... ... ... және алуан түрлі территориясымен, бай табиғи және тарихи мұрасымен,
... ... ... мәдениеті және дәстүрлерімен Қазақстанды өте тартымды туристтік объект қатарына
... ... ... болады. Қазақстанның туристтік потенциалы туризмнің барлық түрлерін дамытуға өте
... ... ... позицияларға ие: мәдени, танымдылық, шытырман оқиғалар, спорттық, экологиялық, соның
... ... ... қызығушылық бойынша маманданған турларды да ұйымдастыруға болады (мысалы: ғылыми,
... ... ... орнитологиялық).
Қазақстан тәуелсіздікке ие болғалы туризм қалдық принципі
... ... ... қаржыландырылған және экономикалық маңыздылығы өте төмен болған.
Бірақ бүгінгі таңда
... ... ... экономиканың табысты саласы ретінде туризмнің дамуына өте үлкен
... ... ... аударылып, қажетті шаралар қолдануда. Туризмге қатысты заң және
... ... ... құқықтық база жаңартылып, жетілуде. «Қазақстан Республикасындағы туристтік іс-әрекет туралы»
... ... ... 211 заң 2001 жылдың 11 маусымында қабылданды. Қазақстанда халықаралық
... ... ... ішкі туризмді дамыту үшін инфроқұрылымды дамыту, туристтердің қауіпсіздігін қамтамасыздандыру,
... ... ... туристтік имиджін қалыптастыру, туримз статистикасын жетілдіру және т.б. шаралар
... ... ... қарастырып отырған 5 жылдық мерзімге 2007-2011 жылдарға арналған Қазақстан
... ... ... туризмді дамыту жөніндегі мемлекеттік бағдарлама қабылданды (2006 жылы).
... ... ... шетел туристтерін шақыру үшін жағдайлар жасалуда. Осы бағыттағы бірінші
... ... ... – саяси және экономикалық тұрғыда тұрақты елдердің азаматтары үшін
... ... ... процедураның жеңілдеуі. Бүгінгі таңда Астана және Алматы қалаларындағы әуежайлардағы
... ... ... бөлімдерде әлемнің 24 мемлекетінің өкілдері виза ала алады.
... ... ... қатар, шығу визаларын алып тастауымен қатар, қазақстандық туристтердің шетелге
... ... ... қарапайымдыланды.
Туризм саласында Венгрия, Египет, ҚХР, Израиль, Ресей, Турция,
... ... ... Иран, Өзбекістан, Қырғыстан сияқты елдермен ынтымақтастық жөнінде
... ... ... халықаралық келісішарттар жасалды. Украина, Малайзия және Катармен осындай
... ... ... жасау жоспарлануда. Айта кететін жайт, келісімшарт жасау негізінен шетел
... ... ... ұсынысы негізінде іске асуда, өйткені олар Қазақстанды бай туристтік
... ... ... бар серіктес ретінде көреді.
Қазақстан 1993 жылдан бастап Әлемдік
... ... ... Ұйымның (ӘТҰ) мүшесі. Осы саланың дамуын басым болуын мойындай
... ... ... еліміздің президенті Н.Ә. Назарбаев 2000 жылдың қазан айында Испания
... ... ... іс-сапармен барған кезінде Мадридтегі ӘТҰ штаб-пәтірне барды. ӘТҰ Генералды
... ... ... Франческо Франжиалли мырзамен кездесу барысында еліміздің президенті
... ... ... туризмді дамытудағы ынтымақтастық жөнінде, сонымен қатар ЮНЕСКО және
... ... ... жолы» жобалары бойынша қызығушылығын танытты.
Қазақстандық туристтік өнімді нарыққа шығару
... ... ... соған байланысты Қазақстандық туристтік имиджді қалыптастыру бойынша жұмыстар жүргізілуде.
2001
... ... ... 17-21 қазан аралығында Алматы қаласында алғаш рет «Жібек
... ... ... атты халықаралық фестиваль өткізілді, соның шеңберінде Әлемдік Туристтік Ұйымның
... ... ... «Экотуризм – ТМД өтпелі экономикасы бар елдері, Қытай және
... ... ... үшін 21 ғасырдың тұрақты дамуының құралы» атты халықаралық семинар
... ... ... (Туризм және Саяхаттар» атты алғашқы халықаралық қазақстандық көрме
... ... ... асырылды. Қазақстан және көршілес елдердің экотуризмының дамуына үлкен әсерін
... ... ... семинардың жұмысына Ұлыбритания, Турция, Монголия, Азербайджан, Қырғызстан, Ресей, Украйна
... ... ... Қазақстанның облыстары мен қалаларынан 200 астам өкіл қатысты. Көрмеде
... ... ... Тайланд, Польша, Малайзия және Қазақстанның барлық аймақтарының туристтік ұйымдарының
... ... ... көрсетілді. Бұл көрме енді жыл сайын ұйымдастырылатын болады.
Шетелдегі туристтік
... ... ... қалыптасып, нығайту мақсатында Қазақстан Берлиндегі (Халықаралық туристтік
... ... ... ITB), Лондондағы (Әлемдік туристтік биржа - World Travel Market),
... ... ... («Туризм және Саяхаттар» халықаралық көрме), Ташкенттегі (Халықаралық туристтік жәрменке)
... ... ... әлемнің ең ірі туристтік көрмелеріне қатысып отырады.
Басты міндеттердің бірі
... ... ... және кіші кәсіпкерлікті, соның ішінде туризм саласын стимулдау саналады.
... ... ... таңда Қазақстанның туристтік нарығында 600 астам туристтік ұйым жұмыс
... ... ... Биліктің жергілікті органдарына пайдаланбайтын демалыс үйлері, пансионаттар, балалар лагері
... ... ... басқа да объектілерін шетел туристтерін қабылдап, қызмет көрсету бойынша
... ... ... іс-әрекетті іске асыратын кәсіпкерлерге ұзақ мерзімді жалға беріп, қолдау
... ... ... кететін жағдай, шетелден келетін туристтерді қабылдайтын туристтік ұйымдардың қызметі
... ... ... негізделмейді. Туристтік инфроқұрылымды дамыту үшін Әлемдік Реконструкция және Дамыту
... ... ... Қазақстан территориясындағы тарихи-мәдени мұралардың кері қалыпқа келтіру және регенерациясына
... ... ... мың доллар көлемінде грант негізіндегі көмек беру жөнінде
... ... ... жүргізілуде.
Қазақстан бәсекелес және табысты туризм индустриясын құру үшін барлық
... ... ... ие: Мемлекеттің ыңғайлы геосаяси орны, саяси тұрақтылығы, зороострийлік, буддисттік,
... ... ... мұсылманның ерекше ескерткіштері, тарихи архитектуралық-қала құрылыстық кешендер және жолдар,
... ... ... мәдени – ойын-сауық мекемелері, сонымен қатар фольклорлы-этнографиялық, халықтық және
... ... ... ансамбльдер, туристтік-рекреациялық зоналар, табиғи ландшафты, флора және фауна.
Қазақстанның туристтік
... ... ... әр-бір туристтік сұранысты қамтамасыз етеді, және негізгі туристтік өнім
... ... ... халқының қонақжайлылығы және игі ниеттілігі.
• Қазақстандағы туризмнің статистикасы.
Қазақстан Республикасына резиденттердің
... ... ... мақсаты бойынша жоғары көрсеткішке жеке – 81 %, содан
... ... ... шетелге қатынайтын көлік құралдарына қызмет көрсететін персонал – 15
... ... ... үшінші орында туризм мақсаты – 2 % және соңғы
... ... ... және ең төмен көрсеткіші қызметтік мақсатта – 1 %
... ... ... Транзиттік көрсеткіш тіркелмеген (сурет 1).
Сурет 1 [5].
ШҚКҚҚКП* - шетелге
... ... ... көлік құралдарына қызмет көрсететін персонал
Қазақстан Республикасына резидент емес келушілердің
... ... ... мақсаты бойынша жоғары көрсеткішке жеке мақсат – 64 %,
... ... ... соң шетелге қатынайтын көлік құралдарына қызмет көрсететін персонал
... ... ... 24 %, үшінші орында транзиттік бағытта өтіп баратындар
... ... ... – 12 %, қызметтік мақсатта – 2 % және
... ... ... соңғы орында және ең төмен көрсеткіші туризм мақсатта –
... ... ... % құрайды (сурет 2).
Ал туризм түрлері бойынша туристік фирмалардың
... ... ... бойынша шығу туризмі жоғары көрсеткішке ие – 56 %,
... ... ... кейін екінші орында – ішкі туризм – 35 %
... ... ... үшінші соңғы орында – келу туризмі - 9 %
... ... ... 3).
Қазақстан республикасы бойынша туристік фирмалар саны жалдан жылға өсуде,
... ... ... 10 жыл ішінде 531 туристік фирмадан 2 есе өсіп,
... ... ... жылы 1203 фирманы құрады (сурет 4).
Сурет 2 [5].
Сурет 3
... ... ... 4 [5].
Осы туристік фирмалармен қызмет көрсетілгендер саны да өсуде,
... ... ... жылы 146915 адамға қызмет көрсетілсе, ол көрсеткіш 2009 жылға
... ... ... 3,5 есе өсіп, 541930 адамды құрады. Содан кейін 2010
... ... ... бастап көрсеткіштер төмендей бастады – 473947 адамды құрады, ал
... ... ... жылы ол көрсеткіш тағы да төмендеп 347413 адам тіркелген
... ... ... 5).
Сурет 5 [5].
Қазақстан Республикасында келу туризмі көрсеткіштері бойынша ең
... ... ... 2009 жылы болды – 62117 адам, ең төменгісі 2003
... ... ... 2503 адам ғана елімізге тірист ретінде келген (сурет 6).
Сурет
... ... ... Қазақстан Республикасы бойынша келу туризмі көрсеткіштері, адам [6].
Қазақстан Республикасында
... ... ... туризміндегі елдер түрі бойынша бөлінуін даралатын болсақ, жағдай келесі:
... ... ... елдері бойынша ең жоғары көрсеткіш 2007 жыл тіркелді –
... ... ... адам, ал төменгі көрсетекіші 2003 жылы – 792 адам
... ... ... тыс елдер арасындағы келу туризмі бойынша жоғары көрсеткіш –
... ... ... жылы – 56003 адамды құраса, 2003 жылы тағы да
... ... ... көрсеткіш – 1715 адамды құраған ( сурет 7).
Сурет 7.
... ... ... Республикасы бойынша келу туризмінің көрсеткіштері, адам [6].
Қазақстан Республикасының шығу
... ... ... көрсеткіштері де 2009 жылға дейін өсіп, содан кейін төмендей
... ... ... 2002 жылы 647360 адам болса, 2003 жылы ол көрсеткіш
... ... ... есе төмендеп 37942 адамды құрады. Содан кейін көрсеткіш 286691
... ... ... дейін өскен. 2010 жылы шығу туризмі бойынша 261070 адам
... ... ... келесі жылы 193951 адамға дейін төмендеді (сурет 8).
Сурет 8.
... ... ... Республикасы бойынша шығу туризмінің көрсеткіштері, адам [6].
Ал шығу туризмінде
... ... ... елдерінің көрсеткіші 2003 жылғысы ең төменгі болды – 4541
... ... ... ал 2009 жылы 261871 адам ең жоғары көрсеткіш болды
... ... ... 9).
Сурет 9. Қазақстан Республикасы бойынша шығу туризмінің көрсеткіштері, адам
... ... ... Республикасының ішкі туризмінің көрсеткіштері келесі: 2008 жылы ең жоғары
... ... ... байқалды – 209143 адам, ал 2002 жылы ең төмен
... ... ... тіркелген – 55687 адам ғана тіркелген (сурет 10).
Сурет 10.
... ... ... Республикасы бойынша ішкі туризмінің көрсеткіштері, адам [5].
Қазақстан Республикасы
... ... ... өткізілген жолдамалар саны әр жылда әр түрлі. Статистика агентігі
... ... ... 2002-2004 жылдарға нақты мәлімет болмады. Сондықтан суреттің графигі 2005
... ... ... мәлліметтен басталады – 86435 жолдама тіркелген. Содан 2006 жылы
... ... ... 146548 жолдамаға дейін сатылған, яғни көрсеткіш өскен. Содан көрсеткіш
... ... ... да төмендеп, 125533 жолдамаға дейін төмендеген. Осы көрсеткіш 2009
... ... ... дейін өсіп, 229251 жолдамаға жеткен. Содан кері төмендеу үрдісі
... ... ... (сурет 11).
Сурет 11. Қазақстан Республикасы бойынша өткізілген жолдамалар саны,
... ... ... [5].
Ал осы өткізілген жолдамалардың құны жылдан жылға өсуде, 2002
... ... ... 2034,3 млн теңгеден 2011 жылы 18687,8 млң теңгеге
... ... ... (сурет 12).
Сурет 12.Қазақстан Республикасы бойынша өткізілген жолдамалардың құны, млн
... ... ... [5].
Қазақстан Республикасы бойынша орналастыру объектілерінің саны да жылдан жылға
... ... ... 2002 жылы олардың саны 159 нысан болса, 2011 жылы
... ... ... нысаға жеткен. Тек 2009 жылы сәл ғана төмендеп, содан
... ... ... өскен (сурет 13).
Сурет 13. Қазақстан Республикасы бойынша орналастыру объектілерінің
... ... ... бірлік [5].
Қазақстан Республикасы бойынша орналастыру объектілеріндегі нөмірлер саны бойынша
... ... ... жоғары көрсеткішке 2011 жыл ие – 22441 нөмір, ал
... ... ... төменгі көрсеткіші 2003 жылы тіркелген – 8821 нөмір.
... ... ... нөмірлердің ішінде люкс бөлмелері бойынша жоғары көрсеткіш 2011 жылы
... ... ... ең төмені 1346 люкс бөлме тіркелген. Ал 2002-2004 жылдары
... ... ... тіркелмеген (сурет 14).
Сурет 14. Қазақстан Республикасы бойынша орналастыру объектілеріндегі
... ... ... саны, бірлік [4].
Республика бойынша туристік фирмалардың меншік нысандары бойынша
... ... ... ең жоғары үлес жеке меншік нысандарда 1158 бірлік тіркелген.
... ... ... кейін басқа мемлекеттер меншігінде 44 нысан және шетелдің қатысуымен
... ... ... кәсіпорындар меншігінде – 41 нысан. Ал мемлекет меншігінде 1
... ... ... нысан тіркелген (сурет 15).
Сурет 15 [4]
Қазақстан Республикасы бойынша туристік
... ... ... қызмет көрсеткен келушілер санының серпініне келсек, ол да жылдан
... ... ... өзгеруде. Келу туризмі бойынша 2002 жылы 39,9 мың адам
... ... ... Содан келесі жылы ол көрсеткіш 56,2 мың адамға жетті.
... ... ... жылы ол көрсеткіш тағы да өсіп, 62,1 мың адамды
... ... ... 2010-2011 жылдары көрсеткіштері тағы да төмендей бастады.
Шығу түризмі бойынша
... ... ... жағдай солай болды, 2009 жылға дейін көрсеткіш өсіп, кері
... ... ... бастады.
Ішкі туризмде 2007 жылы 184,4 адам тіркелген болса, 2008
... ... ... 209,1 мың адамды құраған. Содан кейін ол көрсеткіш тағы
... ... ... төмендей бастады (сурет 16).
Сурет 16 [5].
Бөлім 2. Батыс
... ... ... облысының туристтік-рекреациялық потенциалы.
2.1. Батыс Қазақстан облысының физикалық-географиялық сипаттамасы.
Жер бетінде
... ... ... Қазақстан облысы экваторға және нольдық меридианға қарасты
... ... ... 567 және 510461 солтүстік ендік паралельдерінде, сонымен қатар 460291
... ... ... 540351 шығыс бойлық меридиан арасында орналасқан.
Батыс Қазақстан облысы батыстан
... ... ... 585 км-ге, ал солтүстіктен оңтүстікке 425 км-ге созылған.
