Жылжымалы радиобайланыс жүйелері

... ... ... Байланыс желілері және олардың классификациясы 1.1 Байланыс желілерін құру әдістері Байланыс ... ... ... құру үшін ақпаратты бір қолданушыдан екінші қолданушыға жеткізетін тарату ... ... ... коммутация құралдары қолданылады. Тарату және коммутация функциялары басқарудың аппараттық ... ... ... бағдарламалық құралдарымен жүзеге асырылады. Олар екі қолданушы арасындағы байланыс ... ... ... процессін автоматтандыруға септігін тигізеді. Нақты байланыс желілерінде тарату, коммутация ... ... ... басқару құрылғылары кеңістікте тармақталып орнатылған. Желі тек екі қолданушы арасында ... ... ... үшін қолданылады деп есептейік. Онда ақпарат бір қолданушыдан екінші ... ... ... автоматты түрде беріледі (сурет 1.1). Ол үшін тек тарату ... ... ... қолданылады, ал коммутация функциясы қажет емес. Бұл жағдайда тарату ... ... ... ақпаратты бір қолданушыдан екінші қолданушыға жіберу үшін керек. Бағыттаушы ... ... ... ретінде мыс немесе оптикалық кабельдермен қатар ауа да қолданылады. Сурет ... ... ... – Екі қолданушының байланыс желісі Желіде үшінші қолданушының пайда болуына ... ... ... (сурет 1.2) сұрақ туындайды – кім, қашан және кіммен ... ... ... орнатады? Бұл жағдайда берілген қолданушыға ақпарат тасымалдау үшін коммутация ... ... ... болады. Мысалы, А қолданушы бірінші В қолданушымен, кейін С ... ... ... байланыса алады. Басқаша айтсақ, абоненттің біреуі қалған абоненттің кез ... ... ... байланыс орната алады. Мұнда коммутация функциясы абонеттердің қалауымен байланысты ... ... ... мүмкіндік береді. Сурет 1.2 – Үш қолданушының байланыс желісі Желіде ... ... ... құрылғыларын орнату әдістері байланыс орнатуға арналған құрылғылар санына көп ... ... ... тигізеді. 1.3, а -суретте коммутация құрылғылары территориалды таралған және ... ... ... N қолданушы жанында орналасқан желі көрсетілген. Мұнда абоненттер бір-бірімен ... ... ... байланысты сызба бойынша жалғанған («әрқайсысы бір-бірімен» принципі бойынша (каждый ... ... ... каждым)) және олар арасындағы байланыс тікелей. Коммутация абоненттік терминалда ... ... ... үшін тарату каналын тандағанда жүзеге асады. N қолданушылар санының ... ... ... байланысты тарату құрылғыларына кететін шығындар көбейеді, себебі бұл кезде ... ... ... каналдар саны көбейеді. 1.3, б -суретте көрсетілген желіде әрбір ... ... ... тек бір ғана абоненттік желі тармағы келеді. Абонент басқа ... ... ... абоненттерімен осы канал арқылы байланысады. Коммутация орталықта орналасқан барлығына ... ... ... коммутациялық құрылғы арқылы жүзеге асады. Бұл жағдайда байланыс құрылғыларына ... ... ... шығындар азаяды. Себебі абонент үшін бір уақытта барлық қалған ... ... ... байланысудың қажеті жоқ. Сурет 1.3 – N қолданушылардың санына байланысты ... ... ... түрлері Іс жүзінде желі территориалды таралып орналастырылған және бір-бірімен ... ... ... тарату желілері арқылы байланысқан көптеген коммутациялық станциялардан тұрады. Байланыс желісі ... ... ... хабарлама таратуды қамтамасыз ететін техникалық құрылғылар жиынтығын айтамыз. Желілердегі ... ... ... байланыс түрлеріне қатысты оларды телефондық, телеграфтық, деректерді тасымалдау, теледидар ... ... ... тарату және радио ақпарат тарату желілері деп атайды. Тарататын ... ... ... сипатына байланысты желілер екі түрге бөлінеді: 1) дара хабарламаларды тарату ... ... ... – дара, индивидуалды сипатқа ие хабарламаларды таратуға арналған, яғни ... ... ... адамдарға қызымет ететін желілер (телефон, телеграф, факсимильді және деректерді ... ... ... желілері); 2) көпшілік хабарламаларды тарату желілері – көпшілік сипатқа ие ... ... ... таратуға арналған, яғни бір уақытта біршама адамға қызымет ететін ... ... ... (дыбыс және теледидар ақпаратын тарату желілері және т.б.). Біздің территориямызда ... ... ... ететін желілердің көпшілігі ортақ қолданыстағы желілер болып табылады, яғни ... ... ... қолданушы оларды хабарлама тарату және қабылдау үшін қолдана алады. Дара ... ... ... тарату желілеріне қойылатын талаптардың бірі – әрбір абонентке кез ... ... ... уақытта басқа абонентпен байланысу мүмкіндігі. Бұл талапты қанағаттандыру үшін ... ... ... желісі қызымет ету шарттарына байланысты белгілі бір принцип бойынша ... ... ... Соған қатысты байланыс желілері әр түрлі құрылымға ие бола ... ... ... яғни түйіндік және соңғы пункттер (станциялар) саны мен орналасуында, ... ... ... өзара байланысында ерекшеліктер болады. Байланыс желілерін құрудың бірнеше әдістерін бөліп ... ... ... толық байланысты («әрқайсысы бір-бірімен» принципі), радиалды, радиалды-түйіндік, сақиналық және ... ... ... (комбинирленген). Байланыс желілерін құрудың әдістері 1.4-суретте көрсетілген. Сурет 1.4 – ... ... ... желілерін құрудың әдістері Толық байланысты желі құру кезінде (сурет 1.4, ... ... ... барлық түйіндер арасында тікелей байланыс бар. Бұл әдісте бір ... ... ... ақау мен шамадан тыс жүктелулер кезінде осы учаскені транзиттік ... ... ... арқылы айналып өтуге болады, бірақ желі құрудың мұндай әдісі ... ... ... болып табылады. Радиалды байланыс желісін құру кезінде (сурет 1.4, б) ... ... ... түйіндер арасындағы байланыс ортақ бір түйін арқылы жүзеге асады. ... ... ... байланыстырушы желі түйіндерінің санының азаюына әкеледі, бірақ мұнда айналып ... ... ... жолдарын ұйымдастыру мүмкін емес. Мұндай әдіс салыстырмалы үлкен территорияда ... ... ... құрастырғанда қажет болады. Үлкен территорияларда байланыс желісі жиі радиалды-түйіндік әдіс ... ... ... құрылады (сурет 1.4, в). Бұл жағдайда байланыс бір немесе ... ... ... класстардың ортақ түйіндері арқылы орнатылады. Сақиналы байланыс желісін құру (сурет ... ... ... г) түйіндер арасында байланысты сағат тілімен және сағат тіліне ... ... ... бағытта орнатуға мүмкіндік береді. Бұл жағдайда белгілі бір аумақта ... ... ... болса да желі өз жұмыс істеу қабілетін сақтап қалады. Аралас ... ... ... байланыс желісін құру кезінде (сурет 1.4, д) бірінші класс ... ... ... бір-бірімен толық байланыс немесе сақиналық принцип бойынша байланысады. Бұл ... ... ... жеке бір түйіндік станцияның істен шығуы барлық желінің жұмыс ... ... ... тоқтатпайды. 