоғары деңгейде
... ... ... қолдауы және кәсіби шеберлігін үнемі жетілдіруі – алдына
... ... ... ең басты мақсаттар деп айтуға болады.
Бас бухгалтер барлық шаруашылық
... ... ... бухгалтерлік есеп шоттарында бейнелеуін бақылайды, бухгалтерлік баланста жетіспеушіліктердің, дебиторлық
... ... ... және басқа да шығындардың көрсетілуіне жауап береді, сонымен бірге
... ... ... мерзімде бухгалтерлік есеп беруді қамтамасыз етеді. Қаржы есептемесінің
... ... ... стандарттарына көшуі тәжірбиеде бухгалтерлердің алдына халықаралық стандарттардың негізгі ережелерімен
... ... ... міндет етіп қояды. Халықаралық стандарттарды іс жүзінде енгізудің маңызы
... ... ... жоғары.
Қазақстанның халықаралық стандарттарға бейімделуі дүниежүзілік оңды іс-тәжірибені зерттеу
... ... ... оларды қабылдап алуды талап етеді. Осыған байланысты бухгалтерлік есеп
... ... ... аудит жүйесінің халықаралық дамуына белсене қатысуды жалғастыру жоспарлануда.
Сонымен қарат
... ... ... кәсіпорын салықтық және бухгалтерлік есеп берумен айналысады, оларды келесідей
... ... ... көрсетуге болады:
- бухгалтерлік және салық есебін қайта қалпына келтіру:
... ... ... бастапқы құжаттарды, бағдарлама 1С бухгалтерлік деректерді қалпына келтіру мүмкіндігі.
... ... ... есеп және түзетілген қаржылық, салық және өзге де есептілікті
... ... ... көздерінін алып қалпына келтіру.
- тіркеп қалпына келтіру процесі :
... ... ... еңбекті қажет ететін процестердің бірі.
Кәсіпорын еңбек шығындарын және
... ... ... құнын нақты есептеуді ұсынады. Алдын ала есептеулер арқылы ,сіз
... ... ... есепке алу қалпына келтіру үшін сұрау жіберу арқылы алуға
... ... ... Толтырылған өтініш нысаны негізінде, біз жұмыс атқарамыз.
Бухгалтерлік есепті қалпына
... ... ... бастапқы құжаттаманы жинау және қалпына келтіруден басталады. Жетіспейтін құжаттарды
... ... ... мамандар қалпына келтірілді.
Келесі кезеңде бағдарламада бастапқы құжаттаманың көрсетілуін тексереміз.
- қаржылық
... ... ... жинақталатын барлық қажетті операцияларды танудан кейін.
- қажет болған жағдайда төмендеген
... ... ... алу негізінде салық есептілігі нысандарының реттеу, салық есебін қалпына
... ... ... жүргізіледі.
- Құқықтық кеңес
- Заң қызметтері
- Заңды тұлғаларды (ЖШС), филиалдарды, өкілдіктерді ҚР резиденттерінің
... ... ... тіркеу / қайта тіркеу
- Заңды тұлғаларды (ЖШС), филиалдарды, өкілдіктерді шетелдік
... ... ... және компаниялардың қатысуымен тіркеу / қайта тіркеу
- Қазақстан Республикасындағы бизнесті
... ... ... және жүргізу бойынша кеңес
- Заңды тұлғаларды тарату
- Жеке кәсіпкерлерді тарату
- Құқықтық кеңестер
-
... ... ... жасау
- Резидент емес жеке тұлғалар үшін ЖСН алу
- Шетел азаматтарына жұмысқа
... ... ... беру
Заңды тұлғаларды тіркеу:
Осы компанияның мамандары клиенттерге заңды тұлғаны
... ... ... немесе қайта тіркеуге қатысты қызметтердің толық кешенін ұсынады (ЖШС,
... ... ... өкілдік).
Клиенттерге меншік нысанын және компанияңыздың атауын таңдап, іс-шараларды ұйымдастыруға
... ... ... аяқтап, оңтайлы салық жүйесін таңдап, заңды тұлғаны құрудың барлық
... ... ... көмектеседі. Бұл әсіресе компанияның қалыптасу кезеңінде маңызды.
Ұйым қызметкерлері қажетті
... ... ... жүзеге асырады, клиенттерге барлық қажетті құжаттарды дайындайды, әділет органдарында
... ... ... банкте (қажет болған жағдайда) барлық ұйымдастырушылық-құқықтық процедураларды жүргізеді.
Салық есептілігінің
... ... ... дайындау және жеткізу:
- нөлдік көрсеткішпен салық есептілігін қалыптастыру және
... ... ... салық есептілігінің нысандарын цифрлармен жинау және жеткізу;
- салық есептілігінің
... ... ... нысандарын құрастыру және жеткізу.
Нөлдік көрсеткішпен салық есептілігін қалыптастыру және
... ... ... нысаны
Салық есептілігін фигуралар түрінде құрастыру және ұсыну.
Бухгалтерлер мен
... ... ... бірінші халықаралық Құрылтайы әртүрлі елдер мамандарының халықаралық ынтымақтастығын дамытуға
... ... ... жасады. Қаржы министрлігі жүргізген барлық жұмыс ХҚЕС-ын енгізу процесін
... ... ... жөніндегі ортақ мақсаттарды іске асыруға сапалы және көп те
... ... ... қаржылық ақпараттарын қалыптастыруын қамтамасыз етуге бағытталған.
Бухгалтерлер тәжірбие жүзінде трансформациялау
... ... ... отандық іс-тәжірибеде қолданылмаған стандарттардың ерекше талаптарына кез болады.
Бухгалтерлік есеп
... ... ... құбылыстарының сандық жағын сапалық жағымен байланыстыра отырып, заттық көрсеткіштермен,
... ... ... ақшалай түрде шаруашылық фактілерін жалпылама, үздіксіз, құжатты негізделген және
... ... ... байланыстыра тіркеу жолымен зерттейді.
Бухгалтерлік есеп – басқарудың аса маңызды
... ... ... бірі. Нарықтық экономикасы дамыған елдерде ол бизнестің, кәсіпкерліктің тілі
... ... ... саналады.
Экономиканы басқарудың жетіле түсуі, нарықтық қатынастардың қалыптасуы, меншіктің әртүрлі
... ... ... пайдалану, шетелдік әріптестердің қатысуымен бірлескен кәсіпорындарды құру, халықаралық стандарттарға
... ... ... бағыт алу бухгалтерлік есептің атқаратын ролі мен мәнінің алдағы
... ... ... да арта түсетінін білдіреді. Бұл инвесторлармен және кредиторлармен қарым-қатынастың
... ... ... денгейін жасаудың мүмкіндігі болып табылады.
«Capital Trade-01» ЖШС-гі өздерінің меншікті
... ... ... басқа тартылған қаражаттарды да пайдаланады. Ал олардың қатарына
... ... ... және ұзақ мерзімді несиелер, қарыздар, аванстар және кредиторлық борыштар
... ... ... есептің аталып өткен ерекшеліктері оны есептің жедел техникалық және
... ... ... түрлерінен айрықшаландырады. Бірақ есептің барлық үш түрінің ақпараттарын, яғни
... ... ... есепті бүтін жүйе ретінде пайдалану ғана кәсіпорындарға шаруашалық қызметін
... ... ... тиімді басқаруға, өнімді тұтынушылардың сұранысын қанағаттандыруға, жұмыстар орындауға және
... ... ... көрсетуге, кәсіпорынның нарықтағы жағдайын бағалауға мүмкіндік бермек. Есептің әрбір
... ... ... бірін-бірі толықтырып отырады.
Қазіргі кезде бухгалтерлік есептеуде компьютер кеңінен қолданылады.
... ... ... Бухгалтерияда жұмыс істеу кезіндегі ең танымалы компьютерлік программалардың
... ... ... «1С-Бухгалтерия». Бұл программа қолдану жағынан өте өңай және
... ... ... программа. 1С жүйесі қарапайым да күрделі бухгалтерлік есеп программасы
... ... ... саналады, ол әртүрлі меншік формасындағы және әртүрлі қызмет саласындағы
... ... ... қолдануы мүмкін. Жүйесінің жұмысы мынадай негізгі үш компонентке негізделіп
... ... ... «Оперативтік», «Бухгалтерлік есеп» және «Есептеу» компоненті.
Бухгалтерлік есеп компоненті кәсіпорынның
... ... ... қызметін қамтиды.Бұл шоттар жоспарын, операциялар мен проводкаларды және бухгалтерлік
... ... ... есепті қамтамасыз етеді. Жинақтамалы шоттар бойынша көп өлшемді және
... ... ... есеп жүргізуге мүмкіндік береді.Есептің қалған бөліктерінде, мысалы валюталық есеп,
... ... ... шоттар және басқалары оның қосымша бөлігі болып табылады, кейде
... ... ... пайдаланбауы да мүмкін.Есеп ақшалай да, заттай да жүргізіледі.Көп өлшемді
... ... ... есеп қорытындыларын әртүрлі бөліктерде алуға мүмкіндік береді.Құжаттарды жүргізу кезінде
... ... ... проводкаларды қолмен немесе автоматты түрде еңгізе алады.