Батыс Қазақстан
... ... ... көптеген жері Каспий маңы жазығының солтүстік бөлігінде жатыр, Тайпақ
... ... ... оңтүстігіне қарай минустық абсолюттық биіктік бар. Солтүстік-батысында Жалпы
... ... ... жатыр, солтүстік-шығысында Оралмаңылық үстірт үстінде орналасқан. Батыс Қазақстан облысы
... ... ... батысында (Астрахан және Волглград облыстарымен) және солтүстігенде (Саратов, Самара.
... ... ... облыстарымен) Ресей Федерациясымен шектесіп жатыр, ал шығысында Ақтөбе, оңтүстігінде-
... ... ... облыстарымен шектесуде (кесте 1).
Кесте 1.
Батыс Қазақстан облысымен шектесудегі шекарының
... ... ... ұзындығы [9]
Облыс атаулары Батыс Қазақстан облысымен шекаралардың ұзындығы (км)
Астрахан 80
Волгоград 231
Саратов 521
Самара 0 (нүктелік
... ... ... шекарасының жалпы ұзындығы 2274 км-ге (мемлекеттік Ресей Федерациясымен-1400; облыстық
... ... ... 874) тең. Облыстың жерінде келесі батыс европалық елдерді орналастыруға
... ... ... еді: Австрия, Нидерланды және Бельгияны бірге алғанда. Батыс Қазақстан
... ... ... 1932 жылы 10 наурызда құралған, 1962 жылы Орал облысы
... ... ... атын өзгерткен, ал 1992 жылы өзінің алғашқы атауын қайтарып
... ... ... Облыс орталығы-Орал қаласы.
1997 жылдың ортасына дейін 16 әкімшілік ауданға
... ... ... Орал қаласы деп бөлінді. 1997 жылы әкімшілік аудандарды біріктіру
... ... ... басталды. Қазіргі кезде 12 әкімшілік аудан қалды (Кесте 2).
Кесте
... ... ... Қазақстан облысының аудандары мен әкімшілік орталықтары [9]
№ Аудан атаулары Аудан орталықтары
1 Ақжайық Чапаево
2 Бөрлі Ақсай
3 Бөкейорда Сайхин
4 Сырым Жымпиты
5 Жанғала Жанғала
6 Жәнібек Жәнібек
7 Зеленов Переметное
8 Казталов Казталовка
9 Қаратөбе Қаратөбе
10 Тасқала Тасқала
11 Теректі Федоровка
12 Шынғырлау Шынғырлау
13 Орал
... ... ... Қазақстан облысының жер бедері.
Батыс Қазақстан облысының территориясы Шығыс Европа
... ... ... жазығының жалғасы. Сондықтан жер бедері негізінен жазық болып келеді.
... ... ... солтүстігі мен Шығыс бөлігінде онша биік емес қыраттар кездеседі.
... ... ... және оңтүстік бөлігі ойпатты жазық болып келіп, шамамен 490
... ... ... қарай «Қалмақты елді мекені) Каспий саңы дипрессиясы теңіз
... ... ... төмен жататын территориялар) басталды. ОЛ Атырау облысының территориясында
... ... ... теңізіне дейін -28 метр деңгейіне жетеді.
Батыс Қазақстан облысының территориясын
... ... ... географиялық (орографиялық) ауданға бөлуге болады; 1. Жалпы Сырт. 2.
... ... ... алды жарлы биіктік. 3. Орал маңы (Ембі) үстірті. 4.
... ... ... маңы ойпаты. 5. Жайық өзенінің ортаңғы және төменгі
... ... ... аңғары.
1. Облыстың солтүстік бөлігін Жалпы Сырт сілімдері алып
... ... ... жер бедері толқынды, тайыз жәе қырлы болып келеді. Жалпы
... ... ... ең биік жері 80-150 метрге дейін жетеді. Кейбір төбелер
... ... ... деңгейден де асып келеді
Жалпы Сырттың Ақсырт деген сілімдері облыстың
... ... ... ішкерлей еніп жатыр, яғни Жайық өзенінің оң жақ жағасымен
... ... ... қаласының маңына жетеді. Ол Ақборрлы тауы деген атпен бірте-бірте
... ... ... қарай 73 м-ге дейін аласарады. Жалпы Сыртты Шаған және
... ... ... өзендерінің аңғарлары тіліп өтіп, аллювийлі шөгінді жыныстар қалыптастырады. Жер
... ... ... егістікке жыртылмаған тың жерлерден, әр түрлі кіші төмпешіктер мен
... ... ... тұрады.
2. Сырт алды жарлы биіктік – Жалпы Сырт пен
... ... ... маңы (Ембі) үстіртінің оңтүстік беткейлерін алып жатыр. Бұл негізінен
... ... ... маңы ойпатымен аралықта ендік бағытты жіңішке белдеу болып қалыптасқан.
... ... ... өзендердің аңғарларымен солтүстіктен оңтүстікке қарай тілімделіп, бірнеше суайрықтық жазықтықтарға
... ... ... батыс бөлігінде ескі сатылы (террасты) жер сақталған. Олар Каспий
... ... ... суының бірнеше рет көтерілуі және қайту кезеңдерінде пайда
... ... ... шөгінде жыныстардың үстінгі қабатты саздақ аралас ұсақ тастардан тұрады.
3.
... ... ... солтүстік-шығыс бөлігін Орал маңы (Ембі) үстірті алып жатыр.
... ... ... бедері бірнеше өзен аңғарларымен тілімделген. Осы жерден ағып өтетін
... ... ... және Елек өзендерінің негізгі суайрықтарын құрайды. Орташа биіктігі 110-235
... ... ... аралығында. Осы Орал маңы (Ембі) үстіртінде Батыс Қазақстан
... ... ... ең биік нүктесі жатыр. Ол – Ақтау, абсолют биіктігі
... ... ... Орал маңы үстіртін құрайтын жыныстар бор дәуірінде пайда
... ... ... Оның үстіңгі қабатын төрттік дәуірдің сарғыш, сұрғылт саз және
... ... ... қабаттары жауып жатыр, кейбір жерлерінде борлы қабаттар кездеседі. Сондықтан
... ... ... жергілікті халық бұл жерлерге Ақтау, Ақсай, Ақдөң деген атаулар
... ... ... Батыс Қазақстан облысының көп жерін Каспий маңы ойпатының солтүстік
... ... ... алып жатыр. Ойпаттың солтүстік-шығысынан оңтүстік-батысына қарай жер бетінің биіктігі
... ... ... береді.
Көзге бірбеткей тегіс болып көрінгенмен, Каспий маңы ойпаты көптеген
... ... ... өзендердің аңғарларымен, тұйық су қоймаларымен тілімденген.
Жалпы Каспий маңы ойпатында
... ... ... кезінде еріген қар суын жинайтын ойпандар мен көлшіктер, үлкен
... ... ... көп. Кейбір жерлерде үлкен көлтабандардың көлемі едәуір үлкен болып
... ... ... Орташа тереңдігі 2-4 м аралығында, мұнда шұрайлы әр түрлі
... ... ... өседі.
Каспий маңы ойпатында кең тараған жер бедерінің бір түрі
... ... ... сорлар. Олардың тереңдіктері 10-20 метрге жетеді. Сорларға қар еріген
... ... ... су құйылып, бетіне шығып жатқан тұздарды ерітеді. Жаз айларында
... ... ... шілде) құрғап, бетінде тұздың жұқа қабыршықтары қалыптасады. Бұлардың ішінде
... ... ... облыстың батысындағы Арал соры, Әукетай, Түрке соры т.б.
5. Жайық
... ... ... ортаңғы және төменгі ағысының аңғары – жер бедеріне өзінің
... ... ... жылдар бойы ағысының әсерімен бірнеше белгілер қалдырға. Жайық
... ... ... аңғарының солтүстік бөлігінде қазіргі жайылмасынан басқа төрт сатылы жазықтық,
... ... ... оңтүстігінде Каспий маңы ойпатында екі сатылы жазық пен
... ... ... жайлма пайда болған.
Жайық өзенінің аңғары жазықты, жалды, дөңесті болып
... ... ... отырады.
Батыс Қазақстан облысының территориясында жердің беткі қабығының қозғалыс процестері
... ... ... кезде болып тұрған. Соның себептерінен әсіресе тұз қабаты
... ... ... өзгерістерге көбірек ұшырған. Оның қазіргі жер бедеріндегі көрінісі биіктігі
... ... ... м шамасындағы үсті тегіс дөңестер.
Жалпы Қазақстан облысының жер бедері
... ... ... жазық болып келгендіктен, шаруашылыққа пайдалануға өте қолайлы. Дегенмен
... ... ... аудандарда кездесетін сор, сай-сала, жыралар ауыл шаруашылығы жерінің сапасымен
... ... ... Сол сияқты мелиорациялық жұмыстардың дұрыс жүргізілуімен топырақ
... ... ... эрозияға ұшырап отырады.
Батыс Қазақстан облысы территориясының 10%-ін құмды алқап
... ... ... жатыр. Құм оңтүстікте, оңтүстік – шығыста таралған.
Құмның қалыптасуына өзен
... ... ... ағыстарының тигізетін әсері өте зор. Өзен сағаларында жеңіл механикалық
... ... ... тұратын шөгінділер аққан судың, желдің әсерінен құмды алқаптарға айналған.
Облыста
... ... ... және Қаратөбе құмды алқаптары шөл және шөлейт зоналарында жатқанмен,
... ... ... өте бай. Мұнда құм жуасы, жүзгін, қияқ, құмаршық құм
... ... ... т.б. өсімдіктердің түрі кездеседі.
Батыс Қазақстан облысының сулары.
Батыс Қазақстан облысының
... ... ... тұйық алапқа жатады. Бұл негізінен геологиялық құрамына, климатының ерекшелігіне
... ... ... Қазақстан облысының территориясында 200-ден астам өзендер мен өзеншелер. Олардың
... ... ... ұзындығы, Жайық өзенін қоспағанда, 4600 шақырым. Өсы өзендердің ішінде
... ... ... астымының су ағыстары уақытша, жаздың аяғында құрғап кетеді, Өзендердің
... ... ... су қоры 2024 млн текше метр. Осының ішінде тек
... ... ... 8 өзеннің ұзындығы 200 шақырымнан асады. Ең үлкен Жайық
... ... ... Батыс Қазақстан облысының территориясында ұзындығы 500 км.
Облыстың өзендері негізінен
... ... ... суымен қоректенеді. Өзендердің тасуы мен су мөлшерінің молаюы қардағы
... ... ... қорына, оның еру жылдамдығына, топырақтың тоң қабатының қалыңдығына байланысты.
Жайық
... ... ... – бұл өзен өзінің басын Орал тауынан 600 м
... ... ... алады. Оның жалпы ұзындығы 2354 км, оның 500 км
... ... ... облыс территориясынан өтеді. Жайық өзені Каспий маңы ойпатын кесіп
... ... ... Каспий теңізіне құяды. Негізгі арнасында Батыс Қазақстан облысының жерінде
... ... ... салалары қосылады. Оның оң жақ салаларына – Ембулатовка, Быковка,
... ... ... Шаған және Деркөл, ал сол жақ салаларына – Елек,
... ... ... Барбастау және Ащы өзендері жатады. Соңғысы басын Шалқар көлінен
... ... ... да, Жайық өзеніне су мол жылдары ғана қосылады.
Жайық өзенінің
... ... ... бір ерекшелігі, оның төмеңгі ағысында салалары жоқ. Сондықтан су
... ... ... түсуі немесе көтерілуі жоғарғы жақтан келетін су мөлшеріне байланысты
... ... ... өзенінің бастауында жер бетінің деңгейі 637 м биікте,
... ... ... Каспий теңізіне құяр жері - теңіз деңгейінен 27-28
... ... ... төмен жатыр. Сондықтан Жайық өзені арнасының құлай бұрышы
... ... ... шақырым сайын 30 см төмендеп отырады. Ал көршілес жатқан
... ... ... өзенінің құлау бұрышының деңгейі Жайықтан 4 есе аз.
Қараөзен -
... ... ... басын Саратов облысының территориясына кіретін Жалпы Сырттың оңтүстік беткейлерінен
... ... ... Өзеннің ұзындығы – 584 шақырым, су қорын жинайтын ауданның
... ... ... 15600 шаршы км. Қараөзен бастамасында бірнеше кіші салалар қосындысынан
... ... ... орта және төменгі ағыстарында жеке бір арнамен
... ... ... Өзен суының тасуы қар суынан қоректенетін өзендерге сәйкес көктемде,
... ... ... сәуір айының орта шамасында басталады. Суының орташа шығыны 105
... ... ... м/сек. Ең көп мөлшері 1215 текше метр. Қараөзеннің арнасы
... ... ... өзендерге тән иірімді тізбектеліп келеді, онда қалың шабындық шөп
... ... ... бөлікте Қараөзенмен қатарлас ағып жатқан Сарыөзен өзінің басын Жалпы
... ... ... батыс беткейлерінен алады. Ұзындығы 560 км, су жинайтын
... ... ... көлемі 12250 шаршы км. Бұл өзеннің ешқандай тұрақты салалары
... ... ... Сарыөзеннің сі режимі өзімен қатарлас ағатын Қараөзенге ұқсас. Көктемгі
... ... ... тасу кезінен судың ағысы тоқталып, иірімді тізбектерге айналады. Олар
... ... ... су жайылымы ретінде кенінен пайдаланылады.
Осы қос өзеннің шығысында
... ... ... Жалпы Сырттың оңтүстік беткейлерінен алатын бірнеше шағын өзендер жүйесі
... ... ... Олар: Шежін-1, Шежін -2, Паникі, Шығыс Дерін т.б. Бұл
... ... ... Шежін-Балықты ойпатына су жинақтап, белгілі бір мөлшерде су қорын
... ... ... өзенінің сол жақ бетінде бірнеше кіші өзендер жүйесі
... ... ... үлкен кіші Аңқаты, Өлеңті, Бұлдырты, Қалдығайты, Жақсыбай. Бұл өзендердің
... ... ... Орал маңы үстіртінен басталып өздерінің суын Байғұтты ойпаңына жинайды.
... ... ... көп болған жылдары бұл жиалған су Жайық өзенініне барып
... ... ... сол жақ негізгі саласының бірі Елек өзені, Жарық
... ... ... басталады, ұзындығы 640 км. Електің арнасында бірнеше иірімді тізбектері
... ... ... өзені – су жинайтын ауданының көлемі 4900 шаршы км.
... ... ... шығының жылдық мөлшері 150 млн текше метр. Оның
... ... ... %-і көктемгі су тасу кезеңіне келеді.
Жайық өзенінің оң жақ
... ... ... Каспий маңы ойпатының солтүстік шекаралары тұсынан Көшім өзені басталады.
... ... ... өзенінің бастауы Жайықтан 300 метр қашықтықта, яғни бұл Жайықтың
... ... ... арнасынан басталатын өзен. Жайық суының тасу деңгейі жоғары болған
... ... ... оның суы Көшімге құйылады.
Көлдер.
Батыс Қазақстан облысынының территориясында 3260 үлкенді-кішілі
... ... ... бар. Олардың жалпы көлемі 908 шаршы км. Осы көлдердің
... ... ... –інің ғана көлемі бір шаршы шақырымнан жоғары. Сонымен бірге
... ... ... 5 үлкен су қоймалары жасалған.
Батыс Қазақстан облысының көлдері тұйық,
... ... ... болып келеді. Солтүстіктен оңтүстікке қарай ағынсыз тұйық және
... ... ... көптеген көлдердің суы тартылып, құрғап қалады. Көлдердің негізгі қоректену
... ... ... қар суы және жаңбыр суының да үлесі бар. Көлдердің
... ... ... әр түрлі жолдармен пайда болған: 1. Қалдық көлдер. 2.
... ... ... өзен арналарында пайда болған көлдер. 3. Жердің үстінгі
... ... ... шөгіп, су басқан ойпандардағы көлдер. 4. Қолдан жасалған көлдер,
... ... ... қоймалары және тоғандар.
Батыс ойпандардағы облысының ең үлкен, тұщы көлі
... ... ... Орал қаласының оңтүстік шығысында 70 км қашықтықта
... ... ... Шалқар көлінің алып жатқан жаз кезінде көбейеді де, ауыз
... ... ... пайдалануға жарамайды. Шалқар Ашыөзен арқылы Жайық өзеніне жалғасып жатыр.