1.2 Жеке хабарламаларды тарату желілері Салыстырмалы үлкен емес қалалардың телефон ... ... ... (желі сыйымдылығы 50 ÷ 60 мың абонент) толық байланысты ... ... ... бойынша құрылады. Мұнда станциялар саны алтыдан аспайды. Үлкен қалалардың телефон ... ... ... станциялардың бірнеше тобынан құралады. Әрбір топ түйіндік деп аталатын ... ... ... белгілі бір аудандарының қызыметін басқарады. Осы аудандар арасындағы байланыс ... ... ... станциялар арқылы жүзеге асады. Түйіндік аудан аймағында станциялар толық ... ... ... сызбасы арқылы жалғанады. Бұл жағдайда радиалды-түйіндік байланыс әдісі қолданылады, ... ... ... әр түрлі аудандардың абоненттері бір-бірімен бірнеше станциялар арқылы байланысады. Заманауи ... ... ... телефондық желілер аралас (комбинирленген) әдіс бойынша құрылады. Телеграфтық желілер желінің ... ... ... бөлінуін ескере отырып радиалды-түйіндік принцип бойынша құрылады. Телеграфтық желі ... ... ... келесі суретте көрсетілген (сурет 1.5). Сурет 1.5 – Телеграфтық желі ... ... ... желінің соңғы пункті ретінде байланыс бөлімшесін немесе телеграф аппаратын ... ... ... қолданатын абоненттерді санауға болады. Түйіндік пункттер (УзП) функциясын телеграфтық ... ... ... станциялар атқарады. Желі үш деңгейлі түйіндік пункттерге ие. Бірінші ... ... ... түйіндік пункттері (УзП1) әрбір административтік аудандарда ұйымдастырылады және аудандық ... ... ... (РУ) деп аталады. Екінші деңгей түйіндік пункттері (УзП2) облыс ... ... ... ұйымдастырылады және облыстық түйіндер (ОУ) деп аталады. Үшінші деңгей ... ... ... пункттері (УзП3) қызыметін басты түйіндер (ГУ) атқарады. Олар бірнеше ... ... ... қамтитын региондарда құрылады. Телеграфтық желінің басты түйіндері бір-бірімен толық ... ... ... әдіс бойынша телеграфты байланыс каналдары арқылы жалғанған. Желінің мұндай ... ... ... әдісінде хабарлама 1 ÷ 6 түйіндік пункттерден тұрады. Деректерді тасымалдау ... ... ... құрылымы телеграфты желі құрылымына ұқсас. Байланыс сапасына қойылатын жоғары ... ... ... сонымен қатар, нақты уақыт мерзімінде деректерді тасымалдау қажеттілігі дабылдар ... ... ... жаңа протоколдарын, күрделі аппаратураларды қолдануды талап етеді. Факсимильдік желілер телефондық ... ... ... негізінде құрылады. 1.3 Жаппай хабарлама тарату жүйесі 1.3.1 Дыбыс тарату желісі Дыбыс ... ... ... каналдарының жүйесі радиалды-түйіндік принцип бойынша құрылған. Дыбыстық таратуды ұйымдастырудың ... ... ... процессін үш этапқа бөліп қарастыруға болады. Бірінші этап – ... ... ... құрылуы. Екінші этап – бағдарламаларды құрылған пунктінен (радиостудиядан) радиотаратушы ... ... ... және сымды тарату түйіндеріне беру. Бағдарламаларды тарату байланыс каналдары ... ... ... жүзеге асады. Канал бөлінуі арнайы бөлуші түйіндерде жүреді. Үшінші ... ... ... – бағдарламаларды тыңдаушыларға жеткізу. Дыбыс тарату желісінің сызбасы 1.6-суретте ... ... ... 1.6 – Дыбыс тарату желісінің сызбасы: РД – радио ... ... ... (студия); РПС – радиотаратушы станция; УПВ – сымды тарату ... ... ... УРК – каналдартың бөліну түйіні; КС – байланыс каналы. 1.3.2 ... ... ... ақпаратын тарату желісі Теледидар ақпаратын таратуды ұйымдастыру дыбыстық таратуды ұйымдастыруға ... ... ... (сурет 1.7). бағдарламалар телестудияда құрылады. Желінің таратушы бөлігінің соңғы ... ... ... болып радиотеледидар ақпаратын тарату станцияларын табылады (РТПС). Қазіргі кезде ... ... ... сапалы түрде қабылдауды қамтамасыз ететін телебағдарламаларды таратудың кабельді желілері ... ... ... қолданысқа ие. Сурет 1.7 – Теледидар ақпаратын тарату желісінің ... ... ... ТЦ – теледидар орталығы; РТПС – радиотеледидар ақпаратын тарату ... ... ... УРК – каналдардың бөліну түйіні; КС – байланыс каналы. 1.4 ... ... ... желілерін құрудың жалпы принциптері Тарату және коммутация құрылғыларын пайдаланатын телефон ... ... ... иерархиялық принцип бойынша құрылады. Телефон желісінің қарапайым құрылымы 1.8-суретте ... ... ... Иерархияның төменгі деңгейінде үйлерде және офистерде орналастырылатын абоненттік терминалдар ... ... ... Абонент желісі арқылы әрбір абоненттік терминал жергілікті деп аталатын ... ... ... станциямен жалғанады. Абоненттер бір-бірімен осы станция арқылы байланысады. Жергілікті станциялар ... ... ... не тікелей, не транзиттік (түйіндік) және қалааралық жоғарғы деңгей ... ... ... арқылы байланысады. Бірінші жағдайда екі жергілікті станцияны жалғайтын байланыс ... ... ... олардың екеуінің тікелей байланысуын ғана қамтамасыз етеді және үшінші ... ... ... станция бұл байланысқа қосыла алмайды. Екінші жағдайда байланыс құралдарының ... ... ... жоғарғы деңгейі байқалады, себебі олар бір уақытты екіден көп ... ... ... станциялар арасында байланыс орната алады. Қалааралық станциялар бір-бірімен тікелей немесе ... ... ... жоғарырақ деңгейіндегі түйіндер – автоматты коммутация түйіндері (УАК) арқылы ... ... ... 