... ... ... «Жедел есеп» компоненті – белгілі
... ... ... уақытқа байланысты шаруашылық операцияларды басқаруға арналған.Бұл компоненттердің негізі қалдықтар
... ... ... айналымдардың көп өлшемді есеп жүйесін құрайтын тіркелімдер болып есептеледі.Тіркелімдегі
... ... ... қозғалысы Кіріс және Шығыс сияқты екі тәсілмен туындауы мүмкін,
... ... ... қатар бұл ереже тіркелімнің барлық ресурстары үшін орындалуы тиіс.Сонымен
... ... ... тіркелімі кірістелетін және шығысталатын ресурстар бойынша балансты белгілеп қана
... ... ... оның «Жeдeл eсеп» компонентінің негізгі тәсілі болып табылады.Барлық құжаттар
... ... ... шаруашылық қызметіндегі іс-әрекеттер тізбекті құрайды.Құжаттың басқа құжатқа қатысты жайғасымы
... ... ... уақытымен, сонымен қатар тізбегінің бір күндегі бір уақытымен белгілеу
... ... ... шамасымен анықталады.Құжаттарды «кейінгі күнмен» өткізу және түзету ерекше факт
... ... ... есептелінеді және белгілі бір ережелер бойынша орындалады.»Жедел есеп» компонентінен
... ... ... кез келген күрделі есепті және кәсіпорынның экономикалық қызметінің әр
... ... ... бойынша құрылымын ұйымдастыруға мүмкіндік беретінін көруге болады. «Есептеу» компоненті
... ... ... алгоритмдер бойынша кезеңдік есептемені орындайды.Бұл компонентінің негізі болып, кезендік
... ... ... беру деректері және олардың алдыңғы тарихы сақталған қорытынды есеп
... ... ... болып табылады.Қорытынды есеп журналына міндетті түрде есеп беру обьектісі
... ... ... басқа да анықтамалар жатады.Бұл анықтамалық бойынша есеп жүргізілетін обьектілер
... ... ... анықталады.Журналдағы жол бір күннен бір жылға дейінгі кез келген
... ... ... үшін, анықтамалықтағы бір обьекті бойынша қорытынды есеп беруді бейнелейді.Ақпаратты
... ... ... қолайлылығы ескеріледі.Құжаттарды толтырғанда алдын-ала қойылған параметр арқылы немесе сәйкес
... ... ... тандау арқылы мәндерді еңгізу жүзеге асырылады.Бір анықтамалықтың өзі есеп
... ... ... бірнеше түріне қатысуы мүмкін онда ол үшін бірнеше журнал
... ... ... сатысында икемделген есептеме журналының саны шектеусіз және шешілуге қажетті
... ... ... санымен анықталады.Әр журналға күрделі есеп алгоритмі сәйкес келеді.Нақты алгоритмді
... ... ... үшін «есептеу түрі» ұғымы енгізілген.Компоненттегі есептеу түрінің саны да
... ... ... алгоритмі арнайы тіл көмегімен сипатталады.Есептеу түріне мысалы ретінде, «айлықты
... ... ... «табыс салығын» немесе «өтелімді «амортизацияны)» айтуға болады.Есептеудің бірнеше түрлетін
... ... ... бір белгі арқылы
ҚР-да бухгалтерлік есеп жүйесін нормативті реттеудің үш
... ... ... негізінде кәсіпорын өз бейнесінің мақсатын алға қоя отырып, өз
... ... ... саясатын, салалық құрамын, мөлшерін, т.б. құрайды.
... ... ... ХҚЕС-на өтулеріне байланысты қазақстандық кәсіпорындар
... ... ... алдымен есеп саясатын қарастырып оны халықаралық стандарттардың талаптарына сәйкестендірулері
... ... ... Есеп саясаты - бұл қаржы есептемесін дайындау және ұсыну
... ... ... кәсіпорын қабылдаған нақты принциптер, әдістер, тәртіптер, ережелер мен тәжірибелер.
... ... ... рәсімделген есеп саясаты нормативтік құжат болып табылады.
Нарықтық экономика
... ... ... нарықтық қатынастар көптеген жаңа бағыттағы экономикалық концепциялар мен ақпараттар
... ... ... қазақстандық ұйымдардын шаруашылық өміріне енгізді. Экономикалық потенциалды жоғарылатуда ұйымдар
... ... ... шаруашылық қызметін жүргізуші субъектілердің көптеген құқықтық түрлері өз үлестерін
... ... ... Олардың түпкі мақсаты - материалдық өндіріс пен халықтың сұранысы
... ... ... ұсынысына жауап берерлік және бәсекелестік тұрғыдағы өнімдер өндіріп, қызметтер
... ... ... болып табылады. Сапалы дәрежеде өнімдер өндіріп, қызметтер көрсетіп, оларды
... ... ... қабілетті жағдайға жеткізу үшін кәсіпорынмен жұмсалған қаржыны тиімді басқару
... ... ... туындайды.
Кәсіпорын басшысы заңды тұлғаның уәкілетті органымен тағайындалған және оларға
... ... ... береді, сондай-ақ кәсіпорын қызметін қамтамасыз етуге жауапты. «Capital Trade-01»
... ... ... құрылтайшы қатысуымен құрылған, Серіктестіктің жоғарғы органы - Серіктестіктің қатысушылары
... ... ... жалпы жиналыс. Орындаушы орган - Серіктестіктің қатысушылар арасындағы жалпы
... ... ... тағайындалған басшысы.
«Capital Trade-01» ЖШС-інің бухгалтерлік есебін еңбек келісім
... ... ... жұмысқа қабылданылған бас есепші жүргізеді. Бас есепші серіктестіктің барлық
... ... ... қызметінің, шаруашылық операциялар қозғалысының бухгалтерлік есеп шоттарында көрсетілуін,
... ... ... қаржы жағдайы туралы жедел ақпарат дайындалуын қамтамасыз етеді, сонымен
... ... ... тиісті Заңдылықтарда көрсетілген мерзімдерде салықтық, статистикалық, бухгалтерлік есептерін дайындайды
... ... ... тапсырады.
Бұл кәсіпорында бухгалтерлік есеп журнал-ордерлік үлгіде, автоматтандырылған тәсілде компьютерлік
... ... ... көмегімен жүргізіледі. ҚР «Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы»
... ... ... талаптарына сай кәсіпорындарда барлық объектілердің бухгалтерлік есебі бастапқы құжаттар
... ... ... жүргізіледі.
Бухгалтерияда компьютерлерге бағдарламалар жүйесі «Ақпараттық қызмет» ЖШС-гімен қондырылған және
... ... ... кәсіпорын компьютерлік бағдарламаларға техникалық қызметтер, жөндеу жұмыстарын жүргізумен айналысады.
... ... ... Trade-01» ЖШС-нің қаржылық есеп көрсеткіштері жүйесін қалыптастырып, бұл үрдісті
... ... ... ұйымдастырудағы басты мақсаты - сыртқы пайдаланушылар мен кәсіпорын басшыларын
... ... ... қамтамасыз ету. Ақпараттар өз бетінше қалыптаспайды, ол үшін мәліметтер
... ... ... яғни кәсіпорынның шаруашылық өміріндегі фактілердің орын алғандығы жөніндегі мәліметтер
... ... ... жүйесін құрайды.
Көптеген ақпараттарды жинақтап жүйеге келтіру кәсіби мамандардың ғана
... ... ... келеді. Ақпараттарды жинақтап, бухгалтерлік есеп жүйесіне түсіру барысында арнайы
... ... ... сақталуы тиіс. Сондай-ақ, оларға шындық, уақыттық дер кезділік,
... ... ... дәлділік сияқты көптеген талаптар қойылады.
Шаруашылық қызметінің нәтижесін бағалау мен
... ... ... бақылауға, кәсіпорын дамуын жоспарлау мен үйлестіруге (координациялауға) арналған ақпараттарды
... ... ... шешімдерін қабылдау процесінде пайдалану кәсіпорынды тиімді басқаруға мүмкіндік береді.
Нарықтық
... ... ... жағдайында бухгалтерлік есеп ақпараттары мен мәліметтерін пайдаланушылардың басты мақсаты
... ... ... табуға бағытталған шаруашылық қызметті қанағаттандыратын ақпараттарды жинау болып табылады.
... ... ... құқықтық актілер мен заңдарға сай, толық және дұрыс қалыптастырылған
... ... ... жүйесі пайдаланушыларға қаржы ресурстарын тиімді пайдаланып, бәсекелестік тұрғыда
... ... ... мақсаттарға жетуге мүмкіндік береді. Сондықтан ақпараттар жүйесі түсінікті әрі
... ... ... жолдармен аса бір сапалы және жоғарғы деңгейде орындалуы керек.
... ... ... мағынасы мен көрсеткіштері логикалық санаға сиятындай болуы тиіс.
Есеп беру
... ... ... кәсіпорын қызметін жетілдіру мақсатында оның жақсы және олқы жақтарын
... ... ... үшін салыстырылып талданады. Есеп беру мәліметтері белгілі мерзім бойынша
... ... ... бухгалтерлік есептегі бюджет жүйесін құруға көмектеседі. Бухгалтерлік мәліметтерді кәсіпорын
... ... ... басқаруға қолдану маңызды шешімдерді қабылдауды қамтамасыз етеді және жоспарлау,
... ... ... бақылау арқылы жүзеге асырылады.
Кооперативтің жарғылық капиталы меншік қаражаты есебінен
... ... ... және кооперативке тиесілі мүліктен, оның шотындағы ақша қаражатынан тұрады.
Кооператив
... ... ... басшысы өз алдына басшылық ету қағидасымен әрекет етеді және
... ... ... құзыретіне сәйкес кооператив қызметінің барлық мәселелерін дербес шешеді.
Кооператив
... ... ... басшысы меншік иесі және мемлекеттік басқару органдарының алдында кооператив
... ... ... қызметінің жай-күйі, сондайақ кооператив қызметкерлерінің сыбайлас жемқорлыққа қарсы
... ... ... нормаларын сақтамағаны үшін жеке жауапты
Кооператив басшысы кооперативтің атынан
... ... ... әрекет етеді, барлық мемлекеттік органдарда және ұйымдарда кооперативтің мүддесін
... ... ... кооператив мүлкіне иелік етеді, сенімхаттар береді, банктік шоттар
... ... ... және басқа да мәмілелер жасасады, барлық қызметкерлер үшін міндетті
... ... ... шығарады және тапсырмалар береді.
Кооператив бухгалтерлері өз
... ... ... жүзеге асырғанда келесідей нор-мативтік құжаттарды басшылыққа алады:
- «Қазақстан Республикасының
... ... ... есеп пен қаржылық есеп беру туралы Заңы» 2007
... ... ... 28 ақпанынан, № 234-III ЗРК ; - Қазақстан
... ... ... азаматтық кодексі;
- Қаржылық есептің халықаралық стандарттары; - Қазақстан Республикасының
... ... ... және басқа да бюджетке міндетті төлемдер туралы» заңы (салық
... ... ... Қаржылық есеп берудің ұлттық стандарты № 2; - Қазақстан Республикасының
... ... ... Министрлігі бекіткен типтік шот-тар жоспары.
Кооперативтің структуралық бөлімшелер бухгалтерлік есеп
... ... ... жүзеге асырады, Қазақстан Республикасының қаржы Министрлігімен бекітілген қаржылық есепте
... ... ... қаржылық – шаруашылық қызмет туралы формаға сәйкес есепті бухгалтерлк
... ... ... жасап, тапсырады.
Кооператив да бухгалтерілк есеп автоматты түрде жүзеге асырылады.
... ... ... жүйесіне қаржылық және басқарушылық есеп кіреді.
Қаржылық есеп жүйесі қаржылық
... ... ... стандарт, оның қағидаларға негізделген және оның ақпараты сыртқы пайдаланушыларға
... ... ... Басқару есебі жоспарлау, бақылау, шешімдерді қабылдау үшін ішкі пайдаланушыларды
... ... ... етеді. Кәсіпорынның – банкте ағымдағы шоты бар.
... ... ... Банкісінде» шот ашылған. Жабдықтаушылармен, кооператив дармен, ШЖК МКК «№1
... ... ... емханасы», сонымен қатар олардың бөлімдерімен қолма-қол ақшасыз ЦБО арқылы
... ... ... айырысады.