... ... ... тасқыны көп жылдары бұл өзенше арқылы Жайық суын Шалқарға
... ... ... ал орташа немесе су көтерілуі аз жылдары, керісінше, көлдің
... ... ... өзенге қарай құяды. Соңғы жылдары балық өнімі үшін Шалқар
... ... ... деңгейін сақтау жолында Жайық өзеніне су жеткізетін канал
... ... ... көлдері – Қара және Сары өзендердің құяр сағасындағы тұйық
... ... ... қоймаларының негізгі алабы.
Бұл көлдердің ішінде Сарыайдын, Тұщыбұлақ, Райым,
... ... ... Сарыбұлақ т.б. жағасына елді мекендер қоныстанған, балығы мен аң-құсы
... ... ... Кейбір көлдердің ұзындығы 5-7 км, ені 3-4 км.. Көл
... ... ... көп немесе аз болуы, суының тұщы және ащы болуы
... ... ... келіп құятын өзендер суына байланысты.
Оның су айдынында бірнеше балықтың
... ... ... бар, әсіресе Қаңбақты көлі – сазандардың ерекше дәмдәләгә өте
... ... ... кезден белгілі, тіпті патша сарайына арнайы жіберіліп тұрған деген
... ... ... бар.
Батыс Қазақстан облысының климаттық ерекшеліктері.
Батыс Қазақстан облысы
... ... ... географиялық орны бойынша қоңыржай климаттық белдеудің түбінде орналасқан –
... ... ... климаттық санада біріңғай, бір текті болып келеді. Бұл климаттық
... ... ... ішінде облыс климаттың төрт түрінің бірімен байланысты – континенталды,
... ... ... бойына батыс тасымалдаудың циркуляциялық зонасымен байланысты. Жылдың төрт
... ... ... де өте нақты көрінеді.
Ауаның орташа жылдық температурасы солтүстіктен
... ... ... -14,90-тан -11,000-қа дейін өзгереді (кесте 3), ал ең жылы
... ... ... – шілде айының температурасы солтүстіктен оңтүстікке қарай 22,00-тан 25,400қа
... ... ... көтеріледі.
Кесте 3.
Ауаның орташа айлық және жылдық температурасы, С
... ... ... атауы 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 Жылына
Орал -14,8 -13,6 -7,2 5,3 14,7 20,0 22,5 20,2 13,4 4,8 -3,0 -10,3 4,3
Красновский -13,9 -13,8 -7,2 4,5 14,1 19,6 22,2 19,6 13,1 5,1 -3,7 -11,0 4,0
Ақсай -14,9 -14,3 -8,3 4,8 14,4 19,8 22,5 20,4 13,6 4,9 -3,6 -10,9 3,9
Шыңғырлау -14,5 -14,0 -7,6 4,6 15,0 19,9 22,6 20,6 13,6 4,9 -3,6 -11,0 4,2
Тасқала -14,2 -13,8 -7,5 4,8 14,1 19,7 22,2 20,0 13,0 4,6 -3,9 -10,7 4,0
Екінші Шежін -14,0 -13,6 -7,0 5,5 14,9 20,2 23,4 20,9 14,0 5,5 -3,0 -10,1 4,7
Жымпиты -13,9 -13,6 -7,0 5,9 15,8 20,8 23,7 21,3 14,3 5,7 -2,7 -10,2 5,0
Чапай -13,2 -12,9 -6,6 6,3 15,8 20,7 23,8 21,6 14,7 6,1 -2,6 -9,5 5,4
Ащыөзек -12,4 -11,7 -5,2 6,9 16,0 20,9 24,0 21,8 14,3 6,2 -2,0 -8,1 5,9
Казталовка -12,8 -12,0 -5,5 6,8 15,9 20,8 23,8 21,6 14,5 6,0 -2,1 -8,7 5,7
Жалпақтал -12,8 -12,1 -5,7 7,0 16,2 21,4 24,1 22,1 14,9 6,0 -2,1 -8,7 5,9
Қаратөбе -14,4 -13,1 -6,8 6,2 15,8 21,4 24,3 22,0 14,5 5,5 -2,8 -9,7 5,2
Жәнібек -12,3 -11,8 -4,5 7,4 15,9 21,1 23,2 21,9 15,0 6,5 -1,7 -8,7 5,9
Жаңа Казанка -12,3 -11,7 -3,9 8,4 17,4 22,7 24,5 23,0 15,8 6,8 -1,2 -8,1 6,8
Тайпақ -12,9 -12,3 -5,0 7,7 17,2 22,2 25,4 23,0 15,8 7,1 -2,0 -9,2 6,4
Талап -10,8 -10,0 -2,4 7,2 16,6 21,9 24,5 22,7 15,6 6,9 -0,1 -6,7 7,1
Орда -11,0 -10,4 -3,0 8,8 17,2 22,2 24,4 22,9 16,8 7,4 -0,5 -7,0 7,2
Кестені сипаттайтын болсақ, онда солтүстік аудандардан оңтүстік
... ... ... қарай температура көрсеткіштері төмендеуде, яғни оңтүстікке қарай жылжыған
... ... ... ауа температурасы жылына бастайды. Қыс айында ең төмен
... ... ... Орал қаласында, Ақсай қаласында Шыңғырлау және Тасқала аудандарында байқалады,
... ... ... ең жылы болып Жәнібек, Бөкей Орда аудандары саналады. Ал
... ... ... айларда ең ыстық болып Бөкей Ордасы саналады, төмен көрсеткіштер,
... ... ... 200тан төмен, Ақсай, Шыңғырлау аудындары саналады. Жылдық температураға келетін
... ... ... Ең үлкен көрсеткіш Орда стансасында, ал төмен көрсеткіш Ақсай
... ... ... Бұл тағы да ауа тампературасының солтүстіктен оңтүстікке қарай өзгеруін
... ... ... мезгілінде минималды температура көрсеткіші -300, -350-қа дейін төмендейді. Ал
... ... ... тым қатал қыстарда абсолютті минимум -370, -440-қа дейін
... ... ... ал төмендеген жер бедері жерлерінде -440, -470-ға (кесте 6)
... ... ... дейін төмендейді. Абсолютты максималды температура көрсеткіші 41-450 көрсетеді. Абсолютты
... ... ... және абсолютты минималды температура көрсеткіштерінің арасындағы абсолютты жылдық амплитуда
... ... ... бақылауы бойынша) 850-ты құрайды. Орла қаласында абсолютты минимум
... ... ... тең, ал биік абсолютты максимум Тайпақ және Орда стансаларында
... ... ... - +450.
Батыс Қазақстан облысының жауын-шашын мөлшері.
Климаттың маңызды сипаттамаларының
... ... ... жауын-шашын мөлшерімен байланысты. Орташа жылдық жауын-шашын мөлшері бойынша облысымыздың
... ... ... солтүстігінен оңтүстігі құрғақ болып келеді (сурет 17).
Сурет 17. Орташа
... ... ... жауын-шашын мөлшері, мм (орташа көп жылдық) [9].
Батыс Қазақстан облысының
... ... ... және фаунасы.
Жануарлар дүниесі. Облыс аумағында сүтқоректілердің 70 түрі, құстардың
... ... ... жуық , рептилияның 19, қос мекенділердің 7, балықтардың 51,
... ... ... алуан омыртқасыздардың мындаған түрі және дөңгелек ауыздылар мекендейді. Сүтқоректілерден
... ... ... алуан түрлілігімен ерекшелінетін кеміргіштер де бар. Олардың ішінде әсіресе
... ... ... саршұнақ, кәдімгі саршұнақ, дала алақоржыны, атжалман мен кәдімгі соқыртышқан
... ... ... таралған. Қамысты-қоғалы қалың нудың арасында, кейбір өзендер мен ірі
... ... ... ондатр (су тышқаны) мекендейді. Жайықтың ескі арналарында қайтадан құндыз
... ... ... бастады. Орқоян кең таралған, ал облыстың солтүстік Бөлігінде аққоян
... ... ... дала шақылдағы кездеседі.
Жыртқыштар. Жыртқыштардан қасқыр, түлкі, аққұлақ, ақкіс мекендейді,
... ... ... қарсақ, дала күзені мен борсықты, кейде шұбаркүзенді көруге болады,
... ... ... адырлы құм дарда жабайы мысық бар, кейде бұл ауданда
... ... ... тәрізді ит кездеседі. Оқта-текте тоғай тауығы, кәмшат, еуропа қара
... ... ... тіпті сілеусінді ұшырастыруға болады. Жәндік қоректілерден кәдімгі және құлақты
... ... ... жертесердің бірнеше түрі, жүпартышқан кеңінен таралған, жарқанат едәуір көп
... ... ... түрі бар). Тұяқтылардан киік көп тараған. Жайылмалық орман-тоғайларда бүлан
... ... ... елік мекендейді. құстардың ішінде ең көбі торғай тектестер (120-ға
... ... ... түрі бар).
Орман-тоғай. Орман-тоғайда қызыл торғай, мысық торғай, сарышымшық, қызыл
... ... ... мақтанторғай, құрқылтай, барқылдақ торғай кездеседі. Орман алаңқайларында сұлусары, бақторғай,
... ... ... өзен жағалауларын, ескі арналарды бойлай өскен бұталарда құрқылдақторғай, жасымық
... ... ... Жайық жайылмасының солтүстік бөлігінде шырылдақторғай, сарықасторғайлар бар. Ашық далалар
... ... ... шөлейіт ландшафтарда құстардың түр құрамы едәуір тапшы, негізінен алғанда
... ... ... мен тастақторғай, бұталы ойпаңдардың кейбір жерлерін де шақар сұлусары
... ... ... ғана кездеседі. Түрінің саны жағынан балықшылар екінші орын алады.
... ... ... мен суат жағалауына үя салатын түрлер арасында қызғыш, шалғыншы
... ... ... ларға қарағанда жиі көзге түседі, батпақты жерлерде бірқазан мекендейді.
... ... ... көл шағаласы басым келеді. Су жағалап қаз тәрізділер мен
... ... ... үйрек, ішінара тырна кездеседі. Ұя салатындардан ең көп тарағаны
... ... ... сұр үйрек, шүрегей үйрек және қызыл бас сүңгуір үйрек,
... ... ... айдындарында сұр және ақ құтан, қалбағай, бұйра бірқазан ,
... ... ... және көкбас сұқсыр үйрек ұялайды, көктем мен күзде ұшып
... ... ... жатып үлар аялдайды. Биік шөп арасында безгелдек, кейде дуадақ
... ... ... кездеседі.
Жыртқыш құстар. Жыртқыш құстардан ашық далалық жерлерде дала бүркіті,
... ... ... дала бөктергісі, құладын, тауық тәрізділерден сұр кекілік, шалғындарда бөдене
... ... ... су жағалап батпақ жапалағы ұшады. Облыста бауырымен жорғалаушылардан кесірткенің
... ... ... түрі, жыланның сегіз түрі және тасбақа (батпақты ) бар.
... ... ... өзендері мен көлдері өздерінің балыққа байлығымен және әр алуандығымен
... ... ... Ең көбі тұқты тәрізділер (28 түр), олардың ішінде әсіресе
... ... ... — ақамур мен дөңмаңдай. Тұщы суларда табан, мөңке, сазан,
... ... ... көксерке, т.б. кездеседі. Жайық өзені аса бағалы бекіре тұқымдастарға
... ... ... қортпа) бай.
Омыртқасыздар. Омыртқасыздар ішінде буынаяқтылары, әсіресе жәндіктер (2,5 мың
... ... ... жуық ) көп және қоңыздар басым болып табылады (1,2
... ... ... түрге жуық ). Көбелектер отрядының 400-ге жуық түрі бар,
... ... ... қанатты, тік қанатты және жарғақ қанаттылар 150-200 түрден саналады.
... ... ... түрлі типтегі омыртқасыздар негізінен топырақ қабаты нда таралған. Олардың
... ... ... қара пайымдылар мен ірі құрттардың — 10-15, өрмекші, кенелердің
... ... ... астам түрі бар. Су түбін мекендеушілерден, әдетте, әр түрлі
... ... ... буынаяқтылар мен олардың дернәсілдері (шамамен 100 түрден), сондай-ақ моллюскалар
... ... ... Планктонның негізгі массасын шаян тәрізділер (дафния, циклоптар), қара пайымдар
... ... ... арцелдер), жәндіктердің дернәсілдері, хиромид және басқа лары құрайды
Өсімдіктер дүниесі.
... ... ... флорасында 106 тұқымдасқа жатқызылатын гүлді өсімдіктердің 1300-ге жуық түрі,
... ... ... ішінде күрделі гүлді (220), атбас бұршақты (139), астық тұқымдас
... ... ... көкпек (113), зиягүл (104) түрлері бар. Өсімдіктердің эндимиктік түрлері:
... ... ... гулкекіресі, қатты жапырақты келерия, майысқақ боз, Еділ майқарағайы және
... ... ... Облыстың өсімдік жамылғысында үш белдем (зона) элементі кездеседі. Солтүстіктен
... ... ... дала белдемі өтеді, орталықтың едәуір бөлігі шөл дала немесе
... ... ... белдемге енеді, ал оңтүстік аудандар шөлдің солтүстік шегіне ұласады.
... ... ... өсімдік жамылғысында бір кездері далалық сипаттың басым болғаны байқалады,
... ... ... оны пайдалану барысында табиғи жағдайының өзгеруінен бірте-бірте шөлге айналу
... ... ... етек жаюда. Негізінен нағыз дала зонасы облыстың солтүстік бөлігін
... ... ... жатыр және бұл өңір боз ері бетегелі дала болып
... ... ... дала. Боз даланың оңтүстік шеті Еруслан бастауынан Қараөзен және
... ... ... арқьшы, Ершов кентінен 2025 км оңтүстікке, одан әрі Жалпы
... ... ... сілемдерімен Красный кентіне дейін, Дарьинск арқылы Шалқар көлінің солтүстік
... ... ... содан соң Елек және Қобда су айырығын беле шығысқа
... ... ... етеді. Бұнда далалық боздың ер алуан түрлерімен қатар қыштанақсыз
... ... ... беде, түнгі шегіргүл, дала шиесі, талбұршақ жөне т.б. кездеседі.
Боз
... ... ... белдемі. Боз дала белдемі оңтүстікке қарай бетегелік дала белдеміне
... ... ... Мұнда бетеге айырықша басым болғанымен, оған әр түрлі боз
... ... ... Далада мезофильді шеп түрлері азая түседі, бірақ оның есесіне
... ... ... аласа бадам, шайқурай, тобылғы, сары қара ған мен қара
... ... ... өскен, бұл өсімдіктер ойпаңдарда оқшаулана біткен, осы арқылы дала
... ... ... алақұла етіп көрсетеді. Бұталармен бірге ойпандарды бойлай қауырсынды солтүстік
... ... ... өседі. Ірі ойпандарда бидайың, сұлыбас және түлкі құйрықты шалғындық
... ... ... құмайт топырақты жерлерде жусанды ақшагүл аралас өседі. Шөл дала
... ... ... үлкен бөлігін қамтиды. Солтүстікте бетегелі дала белдемімен ұласып, Жалпы
... ... ... сілемдеріне жақын даса, оңтүстікте Нарын құм дарына және қоңыр
... ... ... ты кең-байтақ ақ және қара жусанды шөлдерге жалғасады. Шөл
... ... ... оңтүстік шекарасы Сайқын станциясы темір жолымен, Жасқұс құм ымен
... ... ... солтүстігі), Қамыс-Самар көлдері арқылы одан әрі Саралжын мен Бесқұдық
... ... ... одан Тайпақ ауылы маңында қара жусанды шөлді айналып өтеді
... ... ... Жайықтың сол жағында оңтүстікке қарай Базартөбеге дейін түсіп, сол
... ... ... Итмұрын көлі мен Жақсыбайдың сағасына қарай бағыт алады. Бұл
... ... ... шөл дала табиғи ерекшеліктеріне қарай кейде ала құм немесе
... ... ... дала деп те аталады. Облыстың оңтүстік бөлігінде (Жәнібек, Жаңақала
... ... ... Ақжайық аудандарында) құм массивтер шетін бойлай топырақ тың күшті
... ... ... байланысты ақжусанды шөл қалыптасқан. Бұл жерде итсигек пен ебелек
... ... ... ал көктемде тез қурап кететін эфемерлер өседі. Сортаңдардағы қара
... ... ... шөл облыстың оңтүстік аудандарында, яғни Жалпақталдан оңтүстік қарай ,
... ... ... маңында, Тайпақтың батысында, Итмұрын көлінің маңында және басқа жерлерде
... ... ... Бұл жерде қара жусанмен аралас ебелек, итсигек, көктемде қоңыр
... ... ... пен мортық көп өседі. Cop топырақ тағы көкпектілі шөл
... ... ... жайылмасының, Казталов, қаратөбе және Ақжайық аудандарының оңтүстігіндегі кең-байтақ өңірді
... ... ... жатыр. Мұнда көкпек аралас жусан, түрлі сораң, ақмамық, бидайың,
... ... ... мортық өседі. Сорлар маңайында қалыптасқан бүйырғынды-көкпекті шөл көбіне облыстың
... ... ... аудандарында ойдым- ойдым болып кездеседі. Жаңақала, Бөкей ордасы, Жәнібек
... ... ... сондай-ақ қаратөбе, Шыңғырлау маңында көшпелі сусымалы құм массивтері бар.