1.8 – Телефон желісінің иерархиясы Телефон желілерінің иерархиялы түрде құрылуы ... ... ... ресурстарының желі бойынша тиімді таралуына мүмкіндік береді. Желінің иерархиялық ... ... ... жоғарылаған сайын осы иерархиядағы ресурстарды қолданушы абоненттердің саны да ... ... ... Сонымен қатар, бір абонентке шаққандағы қалааралық және халықаралық байланысты ... ... ... ықтималдығы аз болуына байланысты желі иерархиясының бұл деңгейінде тарату ... ... ... мөлшерін азайтуға болады. 1.5 Телекоммуникация саласындағы стандартизация Телекоммуникациондық желілерді құрудағы ең ... ... ... қиын мәселе әр түрлі өндірушілер шығарған құрылғыларды бір жүйеде ... ... ... бір бірімен байланыстырып жұмыс істету. Сонымен қатар, желінің әр ... ... ... элементтерінің дұрыс жұмыс істеуі үшін барлығына ортақ бірыңғай протоколдарды ... ... ... керек. Осы мақсатта телекоммуникация саласындағы стандарттау бойынша жұмыс істейтін ... ... ... сәйкес стандарттар жасалып жатыр. Мұндай ұйым мүшелеріне мемлекеттік мекемелер ... ... ... әр түрлі елдердің өндіруші-фирмалары жатады. Стандарттарды шығару бірнеше этаптан ... ... ... жаңа технологияларды жасау және талқылау, стандарт жобасын жасау, дауыс ... ... ... және ресми түрде өндіріп шығару. Телекоммуникация саласына жатқызуға болатын, стандарттаумен ... ... ... бірнеше танымал ұйымдар бар. Әлемде телекоммуникация саласындағы стандарттарды бағыттап отыратын ... ... ... бастауымен құрылған электрлік байланыстың халықаралық ұйымы – ЭБХҰ (International ... ... ... Union – ITU) бар. Ұйымның штаб-пәтері Женева (Швейцария) қаласында ... ... ... 1993 жылғы қайта құрылудан кейін ЭБХҰ Телефония және телеграфиядан ... ... ... консультативтік комитеттің ТТХКК (CCITT) ізбасары болып табылады және қазіргі ... ... ... үш бөлікке бөлінген: • ITU-T телекоммуникация бойынша стандарттау секторы болып табылады ... ... ... осы бағытта стандарттар жасау үшін құрылған; • ITU-R (байланыс секторы) радиобайланыс ... ... ... қарастырады және теле-, радио-, спутниктік байланыс қызметіндегі жиілік диапазондарының ... ... ... бөлінуін қамтамасыз етеді. Сонымен қатар, бұл сектор мобильді байланыстың ... ... ... аспектілерін қарастырады; • ITU-D – құрамына телекоммуникация саласының экономикалық, қоғамдық және ... ... ... аспектілері кіретін даму секторы. Бұл сектор дамып келе жатқан ... ... ... телекоммуникация саласының дамуына техникалық жағынан қолдау көрсетеді. ITU-T стандарттары ұсыныс ... ... ... деп аталады. Олар серияларға бірігеді және латын әріптерімен белгіленеді. ... ... ... сериядағы рекомендацияның реттік нөмірлері болады, мысалы, E.500 Traffic intensity ... ... ... principles – жүктеме интенсивтілігін өлшеу принциптері. Стандарттаудың халықаралық ұйымы – ... ... ... (International Standard Organisation – ISO) телекоммуникацияны қоса көптеген салалардағы ... ... ... авторы болып табылады. ISO ұйымының белгілі бір стандарты болып ... ... ... жүйелердің өзара байланысының эталонды моделі табылады. Пошта және электрлік байланыс ... ... ... Еурпалық конференциясы (Conference of European Posts and Telegraphs – ... ... ... 1959 жылы пайда болған. Оның қызымет саласына телекоммуникация нарығындағы ... ... ... кооперациясы, сонымен қатар, олардың техникалық және ұйымдастыру мәселелері бойынша ... ... ... кіреді. Телекоммуникация саласындағы Еуропалық стандарттау институты (European Telecommunications Standards Institute ... ... ... ETSI) 1988 жылы CEPT ұйымымен құрылды. Ол Еуропалық Одаққа ... ... ... мемлекеттердегі телекоммуникация саласындағы техникалық саясатты анықтайды. Элекротехника және электроника инженерлерінің ... ... ... (Institute of Electrical and Electronic Engineers – IEEE) – ... ... ... үшін стандарттар жасайтын кәсіби ұйымдардың бірі. IEEE ұйымының телекоммуникация ... ... ... ең танымал стандарттарының бірі – локалды желілер стандарты (LAN). Американ ... ... ... стандарттау институты (American National Standard Institute – ANSI) АҚШ-тағы ... ... ... айналысатын бірнеше ұйымның бағыттаушы органы болып табылады. Телекоммуникацияда ANSI ... ... ... талшықты-оптикалық желілерде (FDDI) кең танымал. АҚШ-тағы стандарттаумен айналысатын ұйымдар ... ... ... ішінде ең танымалдары Телекоммуникационды өндіріс ассоциациясы (Telecommunication Industrial Association ... ... ... TIA) және Электронды өндіріс ассоциациясы (Electronic Industrial Association – ... ... ... бойынша федералды комиссия (Federal Communication Commission – FCC) ... ... ... Үкіметтік ұйымы болып табылады және байланыс саласында қадағалаулар жүргізеді ... ... ... спектрінің бөлінуі және т. б.). Телекоммуникация нарығына нақты бір технологияны ... ... ... еңгізу мақсатында құрылғы өндірушілері өздері стандарттау бойынша ұйымдар құрады, ... ... ... ATM Форумы, Frame Relay Форумы және т. б. 2 Жылжымалы ... ... ... жүйелері Жылжымалы радиобайланыс жүйелері (ЖРЖ) мүмкіндіктерінің әр түрлілігімен сипатталады. Олар ... ... ... күрделілік деңгейіне, қызмет көрсету көлеміне және пайдалану шығынына байланысты ... ... ... Мұндай жүйелердің негізгі қасиеттері болып кем дегенде қолданушылардың біреуінің ... ... ... қозғалмалылығы және оның терминалы мен байланыс құрылғысы арасындағы сымсыз ... ... ... болуы саналады. ЖРЖ классификасының критерийлерінің бірі – қызмет көрсету көлемінің ... ... ... қоса олардың күрделілік денгейі. Бұл көзқарас бойынша олар келесі ... ... ... жіктеледі: жеке радиошақыру жүйелері, сымсыз телефония жүйелері, транкингті жүйелер, ... ... ... жылжымалы байланыс жүйелері, дербес спутниктік байланыс, локалды есептеуіш желілеріне ... ... ... қосылу жүйелері. Енді айтып кеткен категориялардың кейбіріне тоқталып, олардың сипаттамалық ... ... ... келтіріп, арасындағы айырмашылықтарды көрсетейік. 