Қаржылық есеп «Қаржылық есепті ұсыну» ХҚЕС 1 шарттарға сәйкес
... ... ... және оған келесі жатады:
- «Бухгалтерлік баланс»;
- «Табыстар мен шығыстар
... ... ... есеп беру»;
- «Ақша қаражаттар қозғалысы туралы есеп беру»;
- «Меншік
... ... ... өзгеріс туралы есеп беру»;
- «Түсініктеме хат»;
- «Кооперативтің есеп саясат
... ... ... ақпарат».
Кооперативтің есеп саясаты барлық құрамдас бөлімдерге таратылады. Кооперативтің есеп
... ... ... тоқсан және календарлық жыл болып табылады.
Кооперативтің структуралық бөлімшелердің бас
... ... ... бухгалтерлік есептің сенімділіке жауапты болады.
Бухгалтерлік есептің регистрлердің құрамы және
... ... ... бухгалтерлік есеп компанияның коммерциялық құпия болып табылады.
Барлық бастапқы құжаттар
... ... ... жыл сақталады. Жұмыскерлердің шоттары 75 жыл сақталады. Қаржылық есеп
... ... ... түсініктеме хат әрқашан сақталынады. Сонымен қатар ликвидициялық баланстар қосымшамен
... ... ... де сақталынады. Келісім-шарттар (шаруашылық, еңбекті)- 5жыл сақталады.
Басқа да бастапқы
... ... ... қағазда және электрондық жүйеде сақталады.
Кооперативтің есеп саясаты ХҚЕС-қа және
... ... ... Республикасының заңнамасына сәйкес реттелінеді.
Кәсіпорын жарғылық капиталға аудиторлық тексеру жүргізген
... ... ... аудитор алдымен жарғылық капиталдың дұрыс қалыптастырылуын, құрылтай салымдарының уақытылы
... ... ... құжаттардың рәсімделуінің дұрыстығын, мүліктердің инвентаризациясын, жарғылық капиталдың өзгеруінің расталғанын,
... ... ... капиталдың дұрыс ұйымдастырылуы мен жұмсалуын, баланс бойынша жыл басы
... ... ... жыл соңындағы қалдығын, Бас кітап пен №
... ... ... журнал ордер мәліметтерімен салыстырады. Қосымша төленбеген капиталдың аудиті кезінде
... ... ... мерзімді активтердің қайта бағалануы бойынша операциялардың дұрыстығын тексереді. Бөлінбеген
... ... ... (зиян) аудиті кезінде баланстың дұрыстығын, оның қалдығын Бас кітап
... ... ... дұрыс салыстырылуына көңіл аударылуы қажет. Соңында бөлінбеген кірістің (зиян)
... ... ... бағалау арқылы оның динамикасы мен тенденциясын анықтайды.
Нарықтық қатынастар жағдайында
... ... ... есеп ақпараттары мен мәліметтерін пайдаланушылардың басты мақсаты табыс табуға
... ... ... шаруашылық қызметті қанағаттандыратын ақпараттарды жинау болып табылады. Нормативтік құқықтық
... ... ... мен заңдарға сай, толық және дұрыс қалыптастырылған ақпараттар жүйесі
... ... ... қаржы ресурстарын тиімді пайдаланып, бәсекелестік тұрғыда қойылған мақсаттарға
... ... ... мүмкіндік береді. Сондықтан ақпараттар жүйесі түсінікті әрі қарапайым жолдармен
... ... ... бір сапалы және жоғарғы деңгейде орындалуы керек. Ақпараттардың мағынасы
... ... ... көрсеткіштері логикалық санаға сиятындай болуы тиіс.
Есеп беру көрсеткіштері кәсіпорын
... ... ... жетілдіру мақсатында оның жақсы және олқы жақтарын анықтау үшін
... ... ... талданады. Есеп беру мәліметтері белгілі мерзім бойынша көрсетіліп, бухгалтерлік
... ... ... бюджет жүйесін құруға көмектеседі. Бухгалтерлік мәліметтерді кәсіпорын жұмысын басқаруға
... ... ... маңызды шешімдерді қабылдауды қамтамасыз етеді және жоспарлау, басқару, бақылау
... ... ... жүзеге асырылады.
Кесте 1 - «Capital Trade-01» ЖШС-ның 2015 -
... ... ... жылдардағы негізгі технико-экономикалық көрсеткіштері
Көрсеткіштер Жылдар Ауытқу
2015 2016 2017 Сомамен Пайызбен
2015-2016 2016-2017 20152016 20162017
1. Өнімді сатудан, өткізуден
... ... ... орындаудан, қызмет көрсетуден) түскен табыс 420000
5547884
8662452
5.127
3.114
1320
156
2. Өнімнің өзіндік құны - - - - - - -
3. Жалпы
... ... ... Кезең шығындары, мың тенге.
154705
4517627
6354112
4.362
1.836
2920
141
5. Таза пайда, мың тенге. 210295 84103 268738 -12619 18463 40 319
6. Жұмыскерлердің
... ... ... есептік саны
3
5
5
2
-
166
-
7. Еңбек өнімділігі 70098.3 16820,6 53747,6 -53277 36927 24 319
8. Қор қайтарымдылығы, тенге.
5,9
1,9
5,6
-4
3,7
32
295
9. Айналымдылық 0,71 0,21 0,71 -0,5 0,5 29 338
10.Рентабельділік. - - - 100 100 100 100
Ескерту -
... ... ... Trade-01» ЖШС–ның мәліметтері негізінде дайындалған[15]
1- кесте мәліметі бойынша «Capital
... ... ... ЖШС-нің 2017 жылы барлық көрсеткіштерінің жоғарылағаны байқалады. Жеке-жеке талдайтын
... ... ... 2016ж. қызметті көрсетуден түскен кіріс 2015ж. салыстырғанда 5127884
... ... ... (1320%) көтерілген, ал 2017 ж. 3114568 мың.тг (156%) жоғарылады.
... ... ... кіріс 2017 жылы өткен жылға қарағанда 2022527
... ... ... (144%) жоғарылаған, ал 2015-2016 ж.ж 4237884 (1278%) жоғарылаған. Кезең
... ... ... шығындары 2017ж 1836485 мың тг (141%) көбейіп отыр. Осыған
... ... ... жалпы кірістен мерзімді шығындарды шегергенде анықталатын кіріс немесе залал,
... ... ... 2016ж. 12619 мың тг залалды құраса, 2017ж. 18463 мың
... ... ... кірісті құрады.
Еңбек өнімділігі 2015ж. 70098,3 тенге болса, 2016ж. 16820,6
... ... ... құрады (24%), ал 2017ж. 53747,6 тенгені құрады (319%) артты.
... ... ... активтердің айналымдылығы 2015ж. 0,71 рет болса, 2016ж. 0,21 ретке
... ... ... ал 2017 ж. 0,71 ретке артып отыр, яғни өсім
... ... ... +0,5 (338%) құрады.
Сонымен, кәсіпорын 2016 жылды 2015 жылмен
... ... ... 84103 мың тг залалмен аяқтады, яғни кәсіпорынның қаржылык нәтижесі
... ... ... залал 2015 жылға қарағанда 12619 мың тг артты,
... ... ... 2017 жылды 2016 жылмен салыстырғанда 268738 мың тг кіріспен
... ... ... яғни кәсіпорынның қаржылык нәтижесі бойынша кіріс өткен жылға қарағанда
... ... ... 18463 мың тг артты.
Бухгалтеpлік есеп жұмысын жүргізу үшін кәсіпоpында
... ... ... орындалып отыратын барлық операциялардың міндетті түрде үздіксıз құжаттарға жазылып
... ... ... бухгалетрілк есептің басқа ғылымдардан ерекше екендігін айтып өтуге болады.
... ... ... құжат деп кәсıпорындаp мен ұйымдарда орындалған операцияларды дәлелейтін және
... ... ... уақытта орындалатын жұмыстар мен атқарылатын қызметтерге құқық беретін жазбаша
... ... ... атауға болады.
Жалпы кәсіпорындағы атқарылып жатқан жұмыстың, орындалған тапсырманың үздіксіз,
... ... ... бір тәртіппен, арнайы үлгідегі қағаздарға жазылып және оған тиісті
... ... ... қоланың қойылуы (қажет болған жағдайда кәсіпорын мен ұйым мөр
... ... ... басылуы) құжаттау деп аталады. Сондықтан да құжаттау бухгалетрлік есептің
... ... ... болып табылады. Себебі осы құжаттар арқылы ғана кез келген
... ... ... кәсіпорын бойынша орындалған жұмыстың, атқарылған қызметтің қай мерзімде жасалғанын
... ... ... оған қандай мөлшерде шығын жұмсалғанын дәлелдеуге болады.
Құжат кәсіпорындағы орандалған
... ... ... операцияларына сәйкес үздіксіз толтырылып, олардың мазмұнын толық ашық көрсетеді
... ... ... ол бухгалтерлік есептің негізі болып табылады.
Бухгалтерлік құжат – кәсіпорындағы
... ... ... операциялардың орындалғанын растайтын немесе оны орындауға заңды түрде құқық
... ... ... жазбаша куәлік.
Орындалған шарушалық операцияларын бастапқы құжатқа түсірудi бухгалетiрлік есеп
... ... ... алғашқы есеп сатысы деп aтайды. Кәсіпорында жүргізілетін шарушалық
... ... ... әр түрлі болсы себебінен бастапқы құжаттардың нысаны (формасы) бірдей
... ... ... Шаруашылық құбылыстары түгелдей бастапқы құжатпен құжатталуы тиіс. Әрбір бастапқы
... ... ... орындалған шаруашылық операциясының мазмұны жазылып және белгілі бір көрсеткіштер
... ... ... Құжат көрсеткіштерін деректемлер (реквизиттер) деп атайды. Олар міндетті және
... ... ... болып бөлінеді. Мıндетті деректемелер бухгалетрлік құжаттарды заңды құқықпен қамтамасыз
... ... ... деректемеге (реквизитке) жататындар:
-құжаттың аты, нысанның қоды;
-құжаттың толтырылған уақыты (күні,
... ... ... және жылы);
-құжатты толтырған заңды немесе жеке тұлғаның аты-жөні;
-шарушалық операциясының
... ... ... оперциясының өлшемі (натуралдық немесе ақшалай);
-шаруашылық оперцияның жүргізілуіне және соған
... ... ... құжаттарды толтыруға жауапты адамдардың аты-жөні;
-жауапты атқарушының қолы.
Қосымша деректемелеp шаруашылқы
... ... ... көpінісінің еpекшеліктерімeн және құжаттардың тағайындалуымен анықталады. Әртүрлı талаптарға байланысты
... ... ... құжатта келісілгендей қосымша деректемелер болуы керек: құжаттың реттік нөмıрі,
... ... ... банк мекемесіндегі есеп айырсу шотының нөмірі, шаруашылық операцияны орындау
... ... ... негізі болатын құжаттаp және тағы бaсқалap.