... ... ... бұлар әлі өсімдікпен бекімеген. Облыс жерінде жоғарыда сипатталған белдемдік
... ... ... жамылғысымен қатар көлтабандық, жайылмалық шалғын, кейде сирек орман-тоғай алқап
... ... ... да кездеседі.
Шежін мен Дүре жайылымдары. Шежін мен Дүре жайылымдарының
... ... ... топырағын, Көшім, Жақсыбай , Бұлдырты және т.б. өзен сағаларын
... ... ... сүлы, т.б. аралас өскен көлтабандық шалғын жауып жатыр. Далалық
... ... ... төңірегіндегі сортаң топырақ та негізінен ақмамықты не жусанды-ақмамықты көлтабан
... ... ... жиі ұшырасады. Көптеген жайылмаларды жағалай көкпек басым ажырықты және
... ... ... рынды сораң өсімдік өскен. Қамыс-Самар көлдерінің алаптарында, Жақсыбай жайылмасында
... ... ... құрақты қамыс өседі. Облыстың шөптесін қоры ның басты түрі
... ... ... жайылмалық шалғындар. Жайықтың төңірегінен биіктеу белесті-жалды келетін жайылмаларында бидайың
... ... ... және жусанды-бидайың аралас өскен шалғын көп кездеседі. Жайылмалық шалғындарда
... ... ... миямен араласа бидайың, сұлыбас өседі. Жайылмалардың ең төмен учаскелерін
... ... ... шөбі басым батпақты шалғындар алып жатыр. Облыстың орман-тоғай өсімдіктерін
... ... ... кезде дала тоғайларының негізінен қосымша ылғалды белдемдерге ұштасып келетіні
... ... ... Облыстағы орман алқап тары — жайылмалық орман-тоғай, құмайт массивтердегі
... ... ... алқап және көлтабан ойпандарындағы массивтер түрінде өскен; жайылмалық тоғай
... ... ... өзен аңғарларымен байланысты. Мұнда аралас өскен бұталы үйеңкі, қара
... ... ... ақтерек, шегіршін, көктерек, қайың, емен ағаштары ұзақ уақыт суда
... ... ... бейімделген. құмайт массивтердегі тоғай шегі оңтүстікке қарай сұғына түсіп,
... ... ... солтүстік Ендікке дейін жетеді.
Батыс Қазақстан облысының табиғи жағдайын бағалай
... ... ... келесіні бөлуге болады:
- бір жыл ішіндегі ашық күндер саны
... ... ... қар жамылғысының тұрақсыз және тегіс емес болуы
... ... ... ай бойына);
- суға түсу рекреациялық мерзімінің ұзақ
... ... ... болуы (100-120 күн);
- су ресурстарының алуан түрлі болуы (көл,
... ... ... климаттың құрғақ болуы.
Осы
... ... ... барлығы Батыс Қазақстан облысының табиғи және туристтік-рекреациялық ресурстарын зерттеуге
... ... ... санаториялық-курорттық сауығу және емделу, демалыс үйлері, пансионат, демалыс
... ... ... мекемелері және жалпы туристтік инфроқұрылымның дамуына әсерін тигізеді.
... ... ... 2.2. Батыс Қазақстан облысының рекреациялық ресурстары.
Табиғи-рекреациялық сұраныстар нақты категория
... ... ... адамның іс-әрекеті үрдісінде, ең алдымен өндірістік іс-әрекетінде физикалық және
... ... ... энергияны жою деңгейімен анықталады.
Табиғи ортаның әр түрлі факторлары
... ... ... үлкен әсерін тигізуде, соның ішінде ең бастысы климат.
... ... ... үрдістер демалыс және ойын-сауық орындарын таңдау барысында адамдарға
... ... ... психологиялық әсер тигізеді. Туризм – уақыт және кеңістік ішінде
... ... ... сондықтан адамдар саяхаттау барысында орындарын ауыстыра отырып, бір климаттық
... ... ... екіншісіне ауысып отырады. Сондықтан да туристтік бағыттардың маусымдылығын айта
... ... ... жөн, республикамыздың батыс облысының климаттық жағдайының жағымды және жағымсыз
... ... ... анықтау керек.
Табиғи ортаның тағы бір маңызды элементтерінің бірі
... ... ... жағдайы (өзендер, көлдер, теңіздер). Көптеген туристтер балық аулауды, суға
... ... ... және күнге күюді қалайды. Нәтижесінде су жағдайы туризм және
... ... ... критерийлерін таңдау барысында өте маңызды саналады.
Қазақстан табиғаты өте
... ... ... түрлі, сондықтан да әр бір туристтің сұранысын қанағаттандыра алады
... ... ... ойдамын. Физикалық-географиялық бағытта да өте қызықты. Батыс Қазақстан облысыныңтабиғи
... ... ... де өте коп. Алуан түрлі әдемі ландшафттары тағы бар.
Қазіргі
... ... ... жалпы Қазақстан бойынша республикалық маңыздылығы бар 24 табиғи ескерткіштер
... ... ... (6,35 мың га). Олар туризм үшін өте қызықты
... ... ... танымдылық туризмге). Су және желдің іс-әрекеті нәтижесінде пайда болған
... ... ... шатқалдар,мұздықтар, үңгірлер, қазбалы флора және фауна қорғандары, сирек кездесетін
... ... ... мекендері және т.б. Әр бір осындай ескерткіш өзінің
... ... ... аттрактивті қасиетімен ерекшеліктерімен көзге түседі.
Батыс Қазақстан облысы
... ... ... –климаттық жағдайы бойынша үш зонаға бөлінеді – далалық, құрғақ
... ... ... және шөлейт. Территория жер бедері жазықты. Топырағы – каштанды,
... ... ... сорлы. Бидай-алуан шөпті, жусанды өсімдік басым.
Облыс территориясында көптеген маңызды
... ... ... қазбалар кездеседі, көпшілігі газ және газ конденсатының кең орындары.
Климаты
... ... ... континенталды, жыл бойынша қатты жел соғады, жазда аңызақ жел
... ... ... болады. Облыстың шөлді және шөлейт зонасында орналасқан оңтүстік
... ... ... құрғақшылықтан зардап шегеді. Ол аудандардың басты мамандануы табынды-жайылымды мал
... ... ... Жие қайталанатын құрғақшылық нәтижесінде су қоймалары құрғап, жайлым
... ... ... кетеді, оның соңы мал басының азаюына және экологиялық, экономикалық
... ... ... халықтың әлеуметтік жағдайының төмендеуіне әсер соқтырады.
Облыстың барлық жеріне атмосфералық
... ... ... тұрақсыздығы және аз болуы тән.
Облыстағы экологиялық жағдай жарты ғасырдан
... ... ... уақыт әскери ядролық полигондардың жағымсыз іс-әрекеті және Жайық
... ... ... экожүйесінің бұзылуы нәтижесінде нашарланып отыр. Көміртек – сутек шикізатының
... ... ... өсуі атмосфераға, топыраққа, суға тасталатын лас заттардың өсуімен
... ... ... іске асады.
Жайық маңында туризмға әсер тигізетін факторлардың бірі –
... ... ... географиялық орны: облыс территориясында далалық және шөлейт зонасы ерекше
... ... ... түседі. Жайық маңының климаттық жағдайын ескере отырсақ туристтік
... ... ... негізінен сәуір-қазан аралығындағы жаз мезгілінде маусымдық демалыс өткізуге
... ... ... саналады.
Бүгінгі таңда туристтік фирмалар жие жағдайда туристтерді тарту
... ... ... облысымыздың табиғи және мәдени-тарихи ресурстарын алып отыр.
... ... ... экскурсиялық қызмет көрсетуге тапсырыс ең алдымен оқудағы жастардан ғана
... ... ... Себебі, ең алдымен туризмнің қазіргі таңдағы материалды-техникалық базасы кем
... ... ... 80% реконструкцияны және капиталды жөндеуді талап етіп отыр.
Халықаралық, мемлекеттік
... ... ... жеке деңгейлерде туристтік салада саясатты координациялау және жоспарлауға үлкен
... ... ... аударылады. Көптеген бағдарламалар қабылданып жатыр, соның ішінде аудандардағы туризм
... ... ... объектілерін дамыту.
Батыс Қазақстан облысының табиғат - қорығы қоры нысандары.
... ... ... Батыс Қазақстан облысының аймағында мемлекетік және облыстық маңызы бар
... ... ... қорығы қорының 10 нысаны жұмыс жасайды. Олардың ішінде үшеуі
... ... ... маңызы бар ерекше қорғалатын табиғи аумақтар. Олар - Кирсанов,
... ... ... және Жалтыркөл зоологиялық қаумалы.
Кирсанов зоологиялық қаумалы бұлан, қабан,
... ... ... борсық, түлкі, қоян, өзен құндызы сияқты сирек кездесетін жануарларды
... ... ... қалу мен өсіру мақсатында ұйымдастырылды (сурет 18).
Сурет 18. Қаумалдың
... ... ... 61,1 гектарды құрайды, облыстың Бөрлі, Теректі және Зеленов аудандарының
... ... ... орналасқан [8]
Жануарлар әлемін қорғау жөнінде қорықты ұйымдастыру табиғат
... ... ... аман-сау сақтап қалуға себеп болды. Осының арқасында өңірдегі сирек
... ... ... жануарлар түрлері сақталынды. Быковка және Ембулатовка өзендерінің жайылмалары бойымен
... ... ... көбейіп, жерсінді.
Қаумал аумағы жайылмасында Орал өңірінің далалық табиғи
... ... ... бірегей тамаша еменді және үйеңкі ормандары сақталған. Олар жануарлар
... ... ... өсімдіктердің сирек түрлері үшін керемет жағдайлар жасады, олардың көбісі
... ... ... Батыс Қазақстанда ғана кездеседі.
Өсімдіктер әлемі өте қызықты. ҚР
... ... ... кітабына енгізілген өсімдіктердің көптеген түрлері таратылып қана қоймай, сансыз
... ... ... Мысалы: емен, қурай, қабыржақ, бүлдірген, алма ағашы, қарақат, мойыл
... ... ... құрайды. Бұнда облыстағы сирек өсімдік түрлеріне: бетір, шыбынсалы, қосбас,
... ... ... сүйелшөптер тән[8].
Бударин зоологиялық қаумалы жануарлар мен құстардың сирек
... ... ... европалық қара күзен, орман сусарысу тышқандар, аққұйрық суқарақұс, құрды
... ... ... қалу мен өсіру үшін, қорықты мекендейтін жануарлар әлемінің табиғи
... ... ... сақтауға, сонымен бірге басқа жануарлар түрлері: қабан, қоян, түлкі,
... ... ... бұлан, елік, борсықты өсіру мен пайдалануға ұйымдастырылды (сурет 19).
Сурет
... ... ... Қаумалдың ауданы 80,0 гектарды құрайды, Ақжайық және Зеленов аудандарында
... ... ... [8]
Қаумал аумағында басқа аудандарда жануарлардың бағалы түрлері: бұлан,
... ... ... қабан, қоян, ондатраның мекендеуі, көбеюі және сақталуы үшін барлық
... ... ... жинақталған.
Бұдан басқа, қаумал аймағы Орал өзенінің жайылмасындағы сирек
... ... ... су жаңғағы мен су папоротник-сальвиниясының мекендейтін ең оңтүстік жері.
... ... ... арқасында сальвиния сақталып қана қойған жоқ, сонымен бірге Көшім
... ... ... және оның су қоймасында Қамыс-Самар көліне дейін орналасты. Қаумалды
... ... ... орман өсімдіктерін қалпына келтіруге септігін тигізетін болады.
Соңғы жылдарда
... ... ... қорықты ұйымдастыру - тек жануарлар әлемін ғана емес, барлық
... ... ... кешендерді аман-сау қорғауға септігін тигізді.
Жалтыркөл зоологиялық қаумалы
... ... ... Қызыл кітабына енген құстардың сирек түрлері: бұйра бірқазан, ақбас
... ... ... қарабайлар, қылаң қарабас шағала және т.б. сақтап қалу және
... ... ... мақсатында, сонымен бірге жануарлардың басқа түрлері: қабан, қоян, түлкі,
... ... ... сұр қаз, үйректі өсіру мен пайдалану ұйымдастырылды (сурет 19).
... ... ... ауданы 19,0 гектарды құрайды, ол Жаңақала ауданында орналасқан.
Жалтыркөл
... ... ... су айдыны жан-жағынан жіңішке жапырақты қоға, қамыс қопасымен қоршалған.
... ... ... алқабының ені 50-ден 200 м-ге дейін. Өзеннің оңтүстік және
... ... ... жағаларында жыңғыл қопалары мол.
Сурет 19. Өзен жағалауларын батыстан, шығыстан
... ... ... солтүстіктен ақ жусанды өсімдіктері қоршайды [8]
Қаумал аймағында 70-ке
... ... ... құс түрі мекендеп, ұя салады. Оның ішінде 14 Қазақстанның
... ... ... кітабына енгізілген. Олар: бұйра бірқазан, лашын, ақбас тырнасы, сұңқылдақ-аққу,
... ... ... аққұйрық суқарақұс және тағы басқалары. Сүтқоректілерден дала тышқаны мекендейді.
... ... ... ортаны, өндіріс жағдайларды жақсарту және Қазақстан Республикасының Қызыл кітабына
... ... ... сирек кездесетін және жоғалып бара жатқан өсімдіктер мен жануарлар
... ... ... қорғау мақсатында Батыс Қазақстан облысында ерекше қорғалатын 7 табиғи
... ... ... құрылды.
«Дубрава» жергілікті маңызы бар мемлекеттік ботаникалық қаумалы
... ... ... ауданы Жамбыл ауылының солтүстік бетінде Орал өзенінің сол жақ
... ... ... орналасқан. Көлемі 6 га жерді алып жатыр. Бұл қорық
... ... ... теңдесі жоқ емен, жаңғақты ормандарды және қоңыраугүлдер, прапорник-орляк, страусопер,
... ... ... қараңдыз және басқа да сирек кездесетін өсімдіктерді сақтау мақсатында
... ... ... Емендердің биіктігі 15-20 метрге дейін жетеді (сурет 20).
Сурет 20.
... ... ... қаумалдағы емен ағашының жапырақтары.
«Үлкен ешкі (Большая Ичка)» жергілікті маңызы
... ... ... табиғат ескерткіші- бұл ескерткіш табиғи ландшафты сақтау мақсатында
... ... ... «Большая Ичка» Тасқала ауданында орналасқан. Көлемі 175 га.
Шығыс
... ... ... тау баурауындағы бұлақтың қасында бұталары бар қалақай алқабы сақталған.
... ... ... орманда сағақты гүлтәжі, жаужапырақ, батпақты калужница, орман бүлдіргені, бүлдірген,
... ... ... мойыл, қайызғақшөп және басқа да сирек кездесетін шөптер бар.
... ... ... әлемінен қыран, суыр, безгелдек, удод және қоян, түлкі кездеседі.