2.1 Жеке радиошақыру жүйелері Жеке радиошақыру жүйелері ... ... ... ағылшынша paging – шақыру), алғашында, хабарлық жүйелер негізінде құрылды. ... ... ... пейджингті жүйеде байланыс – бір бағытты, демек, байланыс шақыруды ... ... ... орталығымен қосылған базалық станциядан таңдалған жылжымалы станцияға қарай жүзеге ... ... ... Жылжымалы станция жүйенің радиотаратушы дабылдарының арасынан тек өзіне бағытталған ... ... ... қабылдай алады. Классикалық жүйеде пейджер тек қабылдағыш құрылғы ғана. ... ... ... жүйе дамуының алғашқы кезеңдерінде қабылданған дабылдың қызметі қарапайым болды ... ... ... «қоңырауды» – дыбыстық дабылдар генераторын іске қосу болды. Содан ... ... ... кезеңдерде пейджингті жүйелерде қабылданған хабарламалардың құрамы әріптік-сандық символдар тізбегі ... ... ... ие болды. Ережеге сай, мұндай хабарламаларды тарату үшін жиіліктік ... ... ... қолданылады. Пейджер дабыл таратуға арналмаған қарапайым құрылғы болғандықтан, аз ғана ... ... ... керек етеді және көлемі жағынан да шағын болып келеді. ... ... ... мен құрылыс объектілерінің қалың іргелерінен өте алатын қуатты дабыл ... ... ... станциядан таралады. Базалық станциядан пейджерге бағытталатын бір бағытты байланыс ... ... ... ассиметриялылығын ескере отырып ықшамдандырылады. Стандартты пейджингі жүйе келесі компоненттерден тұрады: – берілген ... ... ... дыбыстық немесе әрптік-сандық хабарламаны жіберуге болатын шақыруды өңдеу орталығынан; – жүздеген ... ... ... жиілікте жұмыс істейтін базалық таратушыдан; – бірнеше қабылдағыштар (пейджерлер) қатарынан. Пейджингті жүйелердің ... ... ... көрсету аумағына байланысты бір ғана антеннадан тұратын кішкене көлемді ... ... ... және белгілі тәртіппен орналасқан көптеген антенналары бар кең ауқымды ... ... ... бөлінеді. Соңғысының қызмет көрсету аумағы тұтас мемлекеттің ауданына дейін ... ... ... Сонымен қатар, ERMES деп аталатын ортақ еуропалық жүйе де ... ... ... жүйелердің әрі қарай дамуы хабарлама қабылдауды құптауға арналған кері ... ... ... каналын еңгізумен сипатталады. Қазіргі кезде пейджингі жүйелердің даму қарқыны бәсеңдеп ... ... ... Оның басты себебі – ұялы телефондардың кең қолданысқа енуі. ... ... ... жүйелер өзінің әрі қарай дамуына, дәлірек айтсақ, жойылып кетпеу ... ... ... нарықтың тек арнайы сегментінде ғана ие бола алады. 2.2 Транкингті ... ... ... жүйелер – кеңістікте шашыраңқы орналасқан ресурстарды басқару қажеттігі туындайтын ... ... ... кәсіпорындарда коммуникационды желі орнатуға арналған жылжымалы байланыс жүйесі. Мысалы, ... ... ... кәсіпорындардың бірі – жүк көтеруші немесе қызмет көрсетуші (такси) ... ... ... паркі. Транкингті жүйелер, әсіресе, транспорттық компаниялар мен арнайы қызмет ... ... ... үшін қолайлы; мысалы: полиция, апаттық қызмет көрсету органдары, газ ... ... ... энергия тасымалдаушы компаниялар және т.б. Мұндай жүйелердің өзіндік ерекшелігі ... ... ... шақыруды үлестіретін диспетчерлік және басқарушы орталықтардың болуы. Бұл жүйеде ... ... ... телефон желілерде тек арнайы қызмет түрінде берілетін байланыс ... ... ... орнатуға болады; мысалы: диспетчерлік орталықтан бір мезетте барлық жылжымалы ... ... ... немесе олардың арнайы бір тобымен байланыс орнату немесе бірнеше ... ... ... станциялар арасындағы өзара байланыстың орнатылу мүмкіндігі. Транкингті жүйелердің эволюциясына келіп ... ... ... 1) бір радиостанция және ортақ радиоканалы бар жүйе. Әрбір ... ... ... станция кез келген станцияға жіберілетін барлық дабылды тыңдай алды; ... ... ... британдық МРТ 1327 стандартымен сәйкестендірілген аналогтық жүйелер; 3) TETRA ... ... ... атпен белгілі және Еуропалық телекоммуникациялық стандарттар институтымен (ағылшынша European ... ... ... Standards Institute, ETSI) бекітілген сандық жүйелер. Сөздік дабылмен қатар ... ... ... дабылды таратуға мүмкінді береді. Негізгі ойы және транкингті жүйе атауы ... ... ... жүйелердегі каналдардың үлестіру ережелерін көрсетеді. Ортақ болып табылатын жүйелік ... ... ... белгілі бір каналдар санынан («байланыс діңгегінен», ағылшынша Trunk) тұрады. ... ... ... келген бос канал жаңа байланыс орнату үшін қолданыла алады ... ... ... байланыс аяқталғаннан кейін ортақ квотаға қайта қосылады. Транкингті жүйелер ... ... ... классикалық диспетчерлік жүйелер арасындағы негізгі айырмашылқ осы болып табылады. ... ... ... егер диспетчерлік жүйеде топтағы барлық каналдар бос болмаса, сол ... ... ... қолданушы басқа топтағы бос каналдарды қолдана алмайды. 