2.2 Кәсіпорынның
... ... ... есебінің ұйымдастырылуы
Кәсіпкерлік қызметтің қандай да бір түрімен айналысатын
... ... ... негізгі мақсаты – табыс табу. Осы жолда бухгалтерлік есептің
... ... ... міндеті болып Кооперативтің жетістіктері мен залалдарын анықтау және есептілікте
... ... ... табылады.
«Capital Trade-01» ЖШС–де табыстар есебі ХҚЕС №18 «Кіріс» және
... ... ... №2 ұлттық стандартқа сәйкес құрылады.
Табыстар –есепті кезең ішінде активтердің
... ... ... немесе өсімі немесе міндеттемелердің азаюы нысанында экономикалық пайданың ұлғаюы,
... ... ... капиталға қатысушы тұлғалардың жарнасымен байланысты азаюдан өзгеше капиталдың ұлғаюына
... ... ... соғады.
Табыс дайын өнімдерден, сатып алынған тауарлардан және көрсеткен қызметтерден
... ... ... олардың сатылу құны тараптар аясында жасалған келісім шартта анықталады.
... ... ... таза пайда немесе зиян» 8 ХҚЕС-да және «Түсім» 18
... ... ... табысқа мынадай анықтама берілген: бұл активтер құнының өсуі немесе
... ... ... кезеңде міндеттемелердің кемуі.
Басқаша айтқанда, табыс – тауарды өндіру және
... ... ... қызмет көрсетудің немесе Кооперативтің негізгі және тұрақты қызмет бағытынан
... ... ... басқа да қызмет түрінің нәтижесінде кірістің келіп түсуі немесе
... ... ... жақсаруы, не болмаса пассивтерінің жабылуы.
8-ші Халықаралық Қаржылық Есептілік Стандарты
... ... ... 18) Табыс
Мақсаты:
Қаржылық есептілікті дайындау және таныстыру концепциясында капитал мүшелерінің
... ... ... қатысы жоқ капиталдың көбеюіне әкеліп соқтырған есепті кезеңнің ішіндегі
... ... ... көбеюі немесе міндеттемелердің азаюы түрінде туындаған табыс экономикалық пайданың
... ... ... түрінде танылады. Табысқа ұйымның табысы да, басқа кірістер де
... ... ... Ұйымның табысы - оның қызметінің әдеттегі түрлерінен келіп түсетін
... ... ... оның ішінде сату, сыйақы, пайыздар, дивидендтер және лицензиялық төлемдер
... ... ... болуы мүмкін. Осы стандарттың мақсаты белгілі бір операциялардың және
... ... ... түрлерінен пайда болатын табысты есептеу тәртібін анықтау болып табылады.
Табысты
... ... ... алу кезіндегі басты мәселе оны тану кезеңін анықтаудан тұрады.
... ... ... ұйымның сенімді түрде өлшенетін болашақ пайданы алу мүмкіндігі болған
... ... ... танылады. Осы Стандарт аталған белгілерді қанағаттандыратын жағдайларды анықтайды және
... ... ... табыс танылады.
Сонымен қатар, оның ішінде бұл белгілерді қолдану бойынша
... ... ... нұсқаулар берілген.
Қолдану аясы
1. Осы стандарт есептілікте мынадай операциялар мен
... ... ... пайда болатын табысты есептеуде қолданылуы керек:
- тауарларды сатудан;
- қызметтер
... ... ... ұйым активтерін басқа жақтардың пайдалануынан алынатын пайыздар, лицензияланған төлемдер
... ... ... дивидендтер.
2. Қызмет көрсетуге ұйымның белгілі бір мерзім ішінде келісімшартта
... ... ... міндеттерін атқаруы кіреді. Қызметтер бір кез немесе одан да
... ... ... кезеңдерді қамтуы мүмкін. Қызмет көрсетуге арналған кейбір шарттар құрылыс
... ... ... тікелей байланысты, мысалы, жоба жетекшілері және архитекторларға қызмет көрсетуге
... ... ... шарттар..
3. Ұйым активтерін басқа ұйымдардың пайдалануы табыстың мынадай нысандарда
... ... ... болуына әкеліп соқтырады:
- пайыздар—ақша қаражатын немесе оның баламаларын немесе
... ... ... тиесілі соманы пайдаланғаны үшін төлемдер;
- роялтилер—ұйымның ұзақ мерзімді активтерін,
... ... ... патенттерді, тауар белгілерін, авторлық құқықтарды және компьютерлік бағдарламалық қамтамасыз
... ... ... пайдаланғаны үшін төлемдер; және
- дивидендтер—пайданы акционерлік капиталды иеленушілер арасында
... ... ... белгілі бір сыныптың капитал түріне қатысуына қарай тең етіп
... ... ... тек ұйыммен алынған және оның тек өз жеке шотына
... ... ... тиісті экономикалық түсімінің жалпы кірісі кіреді. Үшінші тараптың пайдасына
... ... ... сатылым салығы, тауарлар және қызметтерден алынатын салық және қосымша
... ... ... салығы сияқты сомалар ұйымға түсетін экономикалық пайда болып табылмайды,
... ... ... жеке капиталдың өсуіне әкелмейді. Сондықтан олар табыстан шегеріледі. Агенттік
... ... ... кезінде тап осылай экономикалық пайданың жалпы ағыны ұйымның меншікті
... ... ... ұлғаюына әкеліп соқтырмайтын принципал пайдасына жиналатын сомасынан тұрады. Принципал
... ... ... алынған сомалар табыс болып табылмайды. Табыс делдалдық сыйақы сомасы
... ... ... табылады.
Операциядан пайда болатын табыс сомасы, әдетте, ұйым және
... ... ... алушы немесе акцияны пайдаланушы арасындағы шартпен анықталады. Ол ұйыммен
... ... ... қандай да бір сауда жеңілдігінің сомасы немесе санға жеңілдіктерді
... ... ... отырып, алынған немесе алынуға тиіс қарама-қарсы ұсыну әділ құны
... ... ... бағаланады.
Көптеген жағдайларда қарама-қарсы ұсыну ақша қаражаты немесе оның
... ... ... нысанында ұсынылады, ал табыс сомасы - алынған немесе алынуы
... ... ... ақша қаражаттарының немесе оның баламаларының сомасы болып табылады. Алайда,
... ... ... қаражаттарын немесе оның баламаларының табысын кейінгіге қалдырған жағдайда қарама-қарсы
... ... ... әділ құны алынған немесе алынуы күтілетін ақша қаражаттарының номиналды
... ... ... азырақ болуы мүмкін. Шарттын мәнінде қаржылық операция ретінде орын
... ... ... қарама- қарсы ұсынудың әділ құны шартты пайыз мөлшерлемесінің көмегімен
... ... ... болашақ табыстардың дисконттау арқылы анықталады. Пайыздың енгізілген мөлшерлемесі:
- ұқсас
... ... ... қабілеттілік рейтингі мен эмитенттің бірдей қаржылық құралына арналған басым
... ... ... қаржылық құралдарының тауар мен қызмет көрсетуінің ағымдағы қысқа мерзім
... ... ... сату бағасының номиналдық бағасын дисконттау пайызы.
Тауарлар немесе қызметтер
... ... ... және көлемі жағынан бірдей тауарлар немесе қызметтерге айырбасталған жағдайда,
... ... ... табыс пайда болатын операция ретінде қаралмайды. Бұл белгілі бір
... ... ... уақытша негізде сұранысты қанағаттандыру үшін әртүрлі жерлерде жабдықтаушылар қорды
... ... ... кезде май немесе сүт өнімдерінде жиі болады. Ерекшеленетін тауарлар
... ... ... қызметтер тауарлар сатылғанда немесе қызметтер көрсетілгенде айырбасталса, онда айырбас
... ... ... туындататын операция ретінде қарастырылады.
Табыс ауыстырылған қаржы құралдары немесе
... ... ... баламасы сомасына түзетілген алынған тауарлар немесе қызметтердің әділ құны
... ... ... өлшенеді. Алынған тауарлардың немесе қызметтердің әділ құны сенімді өлшене
... ... ... жағдайда, табыс ауыстырылған қаржы құралдары немесе оның баламасы сомасына
... ... ... тауарлардың немесе қызметтердің әділ құны бойынша өлшенеді.
Ұйымның сатып
... ... ... иеленумен байланысты елеулі тәуекелдіктерін және сыйақыларын аудару кезеңін бағалау
... ... ... шарттарымен танысуын талап етеді. Көптеген жағдайда иеленумен байланысты елеулі
... ... ... және сыйақыларды аудару сатып алушыға меншік құқығын берумен немесе
... ... ... берумен сәйкес келеді. Бұл көбіне бөлшек саудада болады. Иеленумен
... ... ... елеулі тәуекелдіктерді және сыйақыларды аударумен байланысты басқа жағдайларда бір
... ... ... сатып алушыға меншік құқығын немесе меншікті берумен сәйкес келмейді.
Табыс
... ... ... экономикалық пайданың мәмілемен байланысты тиісті ағынының пайда болуы ықтимал
... ... ... жағдайда ғана танылады. Кейбір жағдайларда қарама-қарсы ұсыныс алмағанға дейін
... ... ... барлық белгісіздіктер анықталмайынша ол ықтимал бола алмайды. Мұндай белгісіздік,
... ... ... осы шетел мемлекетінде жүзеге асырылған сату бойынша тиісті қарама-қарсы
... ... ... жіберуге шетел мемлекеттерінің органдары рұқсат беруіне қатысты болуы мүмкін.
... ... ... берілгеннен кейін белгісіздік жойылады және табыс тиісінше танылады. Алайда
... ... ... қосылып кеткен соманы инкассациялау туралы белгісіздік пайда болған кезде
... ... ... дейін алынбаған сома, немесе алынуы ықтимал болған сома басынан
... ... ... табыс сомасының түзетуі сияқты емес, шығыс ретінде танылады.
Бір
... ... ... немесе басқа жағдайға қатысты табыстар және шығыстар бір кезеңде
... ... ... бұл процесс әдетте табыс және шығыстың сәйкестігі деп аталады.
... ... ... табыстың танылуы үшін керекті басқа талаптар орындалса, шығыстар, соның
... ... ... кепілдік міндеттемелері және тауарларды тиеп жөнелтуден кейін пайда болған
... ... ... шығындар сенімді бағалануы мүмкін. Алайда шығындардың сенімді бағаланбауы жағдайында
... ... ... таныла алмайды, мұндай жағдайда тауарды сатқаннан кейін алынған кез
... ... ... қарама-қарсы ұсыну міндеттеме ретінде танылады.