... ... ... «Селекционный» жергілікті маңызы бар мемлекеттік ботаникалық қаумалы - ескерткіш
... ... ... өзені мен бетегелі даланың иінінде Маштаков ауылынан 1,5 шақырым
... ... ... орналасқан. Ескерткіш тобылғы және бидайық-арпабас кокорайлары бар түрлі-түсті бетегелі
... ... ... табиғи кешенін сақтау мақсатында құрылды.
«Садовское көлі» жергілікті
... ... ... бар ландшафтты табиғат ескерткіші - бұл ескерткіш «Садовское» көлінің
... ... ... табиғи кешенін сақтау мақсатында құрылды. Облыс орталығының солтүстік бетінде
... ... ... Көл Шаған өзенінің оң жағында орналасқан, оның ауданы
... ... ... га шамасында (сурет 21).
Сурет 21. Садовское көлі.
Көл рекреациондық, су
... ... ... гидрологиялық және басқа әр-түрлі функцияларды орындайды. Солтүстік және оңтүстік
... ... ... қамысты-қоғалы сілемдер бар. Көлдің ішкі жағында сирек кездесетін ақ
... ... ... бар тал өсетін алқаптар жатыр.
«Ақ-Құм» жергілікті маңызы
... ... ... ландшафтты табиғи қаумалы - Қорық Шыңғырлау және Қаратөбе
... ... ... аумағында орналасқан, оның көлемі 9042 га. Бұл қорық
... ... ... кездесетін өсімдіктерді, жануарларды сақтау, қалпына келтіру және өсімін молайту,
... ... ... құм ландшафтын сақтау мақсатында құрылды (сурет 22). Қуағаш өзені
... ... ... орманды алқаптар, батпақты жерлер, дөңесті құм шұңқырлары және жерасты
... ... ... алып жатыр.
Сурет 22. Қуағаш өзені
Қараағаш аумағында Қазақстанның Қызыл кітабына
... ... ... алып соқыр тышқан кездеседі. Қорықтың оңтүстік беткейінде Қарасу жылғасының
... ... ... Қаратал орман сілемі орналасқан. Мұнда папортник өсетін қайың алқабы,
... ... ... айналасында әр түрлі шөп өсетін көкорай бар. Орман батпақты.
... ... ... шәңкіш, крушина өседі. Қорықтың солтүстік аумағында ауданы шамамен 5
... ... ... жер Қайыңды орманы алып жатыр. Оның айналасында әр түрлі
... ... ... өсіп тұр. Қорықтың батыс бөлігінде Сегізсай жырасы орналасқан. Мұнда
... ... ... көктерек ағаштары өседі. Төмпешіктердің баурайында құмды желден қорғап тұратын
... ... ... бұталары бар.
«Миргород» жергілікті маңызы бар мемлекеттік ботаника-зоологиялық қаумалы
... ... ... Бөрлі ауданының аумағында орналасқан, көлемі 3950 га жерді
... ... ... жатыр (сурет 23). «Миргород» қорығының өсімдік әлемінде гүлдейтін өсімдіктердің
... ... ... түрі, ал реликт өсімдіктерінің төрт түрі бар. Қорықта қызғалдақтар,
... ... ... өсетін түрлі-түсті дала жақсы сақталған. Қазақстанның Қызыл кітабына енгізілген
... ... ... қоңырбас өсімдігі тек осы жерде өседі.
Сурет 23. Миргород қаумалы
Дала
... ... ... қатар ырғай, ұшқат, жостер, мойыл тіпті жабайы алманы кездестіруге
... ... ... Арқалық пен шұңқырдың ең терең түптерінде шоқылар аралығында қайыңдар
... ... ... көктеректі тоғайы бар. Утва өзенінің иірімінде қорғауға алынған ақ
... ... ... өсімдігі сақталған. Қорық аумағында сирек кездесетін және жойылу жағдайы
... ... ... отырған құстар мен жануарлар түрлері: дуадақ, безгелдек, ақбас тырна,
... ... ... қыраны, ал балықтардан: шортан, алабұға, мөңке балық, қара балық
... ... ... «Орда» жергілікті маңызы бар мемлекеттік ботаникалық қаумалы - бұл
... ... ... нарын құмдарының бірегей қарағайлы және теректі ормандарын, сирек кездесетін
... ... ... мен жануарларды, сондай-ақ жалпы ауданы 16405 га жерде табиғи
... ... ... эталонды аймақтарын сақтау мақсатында құрылды (сурет 24-26).
Орман отырғызу
... ... ... сонау 19 ғасырдың басында қолға алынып, өсімдіктің ерекше түрі
... ... ... болған. Кезінде бекітілген толқынды-жазықты құмдарда түрлі дақылдар мен шөптер
... ... ... Сондай-ақ теректер және дүзгін, астролог бұталары да бар. Үлкен
... ... ... жер асты сулары жақын ағатындықтан (2 м. дейін), бұл
... ... ... қырым қарағайы, ақ қараған, қара қандағаш, аморфа, сары қараған,
... ... ... ағаштары отырғызылады. Көптеген шұңқырларда 75-80 жыл өмір сүрген қарағайлы
... ... ... қалыптасқан.
Сурет 24.
Сурет 25. Құм ортасындағы қарағайлар.
Батыс Қазақстан облысының тек
... ... ... жерлерінде ғана жиде мен нарын теректер тоғайлары сақталған. Жануарлар
... ... ... маңызды жануарлардың бірі - сүтқоректі - ақбөкен де кездеседі.
... ... ... саны қыс мезгілінде тығыздала түседі, кейде бұл құмда қара
... ... ... жүреді.
Сурет 26. Қыс мезгіліндегі «Бөкей Орда» мемлекеттік табиғат қорығы.
Шалқар
... ... ... Батыс Қазақстан облысында Орал қаласынан 100 км қашықтықта
... ... ... Бұл табиғи су қоймасы өте көне, осы жерде болған
... ... ... теңізінің қалдығы.
Шеңбері бойынша көл 206 км, ұзындығы 19 км
... ... ... ені 15 км. Тереңдігі 18 км жетеді. Суы тұзды.
... ... ... құрамында тұзды қышқылдар, кальций гидрокарбонаты, магний және т.б. өмірге
... ... ... минералды элементтер бар. Ал бұл көлдің суы теңіз суынан
... ... ... айырмашылығы жоқ, ал экологиялық жағдайы бойынша көптеген теңіз
... ... ... артық.
Шалқар көлінің үстінен ұшақпен ұшқан кезде шеті жоқ даланың
... ... ... ашық көк түстік шай табаққа ұқсайды.
Көлдің тереңдігі үлкен емес,
... ... ... күні бетін толықтау ақ толқындар басқан шыншыл теңізге ұқсап
... ... ... әсіресе жағасында. Көлдің төмен тұздалған азыққа толы сулары көптеген
... ... ... және құстардың мекендеуіне жақсы жағдай болады. Бұл жер көптен
... ... ... балық және құс аулау орны саналады.
Судың гидрографиялық режимі түгелімен
... ... ... теңізіне байланысты.
Соңғы жылдар бойына көл судың деңгейі бойынша жағымды
... ... ... көлін ғылыми тұрғыда зерттеу 20 ғасырдың басында басталды. Сантас
... ... ... етегі саналаған тұзды төбенің орнында көлдің пайда болуы ғылыми
... ... ... негізделген. Борлы Сантас тауы Шалқар көлінің солтүстік жағасында орналасқан.
... ... ... Ол созыңқы түрде оңтүстіктен солтүстікке 7-8 км қашықтыққа созылып
... ... ... Таудың биіктігі ондай биік емес, шамамен 20 км, бірақ
... ... ... бетінен биіктен көрінеді.
Осы жерден көп алыстамай емдік қасиеттеріне бай
... ... ... көл орналасқан. Жаздың ыстық уақытында бұл жерге көптеген адамдар
... ... ... келеді.
Шалқар көлі – табиғат ескерткеші, мемлекетпен қорғалады.
... ... ... Сөйтіп, рекреациялық ресурстардың кішкене болса да
... ... ... бар жерде мәдени-танымдылық туризм түрін дамытуға болады. Бірақ
... ... ... жаппай түрде дамыту үшін мәдени мұра объектілерінің нақты бір
... ... ... керек, соның ішінде:
• Археология ескерткіштері.
• Ландшафт архитектурасы ескерткіштері.
• Культтық архитектура.
• Кішкене және үлкен
... ... ... қалалар және мекендер.
• Мұражайлар, театрлар.
• Этнография объектілері.
• Халық кәсібі және қолөнер.
Бұл әлі
... ... ... толық емес тізім, бірақ Батыс Қазақстан облысында мәдени-танымдылық туризмді
... ... ... туризмнің бір бөлшегі ретінде дамытуға жол береді[8].
2.3 Батыс Қазақстан
... ... ... қонақ үй шаруашылығы.
Бүгінде ізеттілік индустриясы - бұл өңірдің немесе
... ... ... орталықтың шаруашылығының қуатты жүйесі және туризм экономикасының маңызды
... ... ... үй бизнесі туризм және ойын-сауық индустриясы деп аталатын
... ... ... ауқымды сегменттің құрамдас бөлігі болып табылады.
Қонақ үй кәсіпорнының
... ... ... функциясы тұрғындарға уақытша тұратын үй ұсыну болып
... ... ... үй индустриясы кәсіпорындарының нарығын қоғамдық-экономикалық құбылыс ретінде айқындауға болады,
... ... ... қонақ үй өнімін белгілі бір уақытта, белгілі бір
... ... ... сату-сатып алуды қамтамасыз ететін сұраныстар мен ұсыныстарды біріктіреді.
Қонақ
... ... ... қызметтері нарығы қонақ үй кәсіпорындары мен қонақ
... ... ... қызметтерін сатып алушылар ретіндегі субъектілердің болуымен сипатталады.
Қазақстанда қонақ үй
... ... ... дамыту үшін барлық мүмкіндіктер бар.
Республиканың бай тарихы,
... ... ... сирек кездесетін тарихи ескерткіштері, өзіндік мәдениеті, саяси тұрақтылық,
... ... ... барынша ашықтық және оның ынтымақтастыққа дайындығы – осының
... ... ... туристік сияқты қонақ үй саласының да жедел
... ... ... ықпал етеді.
Кәсіпорын қызметінің мақсаты оған қатысушының материалдық әл-ауқатын жақсарту
... ... ... табыс табу болып табылады.
... ... ... үй кәсіпорнының негізгі функциясы клиенттерге уақытша тұратын орын ұсыну
... ... ... табылады.
Қонақ үйдің негізгі белгілері мыналар:
- номерлік қорлардың болуы;
-
... ... ... қызметтер жиынын көрсету (номерлерді, санитарлық тораптарды жинау, төмек-орынды күн
... ... ... жаңарту, номерлерде қызмет көрсету);
- қосымша қызметтердің белгілі түр-түрлерінің
... ... ... қонақ үйлерде төрт негізгі қызмет топтары қарастырылған:
• орналастыру;
•
... ... ... бос уақыт;
• тұрмыстық қызметтер көрсету.
Олар негізгі, қосымша және
... ... ... қызметтерді қамтиды.
Қандай қонақ үйдің болмасын қажетті шарты
... ... ... негізгі қызметінің болуы: орналастыру және тамақтандыру.
Орналастыру қызметін ұстау
... ... ... пайдалану үшін арнайы орын-жайлар ұсынылады (қонақ үй номерлері),
... ... ... қонақ үйдің құрамы тікелей көрсететін қызметтері ұсыну
... ... ... табылды: қонақтарды қабылдайтын және ресімдейтін портье, қонақ үй номерлерін
... ... ... жәнен т.б.
Қонақтарға қызметтер көрсету әр түрлі процестерден тұрады:
... ... ... (ас үйде тамақ дайындау), сауда (пайдалану үшін дайын
... ... ... алкогольді және алкогольсіз ішімдіктерді сату), сервистік (мейрамханада, барда,
... ... ... қонақ үй номелерінде официанттардың қызмет көрсетулері).
Қосамша және басқа қызметтерге
... ... ... бассейн, спорт, конференц-залдар, сөйлесіп отыру залдары, автомобильді жалға алу,
... ... ... тазалау, жуу, шаштараз, массаж кабинеті, және басқалары кіреді.
Қазіргі
... ... ... қосымша қызметтер қонақ үй кәсіпорнының нарықтық тартымдылығын
... ... ... ерекше маңызға ие болуда.
Тәуелсіз кәсіпорын болсын немесе ішінара
... ... ... үй корпорациясы болсын барлық отельдердің негізгі міндеті
... ... ... белгілі бір қажеттілігіне қызмет етуді, сонымен қатар оның
... ... ... пайда түсіруді білдіреді.
Мотель – отельдің бір түрі, шағын
... ... ... үй. Мотель жол бойы қонақ үйін білдіреді.
Әдетте мотельдер бір
... ... ... екі қабаттан тұрды, қосымша қызметтер мен номерлер түрлері
... ... ... сондықтан тұру құны да соған сәйкес болады.
Ғимарат
... ... ... номерлерден ғана тұрады. Мотельдің айырмашылығы – номерлердің есіктері парковка
... ... ... шығады. Номерлердің жағдайы қарапайым, бір түнеп шығып, сапарды
... ... ... әрі жалғастыруға арналған.
Мотельде ақы төлеу жеке әкімшілік
... ... ... орналасатын тіркеу тұғырында жүзеге асырылады.
Көптеген адамдар үшін, әсіресе
... ... ... автомобильдерімен үнемі жүріп-тұратын, мотельдерде тіркеу рәсімінің ұзақ уақытты
... ... ... ыңғайлы болып келеді, машинаң да көзіңнің алдында тұрады; даладан
... ... ... номерге кіру де мүгедектер үшін өте қолайлы. Мотельдің
... ... ... кемшілігі қауіпісіздік деңгейінің төмен болуы, сондай-ақ қызмет
... ... ... түрінің аздығы болып табылады.
Қонақ үй нарығын
... ... ... бәсекелестіктің нақты белгіленген белгілері бар монополиялық бәсекелестік
... ... ... ретінде сипаттауға болады:
- Нарықта қонақ үй бизнесі саласында
... ... ... істейтін кәсіпорындар көрсететін қызметтер туралы ақпараттары
... ... ... сатып алушылар саны барынша жеткілікті.
Әлеуетті сатып алушыларды қонақ
... ... ... және көрсетілетін қызметтер туралы хабардар етуге бағытталған белсенді
... ... ... және жарнамалық саясатты міндетті түрде өткізу;
- Нарықта барынша көп
... ... ... жұмыс істейді, олардың қызметтері сараланған; сәл ғана айырмашылығы
... ... ... бірінде ақылы автотұрағы бар; біреуінде жоқ және
... ... ... Фирмалардың бірде бірі осындай қызметті көрсетпейтіндіктен оның
... ... ... алдындағы билігі басым.
Сонымен қатар нарықта сипаты бойынша
... ... ... болуы фирманың бағаны көтеруіне шек қояды, өйткені
... ... ... осындай қызметтердің болуы олардың бағасына барынша әсер етеді.
... ... ... нарықта бағалық бәсекелестік әдісі жоқ;;
- Олигополия элементтері
... ... ... барынша жоғары кедергілер келтіреді:салаға ену үшін м ол капитал
... ... ... қажет,қонақ үй құрылысы мен қажетті жабдықтар өте қымбат
... ... ... қатар саладан шығу ешқандай кедергімен шектелмеген: қонақ
... ... ... ғимаратын қайта жабдықтау қиын емес, номерлерді офис ретінде
... ... ... беруге болады және т.б. Осындай кіріс және шығыс
... ... ... арақатынасы бизнесті бірқатар сақтандыра алады.
... ... ... Нарықты дамытудың болжамды бағасы, күтілетін өзгерістер Қазақстан өзінің қонақжайлылығымен
... ... ... танылған ел. Сонымен қатар қонақ үй және туристік бизнес
... ... ... әлі жетілмеген. Туристер Қазақстанға келуге асықпайды, демалыс базалары
... ... ... қолайлылығы, аумақтарының тазалығы, номерлердің бағасы тым жоғары.