2.3 Ұялы телефония Ұялы ... ... ... – бұл келесі және мүмкін, жылжымалы байланыс жүйелерінің ішіндегі ... ... ... ие болатын ең бір перспективалы бағыты. Ұялы телефония жүйесі ... ... ... бағытты базалық станциялар желісі орнатылған кең территория бойынша жоғары ... ... ... қозғала алатын қозғалмалы станциялы сымсыз байланыс жүйесін құруға мүмкіндік ... ... ... Бір ғана ұялы телефония жүйесі көптеген мемлекет аумағын қамти ... ... ... (егер жүйе түрі мен стандарттары сйкес келсе). Мысалы, барлық ... ... ... ортақ GSM стандарты осындай жүйелердің қатарына жатады. Ұялы жылжымалы байланыс ... ... ... дабылдарының қуаты сымсыз телефония жүйесінің дабыл қуатынан жүздеген Ваттқа ... ... ... Мобильді қолданбалы құрылғы жағдайында шығаратын қуат шегі – құрылғынын ... ... ... аккумулятор зарядтауына дейін жұмыс істеу ұзақтығына әсер ететін бірден ... ... ... фактор; бұл фактор құрылғының нарықтағы сәтті дамуында шешуі рольге ... ... ... болуы мүмкін. Бірақ мұндай шек мобильді құрылғының әсер ету ... ... ... кішірейуіне және базалардың тығыз орналасуына (сәйкесінше, базалар санының көбеюіне) ... ... ... соғады. Ақырғы екі онжылдықтың ішінде ұялы жылжымалы байланыс шапшаң дамыды. ... ... ... кездегі жүйелер аналогты болды. Сөз жиіліктік модуляция көмегімен берілді. ... ... ... қолданыс үшін FDMA әдісі қолданылды. Мұнда байланыс орнатуды бақылау, ... ... ... станцияның қозғалысы кезіндегі үздіксіз байланыс орнату (Handover – хэндовер), ... ... ... қатар, жылжымалы станция қуатын басқару сияқты көптеген процедураларды сандық ... ... ... қолдану арқылы жүзеге асты. 80-жылдарда бір-бірімен үйлеспейтін көптеген ұялы ... ... ... байланыстың аналогты жүйелері құрылды – американдық AMPS (Advanced Mobile ... ... ... System) жүйесі, ағылшындық TACS (Total Access Cellular System), скандинавтық ... ... ... (Nordie Mobile Telephone System) және немістердің C-Netz жүйесі. Бір жағынан ... ... ... технологиялардың дамуы, басқа жағынан аналогтық жүйелердегі абоненттік сыйымдылықтың толып ... ... ... (мысалы үлкен қалаларда) ұялы байланыс желілерінің екінші кезеңдік технологияларының ... ... ... әкеліп соқты. Олар сандық технологияларды қолданды; мұнда TDMA және ... ... ... сияқты көп станциялы қосылу әдістері қолданылдыды: 1) алғашында Еуропада, ... ... ... басқа континенттердің аумағында қолданылған GSM (ағылшынша Global System for ... ... ... Communications); 2) АҚШ және тағы да бірнеше мемлекеттерде қолданылатын ... ... ... және IS-95; 3) тек Жапонияда жұмыс істейтін PDC (ағылшынша ... ... ... Digital Cellular) жүйелері. GSM және IS-95 жүйелері – TDMA және ... ... ... байланыс каналына көпстанциялы қосылу әдісін қолданатын бірден бір жүйе. Екінші ... ... ... жүйелерді қолданудағы негізгі алға қойған мақсат – жүйе сыйымдылығын ... ... ... бірлігіне немесе қызмет ету ауданының бірлігіне келетін қолданушылар санын) ... ... ... Басқа жағынан алып қарасақ, транспорттық құрылғыларда қозғалып келе жатқан ... ... ... халқы аз қоныстанған аумақтар қолданушыларының арасындағы байланыс қашықтықтан жұмыс ... ... ... қуатты базалық станцияларды керек етеді. Жүйелерді құрастырғанда осы екі ... ... ... бір біріне кері әсер етуіне байланысты жүйенің соңғы нұсқасы ... ... ... қасиеттерге ие болды: – таратушының салыстырмалы үлкен қуаты; – мобильді телефонның күрделі құрылымы, ... ... ... оның сандық дабылдарды өңдейтін жүйе тармақтары; – стационарлық телефондармен салыстырғандағы байланыстың ... ... ... төмен сапасы; – базалық станцияны алмастыру және мобильді басқарумен сипатталатын ... ... ... күрделі құрылымы. Екінші кезеңдік ұялы телефония жүйелерінің арасындағы өзара айырмашылықтарына ... ... ... олар келесі ортақ белгілерге ие: – қолданушының сөздік дабылын білдіретін сандық ... ... ... ағынының төменгі жылдамдығы (себебі, сөзді кодтау алгоритмінің күрделілігі); деректері ... ... ... жылдамдығы 13 кбит/с -тан аспайды. Бұл сөздік дабыл сапасын ... ... ... арқылы жүйе сыйымдылығын арттыруға мүмкіндік береді; – сандық дабылды декодтаудың күрделі ... ... ... байланысты туындайтын қос бағытта деректер тасымалдануының тоқтап қалу уақытының ... ... ... аздығы (шамамен 200 мс); – жиіліктік бөлінетін дуплексті деректерді тасымалдау (FDD); – базалық ... ... ... жылжымалы станциялардың бір-бірінен қашық орналасқандығын елемейтін байланыс сапалылығының өзгеріссіздігіне ... ... ... жылжымалы станцияның қуатын қадағалау. Екінші кезеңдік ұялы жүйелердің әрі қарай ... ... ... әр түрлі жаңалықтардың тууына әкелді. Әсіресе, деректерді таратуға байланысты ... ... ... ету спектрі кеңейді. Алғашында екінші кезеңдік ұялы жүйелер сөздік ... ... ... таратуға пайдаланылды. Internet желісінің кең етек жаюы, компьютерлік желілердің ... ... ... дамуы және тасымалдаушы компьютерлердің (laptop, palmtop және т.б.) көп ... ... ... Internet желісіне жылжымалы станциялар арқылы қосылу мүмкіншілігіне сұраныс жасады. ... ... ... сұраныс қолданыстағы жүйелердегі деректерді тасымалдау жылдамдығын арттыруды керек етті. Өткен ... ... ... үшінші кезеңдік ұялы желілер пайда бола бастады. Уақыт өте ... ... ... мультимедиялық ақпарат пен деректер таралатын дабылдардың үлкен бөлігін құрайтыны ... ... ... болды. Сондықтан, жаңа жүйелер үшін үлкен сыйымдылық пен әр ... ... ... трафиктер ұсынылды. Деректерді тасымалдау жылдамдығы 384 кбит/с -тан кем ... ... ... және қажет болса 2 Мбит/с -ты құрады. Бұл жылдамдықта ... ... ... тасымалдау мүмкіншілігі туындады. Әрбір қолданушы өзінің ұялы телефонымен барлық ... ... ... жылжымалы байланыс орната алатын біріңғай ортақ стандарт қажет болды. ... ... ... бұл мәселе әлі күнге шейін өзінің шешімін табар емес ... ... ... Америкада және кейбір Азия елдерінде әр түрлі стандарттар бар). 