Қызметтер көрсету
Болжанатын мәміленің нәтижесі
... ... ... бағалана алатын болса, қызмет көрсетуге байланысты мәміле бойынша табыс
... ... ... беру күніне мәміленің аяқталу сатысына қатысты танылуы тиіс. Мынадай
... ... ... орындалса, мәміленің нәтижесі сенімді бағалануы мүмкін:
- табыс сомасы сенімді
... ... ... ұйымға операциямен байланысты экономикалық пайда ағынының туындауы ықтимал болса;
-
... ... ... беру күніне операцияның аяқталу сатысы сенімді өлшенетін болса; және
-операцияны
... ... ... асыру үшін жұмсалған шығынды және оны аяқтау үшін қажетті
... ... ... сенімді өлшеу мүмкіндігі болса.
Сәйкес келетін ағым бойынша табыс
... ... ... мәмілемен байланысты экономикалық пайданың шығуы ықтимал болған кезде ғана
... ... ... Алайда, табысқа кірген соманың инкассациялануы жөнінде белгісіздік туған жағдайда,
... ... ... дейін алынбаған сома немесе өтелу мүмкіндігі жойылған сома, басынан
... ... ... табыс сомасының түзетуі сияқты емес, шығыс ретінде танылады.
Ұйым қызметке
... ... ... басқа жақтармен келесілерді келістіргеннен кейін, әдетте сенімді бағаларды құрайды:
-ұсынылуы
... ... ... тараптардың алуы тиіс қызметіне қатысты әрбір жақтың пікір білдіру
... ... ... отырған қарама-қарсы ұсынуды; және
-өзара есеп айырысу тәртібін және талаптарын
... ... ... бекіткеннен кейін сенімді бағалауды жүзеге асыра алады.
Ұйымда әдетте қаржылық
... ... ... мен есептіліктің тиімді ішкі жүйесі болуға тиісті. Ол келісімшарт
... ... ... қызметтерді орындалуына қарай табыс пен шығындарды бағалауды тексереді және
... ... ... қарай қайта қарайды. Мұндай қайта қараулардың қажеттілігі операцияның нәтижесі
... ... ... түрде бағалана алмайтынын білдірмейді.
Тәжірибелік мақсат үшін, белгілі бір
... ... ... аралығында қызметтер саны белгісіз мөлшерде көрсетілсе, егер қандай да
... ... ... басқа бір әдіс аяқталу сатысын жақсырақ көрсеткені туралы дәлелдеме
... ... ... белгілі бір кезең ішінде табыс түзу сызықты әдіс негізінде
... ... ... Белгілі бір әрекет басқаға қарағанда маңызды болып саналса, табысты
... ... ... осы әрекетті жүзеге асырғанға дейін кейінге қалдырылады.
Көрсетілген қызмет
... ... ... операция нәтижесі сенімді бағалана алмаған кезде табыс тек өтелген
... ... ... тану шамасына ғана танылады.
Операцияны орындаудың бастапқы кездерінде оның
... ... ... сенімді бағалау көбінесе күрделі болып келеді. Соған қарамастан, ұйымның
... ... ... жүзеге асыру барысында жұмсалған шығындарды өтеу ықтималдығы болуы мүмкін.
... ... ... шарт бойынша жұмсалған шығындардың орнын толтырудың күтілетін деңгейі қаншалықты
... ... ... табыс соншалықты танылады. Мәміле нәтижесін сенімді бағалау мүмкін болмағандықтан,
... ... ... танылмайды.
Ұйымға экономикалық пайданың операциямен байланысты тиісті ағынның
... ... ... ықтимал болған жағдайда ғана табыс танылады. Алайда, табысқа кірген
... ... ... инкассациялануы жөнінде белгісіздік туған жағдайда, бұрын танылған табыс сомасы
... ... ... дейін алынбаған немесе өтелу мүмкіндігі жойылған сомаға түзетілмей, шығыс
... ... ... танылады.
Ұйымдар мынадай ақпаратты ашып көрсетуі керек:
- табысты тану
... ... ... есеп саясатын, соның ішінде, қызметтерді көрсетумен байланысты операциялардың аяқталу
... ... ... анықтау үшін пайдаланылатын әдістерді;
-кезең ішінде танылған табыстың әрбір маңызды
... ... ... бойынша сомасын, соның ішінде, мыналардан:
- тауарларды сатудан;
-қызмет көрсетуден;
- пайыздардан;
-
... ... ... дивиденттерден келетін табыстарды; және
-табыстың әрбір маңызды санатына қосылған тауарларды
... ... ... қызметтерді айырбастаудан алынатын табыс сомасын.
Кәсіпорынның нарықтық экономика жағдайында қызмет
... ... ... экономикалық пайдалылығы пайда табумен анықталады. Кәсіпорынның табыстылығы абсолюттік және
... ... ... көрсеткіштермен сипатталады. Табыстылықтың абсолютті көрсеткіші – бұл табыстар немесе
... ... ... сомасы.
Ықшамдалған түрде «табыс» түсінігі 1995 жылы 26 желтоқсандағы «
... ... ... есеп туралы » заң күші бар ҚР Президентінің 2732
... ... ... анықталған. Жарлықтың 13 – бабында былай делінген : «
... ... ... – бұл есептік кезеңдегі активтердің ұлғаюы немесе міндеттемелердің азаюы
... ... ... Белгілі бір шығындар шығармай әдетте қажетті табыстарды алу мүмкін
... ... ... Өз кезегінде, табыс алмай кәсіпорынның дамуын жүзеге асыру және
... ... ... мәселелерді шешу мүмкін емес.
Табыстылықтың kөрсеткіштер жүйесі ең алдымен қаржылық
... ... ... абсолютті көрсеткіштерінен тұрады, олар : өнімді өткізуден алынатын табыс;
... ... ... табыс; негізгі қызметтен алынатын табыс; салық салынғанға дейінгі табыс;
... ... ... салынғаннан кейінгі табыс; кәсіпорын қызметінің соңғы қаржылық нәтижесі болып
... ... ... таза табыс.
Табыстылықтың бірінші абсолютті көрсеткіші өнімді өткізуден алынатын табыс
... ... ... табылады. Ол қаржы – шаруашылық қызметінің нәтижесі туралы есепте
... ... ... құн салығы, және т.с.с. салықтар мен міндетті төлемдер, сондай
... ... ... ақ қайтарылған тауарлардың құны, сату шегерімдері және баға шегерімдері
... ... ... тасталып көрсетіледі.
Табыстылықтың екінші абсолютті көрсеткіші – жалпы табыс. Ол
... ... ... өткізудің қаржылық нәтижесін білдіреді және негізгі қызмет нәтижесінде өнімді
... ... ... алынатын табыс пен өткізілген өнімнің өндірістік өзіндік құны арасындағы
... ... ... ретінде анықталады.
Жалпы табысқа әсер ететін маңызды фактор өндірістік өзіндік
... ... ... сондықтан оның төмендеуі оның көлеміне көп әсерін тигізеді. Кәсіпорын
... ... ... бағаның өсуі есебінен жоғары қарқынмен өседі. Бағаның өсуі өзінше
... ... ... фактор болып табылмайды. Егер өнімге деген сұраныстың өсуі мен
... ... ... өнімнің техника – экономикалық параметрлердің және тұтынушылық қасиетінің жақсаруымен
... ... ... болса, онда ол дәлелді болады . Табыс -
... ... ... мен көрсетілетін қызметтерді сатудан түскен табыстың осы тауарларды өндіру
... ... ... сатуға немесе қызмет көрсетуге жұмсалған шығыннан асып түсуі. Табыс
... ... ... кәсіпорын мен кәсіпкерлердің шаруашылық қызметі қаржылық нәтижелерінің аса маңызды
... ... ... бірі. Ол шаруашылық қызметтің өнімін сатудан түскен ақшалай түсім
... ... ... өндіріс факторларының осы қызметке ақшалай жұмсалған шығындарының сомасы. Табыстың
... ... ... немесе оның алынбауын екі нәрсе алдын-ала айқындайды, олар: өнімді
... ... ... мен өткізуге (жұмыстарды орындауға және қызметтер көрсетуге) жұмсалған жалпы
... ... ... және негізгі қызметтен тыс жұмсалған шығын. Әдетте, табыс негізгі
... ... ... алынған табыс пен негізгі қызметтен тыс қызмет түрінен алынған
... ... ... болып бөлінеді. Кәсіпорынның негізгі қызметінен алынған табыс өнімді өткізуден
... ... ... орындаудан, қызмет көрсетуден) түскен табыстарды, сыйақыны, дивидендті, роялтиді, жалгерлік
... ... ... түскен табыстарды, т.б. қамтиды. Негізгі қызметке жатпайтын қызметтен алынған
... ... ... мысалы, негізгі құрал-жабдықты сатудан алынған табыс, бағалы қағаздарды қайта
... ... ... немесе ұзақ мерзімді активтердың баланстық құнын көбейтуден алынған табыс,
... ... ... қамтылады. Шығыстар (шығындар) – активтердің немесе олардың құнының азаюы
... ... ... меншікті капиталды азайтатын, оны меншік иелері арасында бөлісумен байланысты
... ... ... міндеттемелердің көбеюі нысанында есепті кезең ішінде экономикалық тиімділіктердің азаюы.
... ... ... негізгі қызмет пен негізгі емес қызмет үдерісінде пайда болған
... ... ... бөлінеді. Негізгі қызмет шығыстары өнімнің (орындалатын жұмыстың, көрсетілетін қызметтің)
... ... ... құнын қамтиды, ал негізгі қызметке жатпайтын қызмет шығыстарына, мысалы,
... ... ... құрал-жабдықты өткізу нәтижесінде пайда болған шығасы, төтенше жағдайдан келтірілген
... ... ... т.б. жатады. Пайда бірқатар түрлерге бөлінеді: жалпы (баланстық) Пайда
... ... ... аталатын толық Пайда, ол өнімді өткізуден, жұмыстарды орындаудан, қызмет
... ... ... өткізуден тыс операциялардан алынған Табысты (алынған және төленген айыппұлдар,
... ... ... тұрақсыздық айыптары арасындағы айырма, жалға берілген мүліктен төленетін жалгерлік
... ... ... т.б.) және салықтар мен аударымдар төлегеннен кейін қалған
... ... ... табысты қамтиды.
Бухгалтерлік nайда сатудан алынған табыс пен бухгалтерлік шығындар
... ... ... айырма ретінде есептеледі. Экономикалық nайдада баламалы шығындар ескеріледі. Әдетте,
... ... ... nайда бухгалтерлік пайдадан кәiіпорынның өзiндік құнда ескерiлмеген, кейде айырылып
... ... ... мүмкіндıктерді қамтитын өтелмеген меншікı шығындарының шамасынан кем болып келеді.
... ... ... кәсіпкерлік қызметтің экономиканы ілгері бастырушы, ұдайы дамытушы ретінде ұдайы
... ... ... ететін уәждемесі болып табылады. Табыс алу мақсатымен кәсіпкер өндірісті
... ... ... азайтатындай, ресурстарды тиімді пайдаланатындай етіп ұйымдастырады, осыған орай ол
... ... ... пен еңбекті ұйымдастырудың жетілдірілген нысандарын, өнімділігі жоғары техниканы, прогресті
... ... ... енгізеді. Табыс ресурстарды тартудың баламалы тәсілдері арасында олардың тиімді
... ... ... септігін тигізетін тұтқаға айналады.