Қазақстанда қонақжайлылық
... ... ... кәсіпорындарын дамытудың негізгі үрдістері:
- нарықта халықаралық қонақ үй
... ... ... пайда болуы;
- шағын кәсіпорындар мен баламалы қонақ үй нысандары
... ... ... белсенді дамыту (сөткелік пәтерлер);
- алдағы 2-3 жылда туристер легін
... ... ... және қонақ үй жұмыстарының көрсеткіштерін жақсарту;
- 4* мен тәуліктік
... ... ... қызметтеріне белсенді сұраныс;
- қонақжайлылық индустриясына жаңа компьютерлік технологияларды
... ... ... Маркетинг стратегиясы. Қонақ үй маркетингінің ерекшелігі
... ... ... қонақ үй өнімінің, оның уақыт және кеңістік аралығында
... ... ... ерекшелігіне байланысты болады. Қысқа уақыт ішінде номірлер санын барынша
... ... ... оларды сату үшін сақтау және оларды тұтынушыларға
... ... ... мүмкін емес.
Қонақ үй қызметтеріне деген сұраныс тұрақты емес,
... ... ... уақыт мерзіміне байланысты болады, маусымдық ауытқулар болып тұрады. Қонақ
... ... ... өндірісі өнімі барынша аз ауыспалы шығындарға қарамастан жоғары
... ... ... шығындарды талап етеді. Тұрақты болып тұратын шығындар қызмет
... ... ... клиенттер (қонақтар) санына тәуелсіз ал ауыспалы шығындар тәуелді
... ... ... бір маусымда қосымша үлкен құрамды тартуды талап етеді, бұл
... ... ... жағдайда қонақ үй патриоты бола алмайды. Ол қалыпты
... ... ... уақтылы және сапалы қызмет көрсетуге мүдделі емес. Бұдан
... ... ... тұрақты шығындарға қаражаттың жетіспеу қонақ үй өнімінің
... ... ... төмендетеді.
Кәсіпорында өндірісті ұйымдастыру мен қызмет көрсетуді мынадай принциптерді
... ... ... отырып жүзеге асыру ұсынылады:
1. Қызметтер бәсекелестігінің тұрақты мониторингі және
... ... ... жетілдіру жұмысы.
2. Сұранысты қалыптастыру, имиджді қалыптастыру және
... ... ... клиенттерді бекіту бойынша шаралар кешенін пайдалану.
Маркетингтік стратегия қонақүй
... ... ... өткізуді ұйымдастыруды білдіреді. Мақсаты – халықтың барлық тобының
... ... ... жетімдігі. Кәсіпорын екі бағыт бойынша: қолма-қол және қолма-қол
... ... ... есеп айырысу арқылы есеп айырысуды жоспарлауда.
Маркетинг сегментациясы табыстары әр
... ... ... (орташа, жоғары) клиенттердің сұранысын қанағаттандыруға бағдарланған.
Жарнама науқаны
... ... ... түрлі бағыттарда қалыптасады:
- интернетте сайт орналастыру;
- қызметтер түрлерін, бағаларын
... ... ... отырып баспасөзге ақпарат беру;
- қалқандар, көрсеткіштер;
- желілік жарнама;
- кітапшалар,
... ... ... буклеттер және т.б..
Кәсіпорын бюджетіне жарнамаға арналған ай сайынғы
... ... ... енгізілген.
Техникалық
... ... ... үрдіс. Қонақ үй қызметтерінің ерекшелігі
... ... ... қызмет көрсету ерекшеліктерімен және технологиясымен айқындалады. Қонақ үй
... ... ... көрсетудің технологиялық процесі мыналарды қамтиды:
- қонақ үйге кіреберісте қарсы
... ... ... қонақтың құжаттарын тіркеу, ресімдеу және орналастыру;
- номерде қызмет көрсету;
-
... ... ... кезінде қызмет көрсету;
- мәдени сұранымдарды қанағаттандыру, спорт, сауықтыру және
... ... ... қызметін көрсету;
- кетуін ресімдеу, шығарып салу.
... ... ... Ұйымдастыру, басқару және құрамы. Кәсіпорында директор жалпы
... ... ... жасайды. Басқарушы әкімші мен қосалқы құрамның жұмысын бақылайды.
... ... ... құрам әкімшіге бағынады.
Кәсіпорынның ұйымдастыру құрылымы төменде көрсетілген түрлерден
... ... ... (сурет 27).
Сурет 27. Ұйымдастыру құрылымы [7].
Құрамды басқарудың келтірілген
... ... ... жүйелікке жатқызуға болады. Ол директордың кәсіпорын жұмысын жедел
... ... ... және жағдайдан хабардар болуына мүмкіндік береді.
Кәсіпорын мамандары –
... ... ... бас бухгалтер, әкімші.
Батыс Қазақстан облысында жалпы республика
... ... ... сияқты рекреациялық мақсатта терииториялар да, туристтік қызметтің мекемелері, қонақ
... ... ... және демалыс базалары өте әр келкі орналасқан.
Әр бір
... ... ... туристтерді орналастырудан басталады. Әрине оған көп жағдайлар байланысты. Өйткені
... ... ... база, қонақ үй, кемпинг туристтердің демалыс орындары саналады, сондықтан
... ... ... жерлер әдемі жоспарпланған, өте жақсы жасалған, қажетті ыңғайлықтары болып,
... ... ... көңілінен шығуы керек.
Турбазалар мен қонақ үйлердің орналасуы жалпы
... ... ... республикадағы туристтік-рекреациялық объектілердің орналасуының географиясын қайталап отырады. Басқа
... ... ... айтқанда, түнеу базаларындағы орындар саны бойынша туристтік бағытта
... ... ... саналатын облыстарда көп, ол Батыс Қазақстан облысы, Алматы, Оңтүстік
... ... ... облысы және т.б.
Төменде Батыс Қазақстан облысында орналасқан қонақ үйлеріне
... ... ... демалы базаларына қысқаша сипаттама беріледі:
Орал қаласының қонақ үйлері:
1. «Пушкин»
... ... ... үйі ****
Мейманханада 12 апартамент және 41 нөмір бар.
... ... ... бөлмеде желісіз Интернет, кондиционер жүйесі, мини бар, кабельді теледидар
... ... ... халықаралық телефондық байланыспен қамтамасыз етілген. Қосымша көрсететін қызметтері:
... ... ... жүргізуге арналаған бөлме, тренажер залы, кір жуу, массаж, парковка,
... ... ... қарсылау және шығарып салу (сурет 28).
Бір кісілік стандарт
... ... ... - 21600 тг. Люкс - 36000 тг.
Екі кісілік стандарт
... ... ... - 24000 тг. Супер люкс - 72000 тг.
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... Сурет 28. Пушкин қонақ
... ... ... «Park Hotel» қонақ үйі****
Шаған өзенінің әдемі жағалауында орналасқан
... ... ... экологиялық тұрғыда ең таза жерінде облысымыздағы жалғыз жаңа
... ... ... үй кешеңі және қаланың іскери орталығына жақын орналасқан (сурет
... ... ... Мейманхана қала орталығынан 6 км, темір жол вокзалынан
... ... ... км және әуежайдан 15 км қашықтықта орналасқан. Мейманхана әуежайдан
... ... ... қызметін іске асырады.
Мейманханада 46 нөмір бар, оның 12 стандартты
... ... ... 20 жақсартылған және 12 – люкс нөмірлер. Спорттық-сауықтыру орталығы
... ... ... Сонымен қатар, қазіргі заманның талабына сай 100 адамға арналған
... ... ... да бар. Екі деңгейлі мейрамхана, қатарынан 300 адам сыйғызатын
... ... ... Орал қаласындағы ең үлкен саналады. Фин саунасы, түрік моншасы,
... ... ... кабинеті, жарықтық және өзі тазаланатын, жылытатын жүйесі бассейн
... ... ... бар.
Бір кісілік стандарт бөлмесі - 16300 тг; Люкс
... ... ... 31000 тг.
Жақсартылған стандарт бөлмесі -18700 тг; VIP-апартаменттер - 60000
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... Сурет 29. Park Hotel қонақ үй****
3. «Рахат
... ... ... Отель» қонақ үйі****
Орал қаласының ішінде С.Тюленина көшесінде орналасқан.
... ... ... жаңа фешенебелді мейманхана. 2009 жылы ашылған. Қонақ үйге тән
... ... ... кең түрлерін ұсынады. Өте әдемі, айналы ғимарат, салтанатты апартаменттер,
... ... ... және дизайны бойынша ерекше мейрамхана, бар, сауна және
... ... ... бақ зонасында, қала орталығына жақын жерде орналасқан (сурет 30,31).
Нөмір
... ... ... таңғы ас жатады, қосымша қонақ үйдін мейрамханасы да
... ... ... қатар қосымша қызметте көрсетіледі: бар, сауна, бильярд сияқты. Бұдан
... ... ... трансер, шетел азаматтарын тіркеу, билеттерге алдын-ала тапсырыс беру, парковка,
... ... ... және ақшасыз есеп айырысу.
Бір кісілік стандартты - 10 000
... ... ... кісілік стандартты - 12 000 KZT
Жартылай люкс - 15
... ... ... KZT
Люкс - 20 000 KZT
Сурет 30. Рахат-Отель қонақ үйі****
Сурет
... ... ... Рахат-Отель қонақ үйінің бөлмесі.
4. «Баян» қонақ үйі *** -
... ... ... қаласының орталығына жақын жерде орналасқан. Екі қабатты ғимарат, қасында
... ... ... орталық базар, агроколледж және жиһаз фабрикасы орналасқан. Қонақ үйдің
... ... ... бары, парковкасы бар. Сонымен қатар кір жуатын қызмет, химиялық
... ... ... 30 адамға арналған конференц зал, интернет қызметтері де бар.
... ... ... бір бөлмеде мини бар, қалалық телефон, интернет желісі кіргізілген.
... ... ... ас нөмір құнына жатады.
Стандартты бөлме - 14000 теңге,
... ... ... люкс- 16 000 теңге, екі бөлмелі люкс – 20000
... ... ... үш бөлмелі люкс – 25000 теңге.
5. «Альфа» қонақ үйі
... ... ... Орал қаласының Достық даңғылында тарихи ғимаратта орналасқан
... ... ... 32-33).
Екі кісілік люкс - 12.000 тенге (Спутникті TV,
... ... ... тоназытқыш, кондиционер, душ кабина).
Бір кісілік люкс (12 шаршы
... ... ... - 10.000 тенге (Спутникті TV, Wi-Fi, тоназытқыш, кондиционер, душ
... ... ... кісілік люкс (9 шаршы метр)- 7.000 тенге (Спутникті TV,
... ... ... тоназытқыш, кондиционер, душ кабина)
Екі кісілік қарапайым - 7.000
... ... ... (әжетхана, раковина, Wi-Fi, душ)
Қарапайым нөмір- 4.000 тенге (әжетхана, раковина,
... ... ... душ)
Сурет 32. «Альфа» қонақ үйі
Сурет 33. «Альфа» қонақ үйінің
... ... ... «Шагала» қонақ үйі***- Т.Масин көшесінде қаланың орталығында орналасқан
... ... ... жұлдызды қонақ ұй (сурет 34). Жайлы апартаменттері телевизор, телефон,
... ... ... мини барлармен жабдықталған. Қонақтың қалауы бойынша Интернет желісін де
... ... ... береді. Қонақ ұй ғимаратында мейрамхана, іскери кездесулерге арналған
... ... ... зал, сонымен қатар тренажер залы да бар. Қонақтардың қызметіне
... ... ... жуатын және химиялық тазарту қызметтері де бар.
Сурет
... ... ... «Шағала» қонақ ұйі.
7. «Саяхат» қонақ үйі** - екі жұлдызды
... ... ... үй кешені, 79 нөмірлі, әр түрле сұранысқа жауап береді
... ... ... 35-37). Көрсететін қызмет түрлері және өнімдері: жағымды, ыңғайлы
... ... ... қаланың орталығында, әкімшілік және мәдени орталықтарына жақын орналасқан. Әуежайға
... ... ... км, темір жолға – 5 км қашықтықта орналасқан. Қонақ
... ... ... ғимаратында бизнес-орталық та бар. Ол жерде алуан түрлі іскери
... ... ... жүргізуге болады. Қонақ үй территориясында парковка бар. Сонымен қатар,
... ... ... қонақтарына трансфер қызметі ұсынылады.
... ... ...
Сурет 35. «Саяхат» қонақ үйі.
Сурет 36. «Саяхат» қонақ
... ... ... мейрамхана.
Сурет 37. «Саяхат» қонақ үйіндегі демалыс бөлмесі.
8. «Ақ жайық»
... ... ... үйі – шағын жайлы қонақ үй (сурет 38). Бағасы
... ... ... емес. Қонақ үй Орал қаласының орталығында, дүкен,
... ... ... және кафелердің қасында орналасқан.
9. «Виктория» қонақ үйі – шағын
... ... ... қонақ үй Орал қаласының жаңа құрылыс ауданында орналасқан (сурет
... ... ... Стандартты, люкс және жартылай люкс бөлмелері қажетті жиһаздарымен жабдықталған.
... ... ... Нөмірлерде кабельді теледидар. Люкс нөмірінде саунада бар.
Сурет
... ... ... «Ақжайық» қонақ үйі.
Сурет 39. «Виктория» қонақ үйі.
10. «Русь» қонақ
... ... ... – Орал қаласының Северо-Восток шағын ауданында орналасқан. Бөлмелері жайлы,
... ... ... Кір жуатын қызмет, кафе және мейрамханасы жоқ.
Бір кісілік
... ... ... (телевизор және тоназытқышсыз) – 3000 KZT
Бір кісілік
... ... ... бар, тоназытқышсыз) - 4500 KZT
Люкс (қалалық телефонсыз)
... ... ... 7000 KZT
11. «Айдана» қонақ үйі – Орал қаласының ортасында
... ... ... стильды, қазіргі заман талабына сай ғимарат.
Бөлмелерінің барлығы жақсы
... ... ...
Сурет 40. «Айдана» қонақ үй-мейрамханасы.
Бір кісілік бөлме -
... ... ... 4000 тенге – Ыңғайлы керуеті бар стандартты нөмір. Жиһазбен,
... ... ... кабинасымен, тоңазытқыш, мини бармен қамтамасыз жасалған.
Екі кісілік бөлме
... ... ... 6000 тенге- екі керуеті бар өте тамаша нөмір.
... ... ... номер с двумя кроватями. Жиһазбен, душ кабинасымен, тоңазытқыш, мини
... ... ... қамтамасыз жасалған (сурет 40-41).
Сурет 41. «Айдана» қонақ үйінің екі
... ... ... нөмірі.
Жартылау люкс - 9000 тенге – бір/екі керуеті бар
... ... ... нөмір. Жиһазбен, душ кабинасымен, тоңазытқыш, мини бармен қамтамасыз жасалған
12.
... ... ... қонақ үйі – Қонақ үй 4 қабаттан және төменгі
... ... ... қабаттан тұрады (сурет 42). Төменгі қабатында бильярды бар
... ... ... қонақ үй тұрғындарына арналған сауна да бар. Персоналға және
... ... ... арналған бөлмелер бөлінген. Клиенттердің сұранысы бойынша нөмір құнына
... ... ... ас та кіреді. 44 бірінші категориялы нөмір және
... ... ... нөмір «Люкс» категориясы бойынша бөлінген. Қонақ үйді ашудан ьұрын
... ... ... ай эксперимент ретінде жұмыс жасалды, соның нәтижесінде анықталған жетіспеушіліктерді
... ... ... мақсатында жұмыс жасалды. Көптеген клиенттері тұрақты бола бастады, олар
... ... ... қызмет көрсетудің жоғары деңгейін, тазалықты, қонақ үйдегі үй тәрізді
... ... ... болуын атап айтады
Келген қонақтардың назарына кірер есіктің «жиырылып» ашылатын
... ... ... кейін «қақ айрылып ашылуы» түскен. Бұл «ноу-хау» осы
... ... ... Оралдағы ең алғашқы болды. Бөлмелердің барлығы жиһаздалған, кондиционер, телевизор,
... ... ... бар. Қазіргі заманға сай өртке қарсы жүйе және вентиляциямен
... ... ... 42. «Құрмет» қонақ үй
13. «Бивуак» қонақ үйі –Орал қаласының
... ... ... тыныш жерінде, трассаның бойында орналасқан (сурет 43). Қонақ үй
... ... ... бағасы тым қымбат емес. Ваннасы бар люкс нөмірі де
... ... ... Қонақ үй ғимаратында буфетпен асхана да бар.