3 ... ... ... жалпы қолданыс аясына қосу 3.1 Құпиялылық және қолданушы аутентификациясы Бірінші кезеңдік ... ... ... байланыс жүйесінде құпиялылықты сақтау күрделі мәселе болды. Бұл кемшілік ... ... ... сөздік дабылдың аналогты болуымен сипатталды. Кодтау арқылы сақтандырылмаған желі ... ... ... сөйлесуді қарапайым қабылдағыш құрылғымен тыңдауға болды. Ал сандық байланыс ... ... ... байланыс құпиялылығын қамтамасыз ету сандық кодтауды және шифрлеуді қолдануға ... ... ... оңайға соқты. Желі арқыл сөйлесуді басқа біреудің тыңдауынан және ... ... ... телефония желісіне рұқсатсыз қосылудан қорғау желінің құрылыс принциптерінен туындайды. ... ... ... қолданыстағы ұялы байланыс желісінде белгілі бір абонентпен қосылудың байланыс ... ... ... белгісіз болады. Бұл радиоинтерфейстің ерекшелігімен қоса абоненттің мобильділігімен сипатталады. ... ... ... абоненттер арасындағы сақтандырылған байланыс орнату үшін желідегі терминалды және ... ... ... идентификациялау керек. GSM жүйесіндегі деректер берілуін сақтандыру үшін келесі шаралар ... ... ... қосылуды қолданушы аутентификациясы арқылы жүзеге асыру; – шифрлеу арқылы таралатын ақпаратты ... ... ... дабыл, деректер, факс және басқару дабылдары) құпияландыру; – желі ішінде мобильді ... ... ... үшін уақытша номер идентификациясын қолдану арқылы абоненттердің анонимділігін сақтау. GSM ... ... ... құпиялылықты сақтаудың маңызды элементі болып абонент идентификациясының модулі (ағылшынша ... ... ... Identity Mobule) саналады, яғни SIM-карта. Бұл жылжымалы станцияның сәйкес ... ... ... орнатылатын микроконтроллері бар пластикалық смарт-карта. Абонент ұялы байланыс операторынан ... ... ... SIM-картаны алады. Карта қолданушыға қатысты жеке дара ақпаратты, шифрлеу ... ... ... және кілттерді сақтайды. Телефоннан SIM-картаны бөліп алу мүмкіншілігі тағы ... ... ... сақтандыру ретінде қызымет атқарады. Ескеретін жайт, жылжымалы ұялы байланыс ... ... ... екі компоненттен тұрады – мобильді телефон және SIM-карта. SIM-карта жадысы ... ... ... бөліктерден тұрады – ROM, RAM және NVM (ағылшынша Non-Volatile ... ... ... – энергиядан тәуелсіз жады). ROM-жадыда А3 және А8 шифрлеу ... ... ... жүзеге асыратын бағдарламалар қолданылады. Бірінші алгоритм қолданушы аутентификациясы процессі ... ... ... қолданылса, екіншісі тарлатын деректердің шифрлеу кілтін анықтау үшін қолданылады. ... ... ... көлемі 4-6 кбит болады және ондағы ақпаратың көшірмесін жасауға ... ... ... RAM-жады көлемі салыстырмалы аз – 256 байттан аспайды. ... ... ... 2-3 кбайт көлемге ие және келесідегідей жеке дара параметрлер ... ... ... қолданушы туралы деректерге ие: – Ki – қолданушы идентификациясының кілті; – IMSI (мобильді ... ... ... халықаралық идентификациялық номері), яғни, мемлекет кодынан, желі кодынан және ... ... ... номерінен тұратын 15 биттік абоненттің индивидуалды идентификациялық номері; – TMSI ... ... ... абоненттің уақытша идентификациялық номері) – жылжымалы станцияның жаңа VLR-дағы ... ... ... тіркелуінен кейін берілетін уақытша идентификациялық номер; – LAI (орналасқан аумақ идентификаторы); – PIN ... ... ... Personal Identification Number – дара идентификациялық номер) – SIM-картаға ... ... ... тіркеу үшін қолданылатын төрт және сегіз таңбалы номер; – дербес телефон ... ... ... – қолданушымен енгізілген телефондар тізімі; – роуминг рұқсат етілген шетелдік ұялы ... ... ... желілерінің тізімі; – қабылданған қысқаша хабарламалар. Желі тіркелу үрдісін жүргізгеннен кейін абонентті ... ... ... Жылжымалы станцияға 128 биттік кездейсоқ RAND саны жіберіледі. А3 ... ... ... алгоритмі және қолданушының өзіндік Кі кілтінің көмегімен желі және ... ... ... 32 биттік электронды SRES (ағылшынша singnet response) кодын есептейді. ... ... ... 3.1 – Қолданушының аутентификациясын тексеру Жылжымалы станциямен табылған SRES коды ... ... ... фиксирленген бөлігіне беріліп, кодтар салыстырылады. Егер екі код бір-біріне ... ... ... келсе, аутентификация үрдісі сәтті аяқталғанды білдіреді. Келесі этапта VLR ... ... ... TMSI және LAI бөледі. Екі сан да жылжымалы станцияға ... ... ... күйінде беріліп, SIM-картада сақталады. Абоненттік өзіндік IMSI номері қолданушыға ... ... ... рет беріледі. Бұл құбылыс жылжымалы станция желіде алғаш рет ... ... ... және VLR регистірінде ол туралы деректер болмаса жүзеге асады. Айтылып ... ... ... байланыс орнатудың белгілі бір этапынан бастап қолданушы туралы деректер ... ... ... басқарушы дабылдар шифрленген түрде беріледі. Шифрлеу үрдісінде Еуропада стандартталған ... ... ... ашық кілтпен шифрлеу алгоритмі қолданылады. Бұл алгоритмді тек ұялы ... ... ... шығарушы ғана қолдана алады. Берілетін ақпараттың құпиялылығы тек шифрлеу ... ... ... деген шектеулі қолданыстың болуымен ғана емес, ең алдымен, радиоканал ... ... ... берілмейтін шифрлеу кілтімен сипатталады. А5 шифрлеу алгоритмі мобильді телефонда қолданылады. ... ... ... алгоритмді желі іске қосады. Идентификация нәтижесінде SIM-карта деректерді шифрлеу ... ... ... үшін жеке Кі және RAND саны негізіндегі кілт алады. ... ... ... кілт SIM-картада сақталатын А8 алгоритмі бойынша анықталады. Сурет 3.2 – ... ... ... шифрлеу үрдісі 4 Сымсыз байланыстың жүйелері 4.1 Оптикалық сымсыз байланыс негіздері Оптикалық ... ... ... байланыстың (Free Space Optics – FSO) принциптері ондаған жылдардан ... ... ... белгілі болса да, лазерлерді қолдану арқылы оптикалық дабылдардың сымсыз ... ... ... қамтамасыз ететін технологиясы мен аппаратурасы тек бертін келе ғана ... ... ... кабельдік жүйелер саласындағы ғалымдардың қызығушылығына ие болып отыр. Қазіргі ... ... ... FSO-ның технологиялық артықшылықтары, қолданыстағы қарапайымдылығы және қаржылық пайымдауларына байланысты ... ... ... жүйелер белсенді қарқынмен дамып келеді. FSO жүйесі қолданыста өте қарапайым: ... ... ... видеобақылау камераларына өте ұқсас екі лазерлік қабылдау-тарату құрылғылары бір-біріне ... ... ... белгілі бір жерде орнатылады. Әрбір қабылдау-тарату құрылғысы талшықты-оптикалық желіге ... ... ... Екі құрылғы арасындағы толық көрініске ешбір кедергі келтіретін заттардың ... ... ... жүйе жұмысына кері әсерін тигізеді. Көптеген жобаларда кәдімгі кабельді ... ... ... тиімсіз немесе мүлдем мүмкін емес болған жағдайда FSO жүйелерін ... ... ... толық көріністі қамтамасыз ету үшін FSO жүйелерді үйлердің төбелерінде, ... ... ... жерлерде орналастырады. Байқағанымыздай, FSO жүйесінің мүлтіксіз жұмысы қоршаған орта ... ... ... тәуелді. Солардың ішіндегі жүйенің ең қауіпті жауларының бірі – ... ... ... Яғни, тұман фотондардың шашырау эффектісіне әкеледі. Бұл эффект таралу ... ... ... қысқартады. 4.2 Локалды сымсыз байланыс желілері Кәдімгі локалды байланыс желісінде (ЛБЖ) ... ... ... терминал, принтер және басқа да перифериялық құрылғылар арасындағы байланыс ... ... ... немесе талшықты-оптикалық желілер арқылы жүзеге асады. Желі стационарлы түйіндер, ... ... ... және кабельдік инфрақұрылымнан тұрады. Желіні кеңейту немесе конфигурациясына өзгерту ... ... ... сайын уақыттық және қаржылай шығындар тудыратын қосымша кабель тарату ... ... ... жасауға әкеліп соғады. Мұндай жүйенің терминалдары қозғалмайтындығы анық. Сымсыз локалды ... ... ... технологиясы (ағылшынша Wireless Local Area Network – WLAN) ЛБЖ ... ... ... алдында жаңа мүмкіндіктер ашады, яғни терминалдардың мобильділігі және желі ... ... ... өзгертудің жеңілдеуі. Жалпы алғанда WLAN келесі артықшылықтарға ие: – иілгіштік – ... ... ... түйіндері желінің қызмет ету аймағында бір-бірімен шектеусіз байланыса алады. ... ... ... орнату үшін терминалдарға тура көріністе болу шарт емес; – жобалау қарапайымдылығы ... ... ... желіні жобалау радиожиіліктік құраушыларға байланысты; мұнда желіні конфигурациялау, әсіресе, ... ... ... hoc» типті, қажет емес; – желінің уақытша конфигурациясын жасау мүмкіншілігі – ... ... ... байланыс аз уақытқа қажетті (мысалы, ірі көрмелерде, спорт жарыстарында ... ... ... т. б.) локалды байланыс орнатуға мүмкіндік береді; – сыртқы жағдайларға тәуелсіздік ... ... ... өткізгіштік байланыстардың жоқтығынан және ішкі қорек көзінен қоректенетін портативті ... ... ... қосылған ішкі терминалдарды қолдануға байланысты WLAN желілері сыртқы жағдайлар ... ... ... алшақтатылған. Сонымен қатар, WLAN желілері біршама кемшіліктерге ие. Олардың көбі ... ... ... радиоканал бойынша таралу қасиеттеріне байланысты. Оларға келесілер жатады: – деректер берілуінің ... ... ... сапасы, яғни, дабылдардың радиоканал бойынша таралуында қателіктердің пайда болу ... ... ... 10-3–10-4 не одан да көп санды құрайды. Жақсы сапаға ... ... ... болу үшін қателіктерді алдын-ала реттеу (FEC) немесе ARQ технологияларын ... ... ... керек. Салыстыру үшін: талшықты-оптикалық канал бойынша дабыл таралғандағы қателіктің ... ... ... болу ықтималдығы 10-10 аспайды. Радиоканалдар уақыт бойынша өзгеріске ұшырайды, ... ... ... жүйе қарамағында спектральді ресурстар шектеулі. Спектральді шектеулер және басқа ... ... ... жағынан туындайтын бөгеттер – WLAN жүйесінің бірден-бір кемшілігі; – жергілікті реттеу ... ... ... – көптеген мемлекеттер жиіліктік ресурстардың бөлуіне шектеулер қояды. Ол, ... ... ... кезегінде, WLAN жүйелерінің дүниежүзілік стандарттарына әсерін тигізбей қоймайды; – сымсыз байланыс ... ... ... бағасы өткізгіштік байланыс аппаратураларының құнынан біршама қымбат; – құпялылық пен қауіпсіздік ... ... ... төмендігі – радиоканал бойынша таралатын дабылды ұстап алу сымды ... ... ... таралатындарға қарағанда оңайырақ. Сымсыз локалды байланыс желісі басқа желілерден бөлек ... ... ... Көбінесе, сымсыз байланыс бойынша деректерді тасымалдау өткізгіштік желілерге қосылу ... ... ... қолданылады. Локалды сымсыз байланыс станциялары. Локалды сымсыз байланыс желілері бірнеше ... ... ... істейтін станциялары бар бір ғана файл-серверден немесе жүздеген жұмыс ... ... ... бар бірнеше файл-сервер және коммуникационды серверлерден тұрады. Кейбір желілер ... ... ... қарапайым қызымет көрсету үшін, яғни, қолданбалы бағдарламамен, не принтермен ... ... ... қолдану үшін жобаланады. Файл-сервер локалды байланыс желісінің ядросы болып табылады. ... ... ... компьютер (әдетте жоғарғы өндірушілік қасиетке ие мини-компьютер) операционды жүйені ... ... ... қосып, желі бойынша таралатын деректер ағынын басқарады. Жеке жұмыс ... ... ... орталықтары немесе ортақ қолданысқа ие перифериялық құрылғылар (мысалы принтер ... ... ... т. б.) файл-серверге қосылады. Әрбір жұмыс істеу орталығы өзінің операционды ... ... ... жұмыс істейтін дербес компьютер болып табылады, бірақ автономды дербес ... ... ... салыстырғанда жұмыс істеу орталықтары желілі интефейсті платадан және желімен ... ... ... құрылғылардан тұрады. Сонымен қатар, жұмыс істеу орталығы файл-сервермен, басқа ... ... ... істеу орталықтарымен ақпарат алмасу үшін желі қабыршағы деп аталатын ... ... ... бағдарламаны іске қосады. Желі қабыршағы жұмыс станциясына файл-сервердегі файлдар ... ... ... бағдарламаларды қолдануға мүмкіндік береді. 