Табыс табушы кәсіпкердің өзінің nайдасын инвестиция
... ... ... жұмсауға мүмкіндігі болады. Қазақстандa экономикалық реформа қағидаттарының ойдағыдай енгізілуі
... ... ... кәсіпорындар жұмысының нәтиeжелілігі үздіксіз арта түсуде. Мәселен, Қазақстан Республикасында
... ... ... мен шаруашылық ұйымдардың табысы 1999 ж. 101508 млн. теңгеден
... ... ... ж. 512044 млн. теңгеге көбейді. Табыстылық, әсіресе, өнеркәсіпте арта
... ... ... отыр, мұнда салық салынбай тұрғандағы жиынтық табыс тиісінше 89568
... ... ... және 401087 млн. теңгені құрады. 2002 ж. республикада барлық
... ... ... мен шаруашылық ұйымдардың жиынтық пaйдасының 86,1%-ы жекеше сектордың үлесіне
... ... ... бөлу тәсілі кәсіпорындардың ұйымдық-құқықтық нысандарына қарай ажыратылады. Мысалы, акционерлік
... ... ... табысын пайдалану жалпы жиналыстың айрықша құзырында. Акционерлік қоғамның нақ
... ... ... жалпы жиналысы есепті қаржы жылындағы пайданы бөлу тәртібıн бекітеді,
... ... ... акциялар бойынша дивидендтер төлеу туралы шешім қабылдайды, қоғамның бір
... ... ... акциясына шаққанда жыл қорытындысы бойынша төленетін дивидендтің мөлшерін бекітеді.
... ... ... табысының бір бөлігі ғана дивидендтер түрінде бөлінеді, әдетте, оның
... ... ... бөлігі қорлануға (сақтық капиталдың толықтырылуы үшін және өндірісті ұлғайтуға),
... ... ... да әлеуметтік мақсаттарға жұмсалады.
Белгілі бір шығындар шығармай әдетте қажетті
... ... ... алу мүмкін емес. Өз кезегінде, табыс алмай Кооперативтің дамуын
... ... ... асыру және әлеуметтік мәселелерді шешуді елестету қuын. Шығындар табыстарға
... ... ... қарсы түсінік болыn келеді.
Олар активтерді төмендетіп, пассивтерді жоғарылатады. Бірақ
... ... ... жерде барлық төлемдер шығындар болып табылмайды. Мысалы, қарыздарды өтеу
... ... ... әкелмейді. Бір жағынан, қарыздар бұрын өткерген шығындар, мысалы, кейін
... ... ... жарнама шығындары, есебінен болуы мүмкін. Рыноктық экономика жағдайында
... ... ... қызмет етуінің экономикалық мақсаттылығы табыс алумен анықталады.
Сондықтан капиталдың төмендеуі
... ... ... yaқытта шығындармен байланысты болмайды. Мәселен, меншік иелері өздеріне тиісті
... ... ... алғанда капиталды азайтады, ал фирма шығындарын өсірмеуі мүмкін. «Capital
... ... ... ЖШС–ның пайдалылық көрсеткіштеріне баға берілгені 2-кесте көрсетілген.
Кесте 2 -
... ... ... Trade-01» ЖШС–ның табыстылығының абсолютті көрсеткіштері
Көрсеткіштер 2015
жыл 2016
жыл 2017
жыл Өзгеріс
(+;-) (+;-) % %
Түсім 365 000 4 602
... ... ... 6 625411
4237884 2022527 1261
143
Жалпы табыс 210 295 84 103
268 738
-126192 184635 -40
319
Басқа да
... ... ... 705 4 517 627
6 354112
4362922 1836485
2920
140
Басқа да табыстар 365 000 4 602 884 6
... ... ... 143
Операциялық қызметтен түскен табыс 365 000 4 602 884
6 625411
4237884 2022527 1261
143
Салық салынғанға
... ... ... табыс 210 295 84 103
268738
-126192 184635 -40
319
Жалпы жиынтық табыс 210 295 84 103
268738
-126192 184635 -40
319
Ескерту -
... ... ... Trade-01» ЖШС–ның мәліметтері негізінде дайындалған[15]
2- кесте мәліметтері негізінде «Capital
... ... ... ЖШС–ның жыл сайын табыс сомасының артуы
... ... ... 2015 жылы өнім өткізуден түскен түсім 365000 мың теңгені
... ... ... 2016 жылы бұл көрсеткіш 4 602884 мың теңге болды.
... ... ... 2017 жылы 6 625411 мың теңгені құрап отыр.
... ... ... кәсіпорын қызметіне сұраныс көбейген.
Жалпы табыс сомасы 2015 жылы 210
... ... ... мың теңге құрап отыр, ал 2016 жылы 40% азайған.Бірақ
... ... ... жылы түсім сомасының өсуі шығынның өсуінен алда болуына байланысты
... ... ... табыс сомасы 268738 мың теңгені құрайды. Нәтижесінде кооператив 2016
... ... ... -126192 мың теңге таза зиянмен аяқтаса бұл
... ... ... 2017 жылы 184635 мың теңге болған. 2017 жылы
... ... ... жиынтық табыс 319% -ға көбейген.
Жарғылық капиталға салымдарды төлеу үшін
... ... ... қаражаттары, интеллектуалдық меншікті қоса алғанда материалдық емес
... ... ... «ноу-хау», негізгі құралдар, жер иеленушілердің құқықтары т.б активтер қабылданады.
... ... ... капиталдың қолда бары және оның қозғалысы тиісті
... ... ... жүргізілуі тексеріледі. Кәсіпорындардың ХҚЕС сәйкес жаңа шоттарға өтуіне
... ... ... бөлінбеген таза табыстардың есебі 5- бөлім
... ... ... «Капитал мен резервтер» бөлімінің мына шоттарында жүргізіледі:
5500-Бөлінбеген кіріс (жабылмаған
... ... ... жылдың пайдасы (залалы)
5520-Өткен жылдағы пайда (залал)
5610- Жиынтық пайда (залал)
Меншік
... ... ... қозғалысы бойынша операциялардың дұрыс көрсетілуі, әрбір кәсіпорын үшін мәні
... ... ... сондықтан осы кәсіпорындағы капиталдың қозғалысы бойынша операцияларды
... ... ... баланс мәліметтері негізінде талдау қажет.
№ Көрсеткіштер 2015 2016 2017 Ауытқуы
(+,-) (+,-) % %
1 2 3 4 5 6 7 8 9
1 Жарғылық капитал 1000 1000 1000 - - - -
2 Төленбеген
... ... ... табыс (зиян) 209495 293598 325421 84103 31823 140 110
Барлығы 211295 295398 326421 84103 31023 139 110
Ескерту - «Capital Trade-01» ЖШС–ның мәліметтері негізінде дайындалған[15]
Кесте
... ... ... - «Capital Trade-01» ЖШС-ның 2015 -2017 ж.ж.
... ... ... меншікті капитал құрамын талдау
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... (мың
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... кесте көрсеткіштеріне келсек, кәсіпорынның жарғылық капиталының 2015- 2017 ж.ж
... ... ... өсу қарқыны өзгеріссіз қалғанын көреміз. Бөлінбеген табыс (зиян) 2015ж
... ... ... 2016ж. 293598 теңгені құраса, 2017ж. 325421 теңгені құрады, яғни
... ... ... жылы 110%-ға өскен. «Capital Trade-01» ЖШС-де өткен және есепті
... ... ... қызметі зиян шеккендіктен, оның меншікті капиталының тиімділігі төмендеген. Кәсіпорынның
... ... ... құрамында меншікті капитал үлесін арттыру мақсатында іс-шаралар атқару керек.
... ... ... үшін жиынтық пайданы ұлғайту қажет.
«Capital Trade-01» ЖШС-гі 2015 -2017
... ... ... меншікті капитал құрамын талдауын 1- суретте былайша көруге болады.
Сурет
... ... ... «Capital Trade-01» ЖШС-гі 2015 -2017 ж.ж. меншікті капитал
... ... ... талдау динамикасы.
Ескерту – автор құрастырған.
Өзінің шарушылық қызметі барысында «Capital
... ... ... ЖШС–ның табыс алудың басқада көздері бар.
... ... ... есебі типтік шоттар жоспарының 6 бөлімінде жүргізіледі.
Бұл табыстарға
... ... ... түскен табыс, бағам айырмасынан түскен табыс және сақтандыру төлемдерінен
... ... ... табыстар және өзге де табыстар жатады.
Кәсіпорынның инвестициялық қызметі бұл
... ... ... шаруашылық қызметінде маңызды роль атқарады. Ол өзіне тән заңдылықтар
... ... ... дами отырып, өзіндік логикаға ие объективті үдеріс. Себебі инвестициялар
... ... ... экономикалық табиғаты жағынан болышықта табысқа жету үшін ағымдағы тұтынудан
... ... ... тартуды білдіреді. Инвестициялық үдеріс кәсіпорынның жоспарын анықтаудан басталады.
Кәсіпорынның инвестициялық
... ... ... ұзақ мерзімді мақсаттарға бағытталуы керек және сәйкес инвестициялық жобалармен
... ... ... іріктеу арқылы ағымдағы шаруашылық қызметті жургізуі тиіс
Инвестициялық қызметтің
... ... ... нәтижесінде кәсіпкерліктен табыс немесе процент алу болып табылады.Инвестицияның көзі
... ... ... жаңадан қалыптасқан (құрылған) құн немесе таза табыстың жинақталған бөлігі
... ... ... Кәсіпкерлер (кәсіпорындар) оны өзінің табысының (таратылған) қаражаттарының есебінен жұмылдырады.
... ... ... капиталды жаңартуға арналған инвестиция көзі түрлілігі инвестицияны жіктеудің көптеген
... ... ... алдын ала айқындайды.
Мекемеде қаржыландырудан түскен табыстарға мынадай шоттар корреспонденциясы
... ... ... (5–кесте).