Сурет
... ... ... «Бивуак» қонақ үйі
14. Европа (шағын-отель) - Орал қаласының орталығында
... ... ... шағын қонақ үй (сурет 44). Қонақ үй ғимаратының қасында
... ... ... арналған парковка бар. Қонақ үйдің клиеттеріне кафе, сауна және
... ... ... қызметтері де ұсынылады. Нөмір құнына таңғы ас жатады.
... ... ... бар, НТВ+ қызметі де бар.
Сурет 44. «Европа»
... ... ... – отель.
15. Женіс – қонақ үйдің мейрамхана, бар,
... ... ... кешендері Орал қаласында ең танымалдардың бірі. Қонақ үй ғимаратында
... ... ... банкет залы бар (сурет 45). Ас мәзірі өте дәмді
... ... ... ерекше.
Сурет 45. «Жеңіс» қонақ үйі
16. Орал - 4
... ... ... қонақ үй, қала ортасында, орталық базардың қасында орналасқан.
... ... ... ұйде 1-2 кісілік люкс нөмірлер бар: ванна, телевизор, телефон
... ... ... тоңазытқыш бар. Сонымен қатар қарапайым бір және екі
... ... ... нөмірлер де бар. Қосымша қызмет ретінде қонақ ұй кафе,
... ... ... жуатын бөлме, кір үтіктейтін бөлме, автотұрақ, шаштараз, тіс кабинеті,
... ... ... және темір жол кассалары, тігін шеберханасын ұсынады.
Бөлім 3.
... ... ... Батыс Қазақстан облысындағы туризм.
Батыс Қазақстан облысы туризмді дамытудың перспективті
... ... ... болып табылады. Себебі ол тамаша географиялық жерде орналасқан, Еуропа
... ... ... Азия арасындағы көпір бола тұра үлкен туристік әлеуетке ие.
... ... ... көрсету мен демалыс инфроқұрылымы, тамаша табиғи ресурстар
... ... ... облыстың тарихи-мәдени объектілері туризмнің көптеген түрлерін дамытуға мүмкіндік береді.
Бүгінгі
... ... ... облыста 19 орналастыру объектілері, 8 мұражай, 3 театр, 8
... ... ... 3 демалы паркі, 240 клубтық мекеме және басқа да
... ... ... қонақтарды қабылдайды. Туристерге «Атриум», «Галактика», «Урал», «Променад» сауда-ойын-сауық орталықтары,
... ... ... «Шағала», «Пушкин», «Виктория», «Орал», «Құрмет» және т.б. қонақ үйлер»,
... ... ... Век», «Мерей», «Алматы», «Камелот» және т.б. мейрамханалар қызмет көрсетеді.
Туристерде
... ... ... көліндегі, Жайық, Шаған, Деркөл өзендері жағалауындағы демалыс аймақтары; «Парк-отель»
... ... ... базасы, «Мечта» кемпингі, «Еуразия» және «Атамекен» туристік-сауықтыру кешені үлкен
... ... ... ие. Туристер тарихи-мәдени саябағына, Мұз айдыны сарайына, облыстық тарихи-өлкетану
... ... ... театрлар мен филармонияға қызығушылық танытады.
Облыста балалар-жасөсіпірімдер, танымдық, сауықтыру, экологиялық,
... ... ... және т.б. сияқты туризм түрлері дамыған. Ат, су, велосипед,
... ... ... экологиялық маршрут, аң аулау мен балық аулау сияқты туризмнің
... ... ... түрлері ерекше танымдылыққа ие, сонымен қатар келесідей туристік маршруттар
... ... ... «Бөкей хандығына саяхат», Жайық өзені бойынша су маршруттары:
... ... ... көлі-далалық теңіз», «Жайықта-қалашық, Оралда –қала» және т.б.
Орал өңірінің көне
... ... ... тас пен қола дәуірінің тұрғындары, ғұндар мен қыпшақтар, қазақ
... ... ... соның ішінде Бөкей Ордасы, Е.Пугачев бастаған көтеріліс, Сырым Датұлы,
... ... ... Тайманов және Махамбет Өтемісұлы басшылығымен ұлт-азаттық қозғалыстар, өнер мен
... ... ... мәдениет, әдебиетінің көрнекті өкілдері Құрманғазы, Дина, Ғарифолла Құрманғалиев, Жұбан
... ... ... Асан Тайманов, Сәкен Ғұмаров, Кеңес Одағының Батыры Мәншүк Мәметова
... ... ... көптеген басқа да тұлғалар туралы естелкті мұқият сақтайды. Мұнда
... ... ... мәдениетінің ұлы тұлғалары Пушкин, Толстой, Жуковский, Короленко, Даль, Шаляпин,
... ... ... Шолохов өздерінің шығармашылығы үшін қалам тербетті.
Қазақстан Республикасында 2007-2011 жылдарға
... ... ... туризмді дамыту мемлекеттік бағдарламасына сәйкес 2005 жылдың желтоқсан айында
... ... ... Қазақстан облысында 2006-2008 жылдарға арналған Батыс Қазақстан облысының туристік
... ... ... дамытудың Аймақтық бағдарламасы қабылданып, жоспарлы түрде іске асты.
Қазақстан
... ... ... бойынша облыс тұрғындары Астана, Алматы, Шымкент, Бурабай, шалқар
... ... ... бағыттарымен сапар шексе, халықаралық маршрут бойынша Ресей, Мысыр, БАӘ,
... ... ... Қытай, Польша, Германия елдеріне саяхат жасайды (кесте 4).
Кесте 4.
Батыс
... ... ... аймағындағы туризм түрлері бойынша туристік ағын көлемінің өсімі,
... ... ... [5].
Маршрут 2010 жыл (адам) 2011 жыл (адам) 2010-2011 жж салыстырғандағы пайыздық өсім,
... ... ... бағыттар
Ішкі 7960 9248 13,9 Астана, Алматы, Шымкент, Бурабай, Шалқар көлі
Халықаралық 3845 6700 42,6 Ресей, Мысыр, БАӘ, Түркия,
... ... ... Польша, Германия
Облыстың туристік саласының имиджін жақсарту мақсатында 2007 жылы
... ... ... бағдарлама шеңберінде 30 халықаралық және аймақтық маңызы бар шаралар
... ... ... жылдың шілде айында Қазақстан облыстары мен Ресейдің бес шекара
... ... ... облыстары делегацияларының қатынасуымен Батыс Қазақстан облысында Халықаралық жарнамалық
... ... ... жұмысына ресейлік және қазақстандық туристік операторлар, бұқаралық ақпараттық құралдары
... ... ... туристік сала мәселерімен айналысатын мемлекеттік органдар өкілдері қатынасты.
Жарнамалық тур
... ... ... «дөңгелек үстел» өткізілді. Мұнда «Туризмге инвестициялар», «Батыс Қазақстандық сақина»
... ... ... «Балалар – жасөспірімдер туризмі-ішкі туризмнің негізін қалаушы фактор біріккен
... ... ... жүзеге асыру» тақырыбында мәселелер талқыланды.
Батыс Қазақстан облысы
... ... ... туристік фирмалар саны 2007 жылдан 2010 жылға 6 –
... ... ... 11 дейін өскен. Содан былтырғы 2011 жылы бір фирмаға
... ... ... саны 10 болды (сурет 46).
Сурет 46 [5].
Ал облысымыз бойынша
... ... ... қызметпен айналысатын дара кәсіпкерлер санына келетін болсақ, ол
... ... ... жылдан жылға өсуде. 2007-2008 жылдары дара кәсіпкерлер саны 5
... ... ... 2009 жылы 8, ал 2010-2011 жылдары 10 кәсіпкер тіркелді
... ... ... 47).
Сурет 47 [5]
Облыс бойынша келушілерді орналастырумен айналысатын дара кәсіпкерлердің
... ... ... да жылдан жылға сайын өсуде. 2008 жылғы 11 кәсіпкерден
... ... ... жылы 24 кәсіпкерге дейін өскен (сурет 48).
Ал облысымыз бойынша
... ... ... көрсетілген келушілер саны 2007 жылғы 10546 адамнан 3 есе
... ... ... 2008 жылы 3210 адам тіркелген. Содан келесі жылы ол
... ... ... тағы да төмендеп 2434 адамды құраған. 2010 жылы
... ... ... көрсеткіш 100 астам адамға өсіп, 2611 құрады. Ал 2011
... ... ... облысқа келген 3081 адамға қызмет көрсетілді (сурет 49).
Сурет 48
... ... ... 49 [5].
Жалпы Қазақстан бойынша қызмет көрсетілгендерді қарайтын болсақ және
... ... ... облыстардың ішінде Батыс Қазақстан облысының орнын келесі 32-ші суреттен
... ... ... болады. Жалпы Қазақстан бойынша қызмет көрсетілген келушілер санының ең
... ... ... көрсеткіші 2007 жылы Алматы қаласына тән – 150913 адамды
... ... ... екінші орында Астана қаласы – 99512 адам және үшінші
... ... ... Алматы облысы – 41396 адамға қызмет көрсетілген.
... ... ... осы 2007 жылы ең аз қызмет көрсеткен облыстар –
... ... ... облысы болды – 3572 адам. Батыс Қазақстан облысы осы
... ... ... ішінде төмен көрсеткіштердің біріне ие – 10546 адамға
... ... ... қызмет көрсеткен.
2011 жылғы көрсеткіштер бойынша ең жоғары көрсеткішке де
... ... ... қаласы ие – 168165 адам, содан екінші орында Ақмола
... ... ... – 40726 адам және үшінші орында Астана қаласы –
... ... ... адамға қызмет көрсетілген. Яғни бұл жерде Астана қаласы үшінші
... ... ... түсіп, Ақмола облысына орнын берді. Ал қызмет көрсеткен
... ... ... бойынша Қызылорда болды – 467 адам ғана. Батыс Қазақстан
... ... ... 2011 жылы 3181 келушілерге қызмет көрсеткен. Облыс көрсеткіші 3
... ... ... төмендеген (сурет 50).
Сурет 51 [4].
Ал енді Батыс Қазақстан облысы
... ... ... өткізілген жолдамалар саны жылдан жылға әр түрлі деңгейде өзгеруде,
... ... ... жылы көрсеткіш 846 жолдаманы көрсетсе, 2008 жылы ол жолдама
... ... ... қысқарып 529 ғана болды. Содан 2009 жылы ол көрсеткіш
... ... ... дейін өсті. Келесі 2010 жылы сатылған жолдамалар саны 6
... ... ... ғана кем сатылған. 2011 жылы сатылған көрсеткіштер саны күрт
... ... ... 2158 жолдаманы құрады. Жалпы осы 5 жыл ішінде 1312
... ... ... артқан (сурет 52).
Сурет 52 [4].
Ал осы облыста сатылған жолдамалар
... ... ... жылдан жылға өсуде. 2007 жылы сатылған жолдамалар құны 29172,5
... ... ... құраса, 5 жыл ішінде өсіп, 2011 жылы 430450, 3
... ... ... теңгені құрады (сурет 53).
Сурет 53 [4].
Батыс Қазақстан облысы бойынша
... ... ... жылы туристік фирмалар мәлеметтерінен келушілердің қатынас құралдары шығу
... ... ... бойынша ең жоғары көрсеткішке әуе көлігімен 3012 адам тасымалданған.
... ... ... орында қала аралық автобус 88 адамды тасымалдаған және
... ... ... орында темір жол көлігі болды – 60 адамды тасымалдаған.
... ... ... көлігі облысымызда мүлдем пайдаланбаған, өйткені ол көлік түрі дамымаған
... ... ... 54).
Сурет 54 [4].
Батыс Қазақстан облысының 2011 жылғы туристік фирмалардың
... ... ... бойынша келушілердің қатынас құралдарына келетін болсақ, келу туризмінде туристік
... ... ... арқылы ешқандай тасымал іске аспаған. Ал шығу туризмінде тек
... ... ... жол арқылы 21 адам тасымалданған (сурет 55,56).
Сурет 55[4].
Сурет
... ... ... [4].
Ал дара кәсіпкерлердің мәліметтері бойынша келушілердің қатынас құралдары шығу
... ... ... 2036 адам әуе көлігімен, 169 адам темір жол көлігімен,
... ... ... адам қала аралық автобус және 13 адам өзге құрлық
... ... ... тасымалданған. Әрине көріп отырғандай жоғары көрсеткішке әуе көлігі, ал
... ... ... көрсеткішке өзге тасымалдау құралдары ие. Су құралдары мүлдем пайдаланбаған
... ... ... 57).
Сурет 57 [4].
Ал дара кәсіпкерлердің келу туризмі бойынша мәліметтерінде
... ... ... қана облысымызға 7 ғана адам өзге құрлық тасымалдау құралымен
... ... ... Басқа көлік құралдары пайдаланбаған (сурет 58).
Сурет 58 [4].
2011 жылғы
... ... ... кәсіпкерлердің мәліметтері бойынша ішкі туризмдегі келушілердің қатынас құралдары ішінен
... ... ... көрсеткішке өзге құрлық құралдары ие – 4122 адам тасымалданған,
... ... ... соң темір жол көлігі 425 адам, қала аралық автобуспен
... ... ... адам және әуе көлігімен 2 адам тасымалданған. Су көлігі
... ... ... көрсеткіш тіркелмеген (сурет 59).
Сурет 59 [4].
Орналастыру объектілеріндегі барлық нөмірлер
... ... ... бойынша 2011 жылы ең жоғары көрсеткіш Алматы қаласында 4722
... ... ... содан соң Шығыс Қазақстан облысы – 3356 нөмір және
... ... ... қаласы – 2607 орын. Төмен көрсеткіштер бойынша Солтүстік Қазақстан
... ... ... – 133 орынмен тіркелген. Батыс Қазақстан облысында орналастыру объектілеріндегі
... ... ... нөмірлер саны 583 құрайды. Қазақстан бойынша 11 орында тұр
... ... ... 60).
Сурет 60 [4].
Орналастыру объектілеріндегі төсек орын саны бойынша
... ... ... орында Шығыс Қазақстан облысы – 10677 төсек орын, екінші
... ... ... Алматы қаласы – 8971 орын және үшінші орында Қарағанды
... ... ... 6993 орын тіркелген. Төмен көрсеткіштер бойынша Солтүстік Қазақстан облысы
... ... ... 334 төсек орын, Қызылорда облысы – 426 және Жамбыл
... ... ... -568 төсек орынды құрайды. Батыс Қазақстан облысы 12 орында
... ... ... (сурет 61).
Сурет 61[4].
Орналастыру объектілер құрылысының жалпы алаңы бойынша 2011
... ... ... Қазақстан бойынша бірінші орында Шығыс Қазақстан облысы – 381211,5
... ... ... метр, содан соң Алматы қаласы – 373502,6 шаршы метр
... ... ... үшінші орында Астана қаласы – 250770,7 шаршы метр құрайды.
... ... ... көрсеткіштер бойынша Қызылорда облысы – 12696 шаршы метр тіркелген.
... ... ... Қазақстан облысы 13 орынға ие – 28884,9 шаршы метр
... ... ... 62).
Сурет 62 [4].
Орналастыру объектілерінің меншік нысандары бойынша бөлінуінде
... ... ... жылы басқа мемлекеттердің меншігі бойынша жоғары көрсеткішке Алматы
... ... ... ие – 6 объект, содан соң Қарағанды облысында 5
... ... ... ел объектісі және үшінші орында Батыс Қазақстан облысымен Атырау
... ... ... иеленген – 4 объектіден тіркелген. Ақтөбе, Алматы және Қызылорда
... ... ... басқа мемлекеттің меншіктік нысандары тіркелмеген.
Жеке меншік бойынша бірінші орында
... ... ... қаласы – 80 объект, екінші орында Шығыс Қазақстан облысы
... ... ... 69 және үшінші орында Астана қаласы – 52 орын.
... ... ... көрсеткіштеріге жеке меншік нысандар бойынша Батыс Қазақстан облысы және
... ... ... Солтүстік Қазақстан облысы ие – 8 объект.