4.3 Ұялы желілер Ұялы байланыс желілері өз ... ... ... байланыс орнату принципіне байланысты алды. Бұл принципке байланысты ұялы ... ... ... қызымет ету аймағы ұяшықтарға бөлінеді. Әдетте ұяшықтар ара ... ... ... ұқсас дұрыс алтыбұрыштар болып келеді. Желінің ұялы құрылымы жиілікті ... ... ... қолданумен тура байланысты. Әрбір сотаның орталарында өзінің аумағындағы барлық ... ... ... станцияларға қызымет көрсететін базалық станциялар орналасқан. Абоненттің бір ұя ... ... ... екінші ұя аумағына орын ауыстыруы кезінде қызмет ету де ... ... ... базадан екінші базаға көшеді. Шын табиғи орта жағдайларында ұяшық ... ... ... ешқашан қатаң геометриялық қалыпта болмайды. Оның себебі радиотолқындардың қоршаған ... ... ... таралуы шарты, яғни, жергілікті жердің жер бедері, құрылыс нысандарының ... ... ... орналасуы және т. б. Табиғи не адам қолымен жасалған ... ... ... ұялы байланыс желілерінде құрамына базалық станция контроллері (БСК) және ... ... ... базалық қабылдау-тарату станциялары (БҚТС) кіретін «базалық станция жүйесі» деген ... ... ... қолданылады. Бір контроллер бірнеше базалық қабылдау-тарату станцияларын басқарып, келесі ... ... ... атқарады: радиоканалдар бөлінуін басқарады; байланысты қадағалап, олардың ретін бақылайды; ... ... ... жиілігімен жұмыс істеу режимін қамтамасыз етеді, дабылдың модуляциясы мен ... ... ... хабарламаны кодтау мен декодтауды орындайды. Бір контроллерге жалғанатын үш ... ... ... желінің 120-градустық секторіне, ал бір контроллері бар алты БҚТС ... ... ... 60-градустық секторіне қызымет етді. 4.4 Коммутациялау орталықтары Коммутациялау орталығы (КО) ұялы ... ... ... «миы» және диспечерлік орталығы болып табылады. Онда барлық базалық ... ... ... ақпарат ағымдары тұйықталады. Коммутация орталығы арқылы басқа да байланыс ... ... ... қосылуға болады – жалпы қолданыстағы телефон желісі, байланыстың спутниктік ... ... ... немесе басқа да ұялы байланыс желілері. КО құрамына бірнеше ... ... ... (контроллерлер) кіреді және ол кәдімгі көппроцессорлік жүйенің мысалы болып ... ... ... Сандық ұялы байланыс жүйесінің коммутациялық орталығының блок-сызбасы келесі суретте ... ... ... 4 – Коммутация орталығының блок-сызбасы Коммутатор сәйкес байланыс желілері арасындағы ... ... ... ағымының ауысуын қамтамасыз етеді. Ол ақпарат ағымын бір базалық ... ... ... келесі базалық станцияға немесе базалық станциядан стационарлық байланыс желісіне ... ... ... керісінше бағыттайды. Коммутатор байланыс желілеріне аралық өңдеу жүргізетін сәйкес байланыс ... ... ... арқылы қосылады. Коммутация орталығын және барлық жүйені орталық контроллер ... ... ... басқарады. Коммутация орталығының жұмысы тікелей операторлардың қатысуымен жүзеге асады, ... ... ... орталық құрамына сәйкес терминалдар мен көрініс-тіркеу құрылғылары кіреді. Жүйенің маңызды ... ... ... бірі болып құрамына келесілер кіретін деректер базасы табылады: үй ... ... ... қонақ регистрі, аутентификация орталығы және аппаратура регистрі (соңғысы барлық ... ... ... бола бермейді). Үй регистрі (ағылшынша Home Location Register, HLR) жүйеде ... ... ... барлық абоненттерден және сол абоненттердің әрқайсысына көрсетілетін қызметтер туралы ... ... ... тұрады. мұнда абонеттің қай жерде орналасқаны қадағаланып отырады. Қонақ регистрі ... ... ... Visitor Location Register, VLR ) желі қызыметімен қолданып отырған ... ... ... желі абоненттері жайлы ақпарат сақтайды. Аутентификация орталығы (ағылшынша Authentication Center) ... ... ... аутентификациясы мен хабарламаларды шифрлеу үрдістерін жүргізеді. Аппаратура регистрі (ағылшынша Equipment ... ... ... Register) қолданыстағы жылжымалы станцияның дұрыс жұмыс істеуі және оның ... ... ... қолдануы туралы деректерден тұрады. 4.5 Репитерлер Егер желі ұзындығы желі сегментінің ... ... ... ұзындығынан артық болса, желіні репитерлер арқылы бірнеше сегментке бөлу ... ... ... болады. Құрылысы жағынан репитер өзіндік қорек блогы бар жеке ... ... ... немесе компьютердің аналық платасына орнатылатын арнайы модуль түрінде болады. Өзіндік ... ... ... блогы бар жеке орындалған репитерлер бағасы жағынан қымбат болып ... ... ... бірақ ол арқылы Ethernet желісінің жеке сегменттерін қосуға болады. ... ... ... репитерлерде коаксиалды, трансиверлік кабельдерді қосуға болатын разъемдер болады. Яғни, ... ... ... репитер арқылы қалың және жіңішке кабельмен орындалған екі сегментті ... ... ... желіге қосуға болады. Модуль түріндегі репитерлер коаксиалды резъемге ие, сондықтан ... ... ... тек жіңішке коаксиалды кабель түрінде орындалған желі сегменттерін қосуға ... ... ... Бірақ ол арзан тұрады және электр қорек көзіне қосылу ... ... ... қосымша розетканы керек етпейді. Жұмыс станциясына қосылған репитерлердің кемшілігі де ... ... ... Желі тәулік бойы жұмыс істеу үшін репитер қосылып тұрған ... ... ... де тәулік бойы жұмыс істеп тұру керек. Репитер қорек ... ... ... ажырағаннан кейін желі сегменттері арасындағы байланыс үзілуі мүмкін. Желі ... ... ... репиттер арқылы жалғанғандағы артықшылық – бір сегменпен байланыс үзілсе, ... ... ... сегменттер арасындағы байланысқа әсер етпейді.