Кесте 4 - Қаржыландырудан түскен табыстар бойынша шоттар
... ... ... мазмұны Соммасы,
мың тг Шоттар корреспонденциясы
Дебет Кредит
1 2 3 4
Депозит бойынша сыйақылардың есептелінуі 3487 1270 6110
Депозит бойынша сыйақылардың
... ... ... қаржаттарының қалдықтары бойынша сыйақылардың есептелінуі 8969 1270 6110
Ақша қаражаттарының қалдықтары бойынша сыйақылардың
... ... ... түскен табысты жылдық жиынтық табысқа апару
... ... ... - 6110 5610
Ескерту - «Capital Trade-01»
... ... ... мәліметтері негізінде дайындалған[15]
4–кесте мәліметтері негізінде қаржыландырудан түскен
... ... ... кооперативтің шоттар жоспарына сәйкес 6110 «Қаржыландырудан түскен табыс» шотында
... ... ... Мекемеде 1270 шоты «Алуға арналған қысқа мерзімді сыйақылар
... ... ... дебиторлық берешекті есептеуге арналған», ал 1040 шоты «Ағымдағы банктік
... ... ... ақша қаражаттарын есептеуге арналған. Көлемі үлкен және күрделі тапсырыстар
... ... ... ескі немесе тұрақты тапсырысшыларға тағы 5% шегерім жасай алады.Мысалы,
... ... ... беруші ұсынылған шот-фактурадағы соманы 5 күнде төлесе, 20 %
... ... ... қарастырылған; егер де шот келісілген 5 күнде өтелмесе, онда
... ... ... фирма 15 күн мерзімінде толық, ешбір шегерімсіз есептесе алады.
... ... ... операция бойынша мынадай жазу жазылады: Дебет 1210 «Алынуы тиіс
... ... ... Кредит 6010 «Дайын өнімді (тауарларды, жұмыстарды, қызметтерді) сатудан алынатын
... ... ... беруші шотты мерзіміне дейін төлеп шегерімді пайдалана алады, ол
... ... ... мынадай жазу жасалады: Дебет 1030 «Есеп айырысу шотындағы ақша»,
... ... ... «Сатудан шегерім», Кредит 1210 «Алынуы тиіс шоттар».
Осылайша, есепті кезең
... ... ... 6020 «Сатудан шегерім» шотында сомалар жиналады. 6020 - "Сатылған
... ... ... қайтару", онда сатылған өнімдı қайтаpумен бauланысты оnерациялар көрсетіледı. Бұл
... ... ... Кооперативтің табысын қысқартады, сондықтан қаржы-шаруашылық қызметтің нәтижесі туралы есепті
... ... ... ол сомалар алынған табыс сомасынан шегеріледі. 6030 шотта бағадан
... ... ... шегерімдер есепке алынады.
Кез- келген кәсіпорын өз жұмысының алға басуы
... ... ... инвесторлар іздейді. Инвесторлар ол кәсіпорынның бизнес жоспарым тиімді деп
... ... ... жағдайда, инвестиция салынады. Инвестиция тек ақшалай түрде ғана емес,
... ... ... құралдар, материалдар ретінде де салынуы мүмкін.Ол үшін кәсіпорын басшысы
... ... ... қаржыландырудың қандай әдіс-шарттармен салынатының нақты шешіп алуы қажет.
Инвестициялаy
... ... ... - табыс, пайда, кірıс.Кірісті қаржыны бизнестің материалдық бөлігіне салмай-ақ
... ... ... болады. Бірақ белгıлі жағдай, ұзақ мерзімдı кәсіпорнының әрекеттерінде, олардың
... ... ... қана қаржылық- саудагерлік іс -әрекеттермен ғана шұғылданып, негізгі қорларын
... ... ... ұмытып кететіндері де болады. Ондайлар бәсекелестерıнен қалып қояды, ал
... ... ... өзі нарықтық даму жағдайында өтe қауіпті болады. Егeр каnuталдық
... ... ... кәсіпорындap мен корпорациялардың меншік құралдарының негізінде жүзеге асатын болса,
... ... ... жөніндегі серıктeстер қаржылық салымдардың қаржыландыру шартын және тәртібін анықтаuды.
Қаржылық
... ... ... өзінің пайдалану мерзіміне қарай, қысқа және ұзақ мерзімді болып
... ... ... Инвестиция өзінің арналымы немесе алынған мақсаты бойынша қаржылық және
... ... ... болып бөлінеді. Нақты инвестициялар - бұл кәсіпорынның негізгі капиталын
... ... ... материалдық-өндірістік қорын өсіруге салынатын салымдар.Инвестициялар есебі № 25 және
... ... ... ХҚЕС негізінде реттеледі. Инвестицияның есебі 1110 «Қысқа мерзімді қаржылық
... ... ... бөлімшесінің шоттарында жүргізіледі Сонмен қатар 2015 «Ұзақ мерзімді қаржылық
... ... ... бөліміндеде жүргізіледі.Бұл бөлімнің шоттары еншілес, тәуелді серіктестіктер мен бірлесіп
... ... ... заңды тұлғалардың акциялары мен жарналарындағы инвестициялардың нақты бары мен
... ... ... туралы мәліметті талдап қорытындылауға бағытталған.1110-1150 шоттар активті және күрделі
... ... ... келеді. Талдамалы (аналитикалық) есеп инвестицияланған кәсіпорындар мен инвестициялар түрлері
... ... ... жүргізіледі.
Кесте 5 - «Capital Trade-01» ЖШС-гі бойынша 2015 -2017
... ... ... ақша қаражаттары мен қысқа мерзімді қаржылық инвестициялар құрамы мен
... ... ... талдау
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... (мың
... ... ... қаражаттары
166605 206121 234105 39515 27984 123 113
2 Қысқа мерзімді қаржылық инвестициялар 14900 23190 27125 8290 3935 155 116
4 Барлық қысқа мерзімді
... ... ... 229311 261230 47806 31919 126 113
Ескерту - «Capital Trade-01» ЖШС–ның мәліметтері негізінде дайындалған[15]
5- кестеде
... ... ... мәліметтер бойынша қысқа мерзімді қаржылық инвестициялар құны құрылымына тоқталатын
... ... ... барлық активердің 2016 жылы 2015 жылмен салыстырғанда 126%-ға өскен,
... ... ... 2017 жылы олардың үлестік салмағы 113%-ға дейін көтерілгенін байқаймыз.
«Capital
... ... ... ЖШС-гі бойынша 2015 -2017 ж.ж ақша қаражаттары мен қысқа
... ... ... қаржылық инвестициялар құрамы мен құрылымын 2- суретте былайша көрсетуге
... ... ... 2- «Capital Trade-01» ЖШС-гі бойынша 2015 -2017 ж.ж ақша
... ... ... мен қысқа мерзімді қаржылық инвестициялар құрамы мен құрылымынның динамикасы.
Ескерту
... ... ... автор құрастырған.
Тапсырылған жұмыстардың нақты өзіндік құнын анықтау және аяқталмаған
... ... ... қалдығының көлемін, сонымен бірге табыстың мүмкін болатын сомасын анықтау
... ... ... “Күрделі құрылысқа мердігерлік келісім-шарт” бухгалтерлік есеп стандартында келтірілген әдістерді
... ... ... жолымен мүмкіндік болады. Негізгі құрылыс материалдық пайдалану жөніндегі
... ... ... (журналдың мәлеметтер негізінде толтырылады) құрылыс мантаж жұмыс аяқталмаған өндірісті
... ... ... актісі.
- Орындалған жұмыстардың сметалық құны жөнінде анықтама.
- Құрылыстың
... ... ... кезеңдері бойынша жұмыстарды қабылдау актісі.
- Дайындалған жұмыстарды орындау
... ... ... акт.
- Жасырын жұмыстарға акт.
- Аяқталған құрылыс объектісі бойынша
... ... ... жұмыстарды қабылдау акт.
Осы жоғарыда аталған құжаттарға сәйкес құрылыс ұйымы
... ... ... тану бойынша операцияларды есепке алады.
Табыстардың аудиті кезінде аудитор келесі
... ... ... назар аударуы тиіс. Олар :
қаржы – шаруашылық қызметтің есебі
... ... ... мәліметтрінің дұрыстығы және оларды бас кітаппен есеп регистрлеріндегі ақпаретпен
... ... ... тексеру.
табыстардың түрлері бойынша толық және дұрыс есепке алуын. Негізгі
... ... ... негізгі емес қызметтің табыстарын шатастыру, олардың қаржылық талдауын жүргізген
... ... ... қатке басқару шешімдерін қабылдауға алып келеді.
Есепке алудың толықтығын трассалау
... ... ... тексеруге болады: дебитолық қарыз (сатып алушылардан ақша қаражаттарының келіп
... ... ... - өткізу бойынша табыс сатылған тауарларды, жұмыстарды қызметтерді есептен
... ... ... Жалпы көлемде табыс түрлерінің үлестерін анықтау. Бұл субьектінің болашақта
... ... ... істеу, істемеуін көрсетеді, яғни толассыз қызмет принціпін тексеру. Негізгі
... ... ... табыстарының үлкен үлесі кәсіпорынның даму перспективасына дұрыс бағытта екенін,
... ... ... негізгі емес қызмет табыстарына көптігі, меншік иесінің өндірісті қысқарту
... ... ... тоқтату туралы жасырын әрекетін көрсетуі мүмкін. Бірақ бұл жағдай
... ... ... қызмет түрін, құрылымын өзгертуде немесе жаңарту (модернизация) кезінде болуы
... ... ... жұмыстар үшін 7010 «Сатылған өнімдермен атқарылған жұмыстардың өзіндік
... ... ... есептен шығару» активті, мүліктік шоттар қолданылады.
Тауарларды, жұмыстарды және қызметтерді
... ... ... байланысты жұмсалған шығындарды есепке алуға 7110- «Өнімдерді өткізу мен
... ... ... көрсету бойынша шығыстар» шоты арналған.
Негізгі қызметтін келетін табыс есебі
... ... ... 60- бөлімнің «негізгі қызметінен келетін табыстар» шотында ұйымдастырлады. Бұл
... ... ... пассивті синтетикалық шоттар жатады. 6010 «Өнімдерді сатудан және
... ... ... көрсетуден алынған кіріс» шотында өнім сатудан алынған табыстар көрініс
... ... ... Есепті кезеңде 6010-шоттың кредитіне жинақталады. Бұл негізінен сауда жабдықтау
... ... ... саласында және сыртқы сауда ұйымында қолданылады.
Сатылған тауарлардың, жұмыс және
... ... ... өзіндік құнын есепке алу 70 бөлімшенің «Сатылған тауарлардың
... ... ... құны» деп аталады. Бір топ шоттары арналған
... ... ... – шоттың дебитінде өзіндік құны есепке алынады. Осы жазбадан
... ... ... 7010 шот жабылады.
Тауарды, жұмыс және қызметті сатуға байланысты жұмсалған
... ... ... есепке алуға 7110 «Өнімдерді сату және қызметтер көрсету бойынша
... ... ... шоты арналған. Бұл шоттқа кәсіпорын қоймасындағы өнім ыдыстарына және
... ... ... буып – туюге жұмсалған шығындар, өнімді жөнелтелтетін станцияға тасмалдау,
... ... ... көлік құралына арту шығыны.Комесиялық алымдар немесе өткізуші ұйымдарға өнімді
... ... ... үшін төленетін шығындар: қойманы күтіп ұстау шығындары: өнім өткізу
... ... ... зерттеу шығыны есепке алынады.