Ал мемлекеттік меншіктегі
... ... ... бойынша жоғары көрсеткіш Ақмола облысында – 13, содан соң
... ... ... Қазақстан облысы – 6 және үшінші орында Астана қаласымен
... ... ... облысында – 5 объект тіркелген. Қостанай, Павлодар және Оңтүстік
... ... ... облысында 1 объектіден тіркелген. Қызылорда, Батыс Қазақстан облысы, Атырау
... ... ... Алматы, Ақтөбе облыстарында мемлекеттік меншіктегі нысандар тіркелмеген (сурет 63).
Сурет
... ... ... [4].
Дара Батыс Қазақстан облысы бойынша орналастыру объектілерінің меншік нысандары
... ... ... қарайтын болсақ, жеке меншікте -8 объект, басқа мемлекеттердің иелігінде
... ... ... 4 объект тіркелген. Мемлекеттік меншікте орналастыру объект тіркелмеген
... ... ... 64).
Сурет 64 [4].
Ал Қазақстан бойынша емдейтін санаторийлер мен пансионаттар
... ... ... бойынша 2011 жылы бірінші орында Қарағанды облысы – 19
... ... ... содан соң Оңтүстік Қазақстан облысы – 12 және Ақмола,
... ... ... облыстары және Алматы қаласы -11 мекемеден тіркелген. Ең аз
... ... ... бойынша Маңғыстау облысы көзге түседі – 1 мекеме. Астана
... ... ... емдеу жүргізетін санаторий мен пансионаттар жоқ. Батыс Қазақстан облысында
... ... ... ғана мекеме тіркелген, ол республика бойынша 13 орынға иеленген
... ... ... 65).
Сурет 65 [4].
Сурет 66 [4].
Ал енді осы емдік қызмет
... ... ... санаторийлер мен пансионаттарда қазмет көрсетілген адамдар саны бойынша 2011
... ... ... республикада бірінші орында Ақмола облысы – 44244 адам, екінші
... ... ... Алматы қаласы – 38552 адам және үшінші орында Қостанай
... ... ... – 23491 адам. Төмен көрсеткіштерге Маңғыстау облысы ие –
... ... ... бары 158 адамға қызмет көрсетілген. Астана қаласында ондай мекемелер
... ... ... қызмет көрсетілмеген. Батыс Қазақстан облысында 3214 адамға қызмет көрсетілген,
... ... ... еліміз бойынша 12 орында тұр (сурет 66)[5].
Қорытынды.
Туризм тек
... ... ... ғана емес, сонымен қатар Солтүстік және Оңтүстік Америка, Африка,
... ... ... жалпы айтқанда жердің түкпір-түкпірін алып жатыр. Әрине, туристтермен
... ... ... бірінші қатарда көршілес елдердер арасында халықаралық деңгейде іске асады,
... ... ... жылдан жылға басқа елдердің халықтарының мәдениетімен, тарихымен, өнерімен танысу
... ... ... өсіп, алыс елдерге деген қызығушылық та артуда. Қазіргі заманның
... ... ... лайнерлері бірнеше сағат ішінде қалаған нүктенде болуды іске асыруда
... ... ... барлығына да мәлім жағдай.
Дипломдық жұмысты талдау барысында Батыс Қазақстан
... ... ... территориясында бір жағынан Батыс Қазақстан аймақ халқының және
... ... ... азаматтарының сұранысын қанағаттандыруға зор мүмкіншілік бар, екінші жағынан республиканың
... ... ... дамуында республикалық және жергілікті бюджеттің табыс көзінің бір құрамы
... ... ... инвестиция ағымы өсер еді және жаңа жұмыс орындарының пайда
... ... ... халықтың сауығуына, мәдени-тарихи және табиғи мұраны сақтау және тиімді
... ... ... да өз әсерін тигізеді.
Жоғарыдағы мәліметті талдау отырып, келесі қорытындыға
... ... ... Қазақстан облысында ашық күнді күндер саны көп (220-дан 240
... ... ... зоналардың дамуына әсерін тигізетін жағымды күндер саны 120-130 күнді
... ... ... Қазақстан облысының туристік рекреациялық аймақтары өте көп;
• Қонақ үй шаруашылығы
... ... ... жақсы дамыған;
• Облысымыз алуан түрлі табиғи ландшафтыға да бай;
• Туристік фирмалар,
... ... ... қызметпен айналысатын дара кәсіпкерлер саны да өсуде.
... ... ... Осы факторлардың барлығы табиғи және туристік-рекреациялық аудандардың,
... ... ... туристік инфроқұрылымды зерттеуге әсерін тигізеді.
Қазақстан Республикасы бойынша облыс тұрғындары
... ... ... Астана, Алматы, Шымкент, Бурабай, шалқар көлі бағыттарымен сапар шексе,
... ... ... маршрут бойынша Ресей, Мысыр, БАӘ, Түркия, Қытай, Польша, Германия
... ... ... саяхат жасайды.
Батыс Қазақстан облысы бойынша туристік фирмалар саны 2007
... ... ... 2010 жылға 6 – дан 11 дейін өскен. Содан
... ... ... 2011 жылы бір фирмаға қысқарып, саны 10 болды.
Ал облысымыз
... ... ... туристік қызметпен айналысатын дара кәсіпкерлер санына келетін болсақ,
... ... ... да жылдан жылға өсуде. 2007-2008 жылдары дара кәсіпкерлер саны
... ... ... болса, 2009 жылы 8, ал 2010-2011 жылдары 10 кәсіпкер
... ... ... енді Батыс Қазақстан облысы бойынша өткізілген жолдамалар саны жылдан
... ... ... әр түрлі деңгейде өзгеруде, 2007 жылы көрсеткіш 846 жолдаманы
... ... ... 2008 жылы ол жолдама саны қысқарып 529 ғана болды.
... ... ... 2009 жылы ол көрсеткіш 1395 дейін өсті. Келесі 2010
... ... ... сатылған жолдамалар саны 6 жолдамаға ғана кем сатылған. 2011
... ... ... сатылған көрсеткіштер саны күрт өсіп 2158 жолдаманы құрады. Жалпы
... ... ... 5 жыл ішінде 1312 адамға артқан.
Ал осы облыста сатылған
... ... ... құны жылдан жылға өсуде. 2007 жылы сатылған жолдамалар құны
... ... ... теңгені құраса, 5 жыл ішінде өсіп, 2011 жылы 430450,
... ... ... мың теңгені құрады.
Батыс Қазақстан облысы бойынша 2011 жылы туристік
... ... ... мәлеметтерінен келушілердің қатынас құралдары шығу туризмі бойынша ең
... ... ... көрсеткішке әуе көлігімен 3012 адам тасымалданған. Келесі орында қала
... ... ... автобус 88 адамды тасымалдаған және үшінші орында темір
... ... ... көлігі болды – 60 адамды тасымалдаған. Су көлігі облысымызда
... ... ... пайдаланбаған, өйткені ол көлік түрі дамымаған.
Батыс Қазақстан облысының 2011
... ... ... туристік фирмалардың мәліметтері бойынша келушілердің қатынас құралдарына келетін болсақ,
... ... ... туризмінде туристік фирма арқылы ешқандай тасымал іске аспаған. Ал
... ... ... туризмінде тек темір жол арқылы 21 адам тасымалданған.
Орналастыру
... ... ... меншік нысандары бойынша бөлінуінде 2011 жылы басқа
... ... ... меншігі бойынша жоғары көрсеткішке Алматы қаласы ие – 6
... ... ... содан соң Қарағанды облысында 5 шет ел объектісі және
... ... ... орында Батыс Қазақстан облысымен Атырау облысы иеленген – 4
... ... ... тіркелген. Ақтөбе, Алматы және Қызылорда облыстарында басқа мемлекеттің меншіктік
... ... ... тіркелмеген.
Жеке меншік бойынша бірінші орында Алматы қаласы – 80
... ... ... екінші орында Шығыс Қазақстан облысы – 69 және үшінші
... ... ... Астана қаласы – 52 орын. Төмен көрсеткіштеріге жеке меншік
... ... ... бойынша Батыс Қазақстан облысы және Солтүстік Қазақстан облысы
... ... ... – 8 объект.
Ал мемлекеттік меншіктегі объектілер бойынша жоғары көрсеткіш
... ... ... облысында – 13, содан соң Шығыс Қазақстан облысы –
... ... ... және үшінші орында Астана қаласымен Қарағанды облысында – 5
... ... ... тіркелген. Қостанай, Павлодар және Оңтүстік Қазақстан облысында 1 объектіден
... ... ... Қызылорда, Батыс Қазақстан облысы, Атырау , Алматы, Ақтөбе облыстарында
... ... ... меншіктегі нысандар тіркелмеген.
Дара Батыс Қазақстан облысы бойынша орналастыру объектілерінің
... ... ... нысандары бойынша қарайтын болсақ, жеке меншікте -8 объект, басқа
... ... ... иелігінде – 4 объект тіркелген. Мемлекеттік меншікте орналастыру
... ... ... тіркелмеген.
Батыс Қазақстан облысында санаторийлер мен пансионаттардан 3 ғана мекеме
... ... ... ол республика бойынша 13 орынға иеленген
Жоғарыда көрсетілгендей республикамыз басқа
... ... ... қатарлас туристік іс-әрекетпен айналысуға мол мүмкіншілікке ие. Соңғы 10
... ... ... ішінде, еліміз өркениетті, мәдениетті туризмге басын бұрды деуге де
... ... ... Қазақстанның туристтік имиджін қалыптастыру жөнінде үкіметтік бағдарлама да
... ... ... Сонымен қатар, Батыс Қазақстан облысында туризмді дамыту жөнінде
... ... ... жоспарлар, бағдарламалар да бар.
Бугінгі күні туризм сауатты түрде
... ... ... демалудың, деңсаулықты нығайтудың, бос уақытты тиімді пайдаланудың ең басты
... ... ... бола алады. Батыс Қазақстан облысында орналасқан туристтік ресурстарды максималды
... ... ... түрде пайдаланса экономиканың табыс көзінің біріне айналады. Ол үшін
... ... ... туристік маршруттар, Бөкей Орда, Шыңғырлау, Теректі және басқа да
... ... ... тарихи-өлкетанулық нысандарына экскурсиялық бағдараламалар құру керек. Сонымен қатар, Шалқар
... ... ... туристтік зонаның инфроқұрылымын дамыту керек, өйткені ол демалушылардың қатарының
... ... ... өз әсерін тигізетіні сөзсіз, ал ол туристтік қызметтің кеңеюіне
... ... ... өз әсерін тигізеді.
Батыс Қазақстан облысы туризмді дамытудың перспективті аймағы
... ... ... табылады. Себебі ол тамаша географиялық жерде орналасқан, Еуропа мен
... ... ... арасындағы көпір бола тұра үлкен туристік әлеуетке ие. Қызмет
... ... ... мен демалыс инфроқұрылымы, тамаша табиғи ресурстар мен
... ... ... тарихи-мәдени объектілері туризмнің көптеген түрлерін дамытуға мүмкіндік береді.
Бүгінгі күні
... ... ... 19 орналастыру объектілері, 8 мұражай, 3 театр, 8 кинотеатр,
... ... ... демалы паркі, 240 клубтық мекеме және басқа да объектілер
... ... ... қабылдайды. Туристерге «Атриум», «Галактика», «Урал», «Променад» сауда-ойын-сауық орталықтары, «Саяхат»,
... ... ... «Пушкин», «Виктория», «Орал», «Құрмет» және т.б. қонақ үйлер», «Золотой
... ... ... «Мерей», «Алматы», «Камелот» және т.б. мейрамханалар қызмет көрсетеді.
Туристерде Шалқар
... ... ... Жайық, Шаған, Деркөл өзендері жағалауындағы демалыс аймақтары; «Парк-отель» демалыс
... ... ... «Мечта» кемпингі, «Еуразия» және «Атамекен» туристік-сауықтыру кешені үлкен сұранысқа
... ... ... Туристер тарихи-мәдени саябағына, Мұз айдыны сарайына, облыстық тарихи-өлкетану мұражайына,
... ... ... мен филармонияға қызығушылық танытады.
Қазақстан Республикасында 2007-2011 жылдарға арналған туризмді
... ... ... мемлекеттік бағдарламасына сәйкес 2005 жылдың желтоқсан айында Батыс Қазақстан
... ... ... 2006-2008 жылдарға арналған Батыс Қазақстан облысының туристік саласын дамытудың
... ... ... Аймақтық бағдарламасы қабылданып, жоспарлы түрде іске асты.
Туристік іс-әрекеттің дамуы
... ... ... перспективаларға ие, егерде Қазақстан Республикасы бойынша туризм қарқынды дамыса,
... ... ... Қазақстан облысындағы туризм саласын да жақсы дамып, алдыңғы қатарлы
... ... ... деген үміт бар. Алдыңғы орынға тек алып жатқан территориясы
... ... ... емес, сонымен қатар осы жердің экскурсиялық маршруттардың экономикалық тиімділігі
... ... ... және тартымдылығымен алып шығуы мүмкін.
Әдебиеттер тізімі
• «Вдоль шелкового пути с
... ... ... Жолы» Издательство «Баур», Алматы, 2002 г. 68 с.
• Вахитова Д.
... ... ... туристской инфраструктуры в регионах //Эксперт Казахстан. – 2008. –
... ... ... «Заповедники Казахстана». Ковшарь А.Ф. Алматы 1993г.- 264 с.
• Қазақстан туризмі.
... ... ... жинақ. 2005-2009.
• Қазақстан Республикасының статистика агентігінің жинағы, 2009 жыл.
• Қазақстан
... ... ... туризмді дамытудың 2007-2011 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы.
• Программы развития туристской
... ... ... на 2004-2005 годы в Западно-Казахстанской области
• «Рекреационная оценка территории и
... ... ... туристко-рекреационного хозяйства в Республике Казахстан» КИМ. А.Г. Алматы. 1997
... ... ... Рауан С. 25-26.
• Страна в сердце Евразии. Абылхожин Ж.Б.,
... ... ... К.Н. (сюжеты по истории Казахстана) Алматы: Казак университеты, 1998
... ... ... с.
• «Современное состояние развития туризма в Казахстане». Бейсенова А.С. Алматы,
... ... ... г.- 150 с.
• «Теория и практика туризма Казахстана». Саипов А.А.
... ... ... 1999 г. – 200 с.
• «Туризм сегодня и туризм завтра».
... ... ... А.Х.. Москва 1999г.- 257 с.
• 11. 12. 13. 14. www.kazatur.narod.ru
... ... ... состояние и проблемы развития туризма в странах СНГ и
... ... ... www.kazakhstan.orexca.com
• Бaлaбaнов И.Т., Бaлaбaнов A.И.Экономикa туризмa: учебное пособие.- М.:Финaнсы
... ... ... стaтистикa, 2000.- 176 с.
• С.Р. Ердaвлетов, «Геогрaфия туризмa». Aлмaты,
... ... ... г.
• Биржaнов М.Б., Никифоров В.И. Индустрия туризмa. Сп-б, 2001.
•
... ... ... Квaртaльнов, Стрaтегический менеджмент в турaгенстве.
• Кaбушкин Н.И.Менеджмент туризмa: Учебник,
... ... ... издaние.- М., Новое знaние, 2002
• Пaпирян Г.A.Менеджмент в индустрии
... ... ... отели и ресторaны.- М.: Экономикa, 2000
• «Қaзaқстaн Республикaсының Туристік
... ... ... турaлы Зaңы» 13.06.2001 ж. №211-2 Қaзaқстaн Республикaсының Зaңы.
• «Экономикa
... ... ... оргaнизaция туризмa» - Aлтынбaев Б.A., Смыковa М.Р., 1999г. Aлмaты.
•
... ... ... экономические отношения: экономикa туризмa», Пaпирян, 2000г. Москвa.
• Қaзaқстaн Республикaсының
... ... ... «Қaзaқстaн Республикaсындaғы туристік қызмет турaлы» Қaзaқстaн Республикaсының Зaңынa өзгеріс
... ... ... турaлы: 2003 ж. 4 желтоқсaн. №503 – II –
... ... ... //2003.5.12