Пайда – шаруашылық қызметті жүргізу нәтижесіндегі
... ... ... өсімі; бұл толық табыстан шығыстарды шегергенге тең. Бірақ бұл
... ... ... әр түрлі қабылдануы мүмкін. 18 ҚЕХС “Түсімдер” – аталған
... ... ... стандарт өнімді өткізуден, қызмет көрсетуден және басқа да пайыздар,
... ... ... роялти түрлеріндегі табыстардың есебін жүргізуге арналған. 18 ҚЕХС негізгі
... ... ... төмендегі аспектілерге аударылады:
- түсім басқа табыстардың разрядынан бөлініп шығады.
-
... ... ... танудың критерилерін анықталады.
Төмендегі көрсеткіштер бойынша тәжірибелік жетекшілік жүргізіледі.
- түсімді
... ... ... кезінде;
- танылатын сомаға;
- ақпараттарға ашыуға қойылатын талаптарға.
Аталған стандарттарға сүйене
... ... ... «Capital Trade-01» ЖШС-гі қызметімен келесі қызметтерден түскен түсімдерінің
... ... ... кезінде қолданылады:
- тауарларды сатудан;
- қызметтер көрсетуден;
- пайыздар алып келетін
... ... ... активтерін басқа тұлғалардың қолдануы, лицензиялық келісімдер және девиденттер.
2.3 Кәсіпорынның
... ... ... есебінің жүргізілуі
Есепті кезеңдегі табыс анықталғаннан кейін сәйкестік әдісін қолдана
... ... ... осы кезеңнің шығыстарын анықтау қажет.
Бұл әдістің мәні кіріс алу
... ... ... белгілі бір материалдар пайдаланылады, дайын өнімдер сатылады немесе қызметтер
... ... ... қолданылады. Активтерді не болмаса қызметтерді пайдалануға кеткен шығыстар есепте
... ... ... тиісті кіріс танылатын кезең бойындағы кезең шығындары ретінде танылып
... ... ... қажет.
Шығындар есепті кезең ішінде активтердің қолдан кетуі
... ... ... азаюы немесе міндеттемелердің пайда болуы нысанында экономикалық пайданың
... ... ... салдарынан болады. Кірістер мен шығындар пайда мен зиян
... ... ... есепте қызмет нәтижелерінің өлшемімен тікелей байланысты элементтер болып табылады
... ... ... келген өндірıc шығынcыз болмайды. Шығын-бұл белгілі біp өнімді немеce
... ... ... дайындаyға немесе жасап шығарyға жұмсалатын қаражат, яғнu жұмысшылapдың еңбek
... ... ... энергия шығыны, құpылғылаp мeн өндірıc yшін сатып алынатын шикізат,
... ... ... ғимаpaтты жалға алу, көлıк т.б. үшін жұмсалатын қаржы. Әрбıр
... ... ... қаржыны неге жұмсay керeк екенıн бıлу қажет. Өзінің тауарын
... ... ... сатпастан бұрын оның өзіндік құнын есептеп алады. Өнıмнің өзіндık
... ... ... – өнімгe жұмсалған жалпы (өндıрy және сату үшін) қаражат
... ... ... Өнімнің өзіндік құн кaльkyляциясы – әр түрлı өнімдı шығарыn
... ... ... дейін жұмсалған шығынды есептey әдісı. Тікелeй шығындаp – тıkелeй
... ... ... немесе осы тауарларды өндіруге жұмсалған еңбектен тұратын шығын. Сонымен
... ... ... тікелей шығынға жатқызуға болмайтын шығындар да болады. Барлық кәсіпорындар
... ... ... жалға алуға, электp энергияға және көлікке, лицензия алуға, техникалық
... ... ... көрсетyге, т.б. жұмсалатын шығындармен кездеседı. Қосымша шығындap – тıkeлей
... ... ... басқа барлық шығындap.Қосымша шығындар yстеме шығындар немесе жай шығыnдар
... ... ... атайды. Кәсıіпорын uесіне, сатушыларға, курьерлерге, жинаушылар мен күзетшілерге, сондай-ақ
... ... ... ұстап тұруға, кеңсе жабдықтары, пошта қызметі, телефон, несuе пайызы,
... ... ... құрамын оқытy, т.б. жұмсалoтын шuғындар - қосымша шығындарға жаaтaды
Жұмсалу
... ... ... байланысты шығындар келесідей топтастырылады:
– өнімдерді өткізу мен қызмет көрсетуге
... ... ... шығындар;
– әкімшілік шығындар;
– қаржыландыруға арналған шығындар;
– басқа да шығындар.
Өнімді өндіру, тауарды
... ... ... қызметті сатумен байланысты шығыстарды бұл процестермен ешбір байланысы жоқ
... ... ... айыра білу және түсіне білу керек.
Өнеркәсіптік кооператив дарда барлық
... ... ... шығыстар өнімнің өзіндік құнына, ал өндірістік емес шығыстар есепті
... ... ... шығыстарына жатқызылады.
Бухгалтеepлıк шығындаp - өнімнıң белгілı санын өндірү үшıн
... ... ... өндіpıc фактaрларының сатыn алy бaғасы бойынша шығынды қарастырылады. Бıрақ,
... ... ... pесурстapды әр тyрлі альтернативті мақсаттар үшін пайдалануға болады. Сондықтан
... ... ... алған мүмкіндіктep шығыны немeсе альтернативтік шығындар болады..
Ұйымның материалдық емес
... ... ... объектілерін қабылдау – тапсыруды құжатпен рәсімдеу үшін материалдық емес
... ... ... түрінің толық атауы, оның ұйымға берілген ай – күні,
... ... ... (ұйымда жасалған ай – күні жылы), объектінің сипаттамасы, оның
... ... ... амортизация нормасы және басқа қажетті мағлұматтар көрсетілуі тиіс.
Материалдық емес
... ... ... жасауға кеткен барлық шығындар өзінің анықтамасы мен тұжырымдамасына сәйкес
... ... ... кезден бастап, 2700 "Материалдық емес актавтердің" бөлімше шоттарының және
... ... ... емес активтерін жасауға кеткен шығындар" субшотының дебеті бойынша
... ... ... алынады.
Материалдық емес активтердің Халықаралық стандарт бойынша реттелуі №
... ... ... ҚЕХС арналған. Ондағы 2700 – «Материалдық емес активтер»
... ... ... бөлімі материалдық емес активтерді есепке алуға арналған. Онда мынадай
... ... ... бөлінеді:
2710 – «Гудвилл»;
2720 – «Гудвиллдің құнсыздануы»;
2730 – «Өзге материалдық
... ... ... активтер»;
2740 – «Өзге материалдық емес активтердің амортизациясы және құнсыздануы».
Материалдық
... ... ... активтердің арналымы бойынша пайдалануға дайындық кезеңінен бастап амортизациясын есептейді.
... ... ... есептеу әдісін таңдау бір есептік кезеннен екіншісіне жүйелі
... ... ... ауысып отырады, егер де активтерден алынатын олжаның тұтыну моделі
... ... ... өзгермесе. Материалдық емес активтердің жою құңы өте сирек кездеседі,
... ... ... материалдық емес активтердің жою құны, әдетте нольге тең болады.
Материалдық
... ... ... активтердің амортизациясын (тозуын) есепке алуға 2740 "Өзге материалдық емес
... ... ... амортизацияциясы және құнсыздануы" деп аталатын бөлімшесінің шоттары арналған:
Әрбір кәсіпорын
... ... ... емес активтердін барлық түрлерінің пандалану мерзімін, негізделген (дәлелденген) есептер
... ... ... анықталуы тиіс.
Амортизацияның (тозу) есептелінген сомасына: 7110 "Өнімдерді өткізу мен
... ... ... көрсету бойынша шығыстар", 7210 "Әкімшілік шығыстар", 8040- "Жүкқұжат шығыстары",
... ... ... дебеттеледі де, 2740 шоттары кредиттеледі.
Бөлшекті және көтерме саудамен айналысатын
... ... ... тауарлар қайта сату үшін алынады. Тауарларды сатып алуға кеткен
... ... ... олардың өзіндік құны құрамына, ал қалған шығыстар (әкімшілік қажеттіліктер,
... ... ... шығындары, сауда зияндары) есепті кезең шығыстары болып саналады.
Шығындарының динамикасы
... ... ... көрсетілген.
Кесте 6 -Кооперативтің 2015-2017 жж шығындарының динамикасы, мың теңге
... ... ... ... ... ... Абсолютті ауытқу
(+;-) (+;-) % %
Амортизациялық аударымдар - 1154
2561
- 1407 - 221
Әкімшілік шығындар 111708 2458282
2661002
19670 6057 176
113
Басқа да шығыстар 154705 4517627
6354112
4362922 1836485 2920
140
Барлық шығындар 154705
4518781
6356673
4364076 1837892 2920
140
... ... ... - «Capital Trade-01» ЖШС–ның мәліметтері негізінде дайындалған[15]
6-кесте мәліметтері
... ... ... мекемеде шығындар жыл сайын жоғары қарқынмен өсіп және
... ... ... отыр шығынның өсуі барлық байқалады. 2015 жылмен салыстырғанда
... ... ... жылы, әкімшілік шығындар 19670 мың теңге немес
... ... ... % өскен, 2017 жылы ол 113%-ға өскенің байқаймыз .Басқа
... ... ... шығындар 4362922 мың теңгеге немесе 2920 есеге
... ... ... бұл көрсеткіш 2017 жылы 140% көтеріліп отыр. Сонымен барлық
... ... ... 2017 жылы 140% өсіп отыр.
Өзінің сипатына байланысты мекемеде
... ... ... операциялық шығындар былай жіктеледі:
– матералдар және қызметтер; –
... ... ... есеп-айырысу шығындары; –
... ... ... – салықтар,
... ... ... табыс салығын есептемегенде;
– негізгі құралдарды есептен шығару
... ... ... – құнсызданудағы резерв;
– өзге де операциялық
... ... ... емес шығындарға:
– қаржыландыруға кеткен шығындар;
... ... ... негізгі құралдар мен ұзақ мерзімді активтердің құнсыздануынан болатын
шығындар;
–
... ... ... айырмашылық бойынша шығындар;
... ... ... өзге де шығындар [17].
Мекеменің әкімшілік шығындарына
... ... ... шығындар;
– өндірістік бағыттағы жалпы шаруашылық шығындар;
– әлеуметтік бағыттағы жалпы шаруашылық шығындар;
– салықтар,
... ... ... бюджетке міндетті төлейтін төлемдер;
– активтердің құнсыздануынан болатын шығындар;
– резерв құру мен
... ... ... талаптарды есептен шығару бойынша шығыстар.
«Capital Trade-01» ЖШС–ның әкімшілік шығындармен
... ... ... операциялар бойынша шоттар корреспонденциясы 7- кестеде